CRANİUM
Kraniumu oluşturan kemikler, mandibula hariç aralarında fibröz eklemlerin sutura tipi ile birleşmişlerdir. İnsan craniumu yuvarlağa yakın bir şekildedir.Bunun 3 temel nedeni vardır:
* Beyinin büyüklük ve şekli
* Cranium’a yapışan kasların etkisi
* İnsanın iki ayak üzerinde duruşu
Kraniumun yuvarlağa yakın bir şekilde olması insanlara iki önemli avantaj sağlamıştır.
1.Omurga üzerine oturmuş olan başın, dengesini sağlaması kolaylaşmıştır.
2.Cranium’un yuvarlaklaşması nedeniyle insanlarda hayvanların aksine splanchnocranium.neurocranium’un altında yer almış,bu ise insanlara öne ve uzaklara bakabilme olanağı sağlamıştır,
Kranium bütünü, calvaria,basis cranii ve cranium’un dıştan görünüşü başlıkları altında incelenir.
a.CALVARIA (Kalvarya,Kubbe,norma verticalis) :
Başın üstten görünüşü olarak tanımlıyabileceğimiz bu bölüm aslında önde arcus superciliaris ile arkada protuberantia occipitalis extema’dan geçirilen düzlemin üstünde kalan kranium parçasıdır.Bu şekilde calvaria. önde os frontale’nin squama frontalis’i,ortada os parietale,arkada os occipitale’nin squama occipitale’si ile yanlarda squama temporalis’ten oluşmuştur.
Yetişkin bir kişinin kalvaryasında belli başlı şu suturalar görülür:
•Sutura sagittalisrOrta hat üzerinde.iki os parietale’nin birleştiği eklemdir.
•Sutura coronalis:(L.corona-taç).Os parietale’nin ön kenarı ile os frontale’nin squama frontalis’inin birleştiği eklem olup sağ-sol iki bölümü taç şeklindedir.
•Sutura lambdoidea:(X şeklinde birleşme).İki os parietale’nin arka kenarları ile squama occipitalis’in yan kenarlan arasındaki eklemdir.
•Sutura sphenofrontalis:Ala major ve squama frontalis arasında oluşmuş eklemdir.
•Sutura sphenoparietale:Ala major ve os parietale arasında oluşmuş eklemdir.
ÇOCUKLARDA KALVARYA:
Çocuk kalvaryasını oluşturan kemik kenarlan,düzdür ve aralarındaki bağlantı gevşek bağ dokusu aracılığı ile gerçekleşir.Kemiklerin köşelerine doğru,kemikleşmesi tamamlanmamış alanlar vardır.Bu alanlara fontanella (Fonticulus=bm-gıldak) denir.Doğum esnasında,gerek tanı ve gerekse sabit pelvis çatısına başın uyumu yönünden fontaneller önem taşır.
Çocuk kalvaryasında bulunan bıngıldaklar:
1.Fonticulus anterior (major): Sutura coronalis ile sutura sagittalis’in kesiştiği yerde bulunur.Antropolojik olarak BREGMA noktasına uyan bu fontikulus için BREGMA BINGILDAĞI da denir.
2.Fonticulus posterior (minor):Sutura sagittalis ile sutura lambdoidea’nm kesiştiği yerde bulunur.(LAMDA BINGILDAĞI).
3.Fonticulus anterolateralis:Os parietale.ala major ve os frontale’nin birleştiği yerde (Pterion) bulunur.
4.Fonticulus posterolateralisOs parietale,squama occipitalis ve pars mastoidea ossis temporalis’in birleşim yerinde (Asteıion) bulunur.
1.BASİS CRANİİ (Kafa tabanı) :
Kafa tabanı,calvaria’yı kaldırınca görüldüğü gibi BASİS CRANİÎ ÎNTERNA ve mandibula hariç diğer cranium kemiklerince oluşturulmuş hali ile alttan bakıldığında BASİS CRANİİ EXTERNA olarak incelenir.
•Basis cranii interna: Çukur bir boşluk şeklinde olan basis cranii intema canlıda ve kadavrada beyin tarafından doldurulur.Bu nedenle,beyine ulaşan ve beyinden çıkan damar-sinirlerin geçişine olanak verecek şekilde delinmiştir.
Üç bölüme ayrılarak incelenir.
1.Fossa cranii anterior (On boşluk) :Os sphenoidale’nin tuberculum sellae’si ile ala minor'[ann arka kenarlarının önünde kalan .diğer boşluklara göre daha yüksekçe duran bölümdür.Burada Jor.caecum,crista galli,lamina cribrosa,foramina cribrosae ve canalis opticus dikkati çeker.
2.Fossa cranii media (Orta boşluk):Önde ortada os sphenoidale’nin tuberculum sellaesı.yanlarda ala minor’un arka kenarı,arkada ortada dorsum sellae ve yanlarda os temporaie’nin pars petrosa’sının üst kenarı arasında kalan alandır.
Burada bulunan önemli delikler: For. rotundum, for. ouale, for.spino-sum .for. lacerum .fissura orbitalis superior.
3.Fossa cranii posterior (Arka boşluk):Dorsum sellae ve sağ-sol pars petrosa’ların üst kenarlarının arkasında kalan çukur alandır.
Burada bulunan önemli delikler : For.magnum,for.jugulare.canalis hypoglassi.porus acusticus internus.
•Basis crani externa :Mandibula çıkarıldığında.baş iskeletinin tabanının alt yüzü (Basis cranii externa) 3’bölüme ayrılarak incelenir.
.Ön kısım (Damak bölümü):Sert damağın arka kenarının önünde kalan bölümdür.
.Orta kısım (Yutak kısmı):Proc.mastoideus’un tepesi ve for.magnum’un ön kenarından geçirilen çizgi ile sert damağın arka kenarı arasında kalan alandır.
.Arka kısım (Oksipital bölüm):Orta bölümün arka sınırı ile protuberantia occipitalis externa arasındaki bölümdür.
KRANİUMUN DIŞTAN GÖRÜNÜŞÜ: Yandan (Norma lateralis) ve önden görünüş (Norma facialis) olmak üzere iki şekilde incelenir.Her norma’da önemli boşluklar ve çukurluklar bulunur.
Norma lateralis Yandan görünüşte üç önemli çukurluk bulunur.
1.Fossa temporalis:Arcus zygomaticus’un üzerinde kalan çukurluktur.
2.Fossa infratemporalis (Şakak altı çukuru):Fossa temporalis’in altında.ramus mandibulae’nin iç yanında yer alır. Önemli kas.damar ve sinirleri taşır.
3.Fossa pterygopalatina:Fossa infratemporalis’in iç yanında bulunan küçük fakat önemli bir boşluktur.
Norma facialis :Önden görünüşte üç önemli boşluk bulunur.
1.Orbita (Göz çukuru) ıGörme organına ait yapıları taşır.(Ayrıntıları duyu organları bölümünde anlatılmıştır), ön açıklığına aditus orbitae denir.
2.Cavitas nasi (Burun boşluğu) :ön açıklığına apertura piriformis,arka açıklığına choanae narium denir. Canlıda ve kadavrada koku organı ile solunum yolunun başlangıç bölümünü taşır.
3.Cavitas oris (Ağız boşluğu) :Alt duvarı yumuşak dokulardan yapılı olan bu boşluk sindirim kanalının başlangıcını taşır. (Ayrıntıları sindirim sistemi bölümünde anlatılmıştır).
* Beyinin büyüklük ve şekli
* Cranium’a yapışan kasların etkisi
* İnsanın iki ayak üzerinde duruşu
Kraniumun yuvarlağa yakın bir şekilde olması insanlara iki önemli avantaj sağlamıştır.
1.Omurga üzerine oturmuş olan başın, dengesini sağlaması kolaylaşmıştır.
2.Cranium’un yuvarlaklaşması nedeniyle insanlarda hayvanların aksine splanchnocranium.neurocranium’un altında yer almış,bu ise insanlara öne ve uzaklara bakabilme olanağı sağlamıştır,
Kranium bütünü, calvaria,basis cranii ve cranium’un dıştan görünüşü başlıkları altında incelenir.
a.CALVARIA (Kalvarya,Kubbe,norma verticalis) :
Başın üstten görünüşü olarak tanımlıyabileceğimiz bu bölüm aslında önde arcus superciliaris ile arkada protuberantia occipitalis extema’dan geçirilen düzlemin üstünde kalan kranium parçasıdır.Bu şekilde calvaria. önde os frontale’nin squama frontalis’i,ortada os parietale,arkada os occipitale’nin squama occipitale’si ile yanlarda squama temporalis’ten oluşmuştur.
Yetişkin bir kişinin kalvaryasında belli başlı şu suturalar görülür:
•Sutura sagittalisrOrta hat üzerinde.iki os parietale’nin birleştiği eklemdir.
•Sutura coronalis:(L.corona-taç).Os parietale’nin ön kenarı ile os frontale’nin squama frontalis’inin birleştiği eklem olup sağ-sol iki bölümü taç şeklindedir.
•Sutura lambdoidea:(X şeklinde birleşme).İki os parietale’nin arka kenarları ile squama occipitalis’in yan kenarlan arasındaki eklemdir.
•Sutura sphenofrontalis:Ala major ve squama frontalis arasında oluşmuş eklemdir.
•Sutura sphenoparietale:Ala major ve os parietale arasında oluşmuş eklemdir.
ÇOCUKLARDA KALVARYA:
Çocuk kalvaryasını oluşturan kemik kenarlan,düzdür ve aralarındaki bağlantı gevşek bağ dokusu aracılığı ile gerçekleşir.Kemiklerin köşelerine doğru,kemikleşmesi tamamlanmamış alanlar vardır.Bu alanlara fontanella (Fonticulus=bm-gıldak) denir.Doğum esnasında,gerek tanı ve gerekse sabit pelvis çatısına başın uyumu yönünden fontaneller önem taşır.
Çocuk kalvaryasında bulunan bıngıldaklar:
1.Fonticulus anterior (major): Sutura coronalis ile sutura sagittalis’in kesiştiği yerde bulunur.Antropolojik olarak BREGMA noktasına uyan bu fontikulus için BREGMA BINGILDAĞI da denir.
2.Fonticulus posterior (minor):Sutura sagittalis ile sutura lambdoidea’nm kesiştiği yerde bulunur.(LAMDA BINGILDAĞI).
3.Fonticulus anterolateralis:Os parietale.ala major ve os frontale’nin birleştiği yerde (Pterion) bulunur.
4.Fonticulus posterolateralisOs parietale,squama occipitalis ve pars mastoidea ossis temporalis’in birleşim yerinde (Asteıion) bulunur.
1.BASİS CRANİİ (Kafa tabanı) :
Kafa tabanı,calvaria’yı kaldırınca görüldüğü gibi BASİS CRANİÎ ÎNTERNA ve mandibula hariç diğer cranium kemiklerince oluşturulmuş hali ile alttan bakıldığında BASİS CRANİİ EXTERNA olarak incelenir.
•Basis cranii interna: Çukur bir boşluk şeklinde olan basis cranii intema canlıda ve kadavrada beyin tarafından doldurulur.Bu nedenle,beyine ulaşan ve beyinden çıkan damar-sinirlerin geçişine olanak verecek şekilde delinmiştir.
Üç bölüme ayrılarak incelenir.
1.Fossa cranii anterior (On boşluk) :Os sphenoidale’nin tuberculum sellae’si ile ala minor'[ann arka kenarlarının önünde kalan .diğer boşluklara göre daha yüksekçe duran bölümdür.Burada Jor.caecum,crista galli,lamina cribrosa,foramina cribrosae ve canalis opticus dikkati çeker.
2.Fossa cranii media (Orta boşluk):Önde ortada os sphenoidale’nin tuberculum sellaesı.yanlarda ala minor’un arka kenarı,arkada ortada dorsum sellae ve yanlarda os temporaie’nin pars petrosa’sının üst kenarı arasında kalan alandır.
Burada bulunan önemli delikler: For. rotundum, for. ouale, for.spino-sum .for. lacerum .fissura orbitalis superior.
3.Fossa cranii posterior (Arka boşluk):Dorsum sellae ve sağ-sol pars petrosa’ların üst kenarlarının arkasında kalan çukur alandır.
Burada bulunan önemli delikler : For.magnum,for.jugulare.canalis hypoglassi.porus acusticus internus.
•Basis crani externa :Mandibula çıkarıldığında.baş iskeletinin tabanının alt yüzü (Basis cranii externa) 3’bölüme ayrılarak incelenir.
.Ön kısım (Damak bölümü):Sert damağın arka kenarının önünde kalan bölümdür.
.Orta kısım (Yutak kısmı):Proc.mastoideus’un tepesi ve for.magnum’un ön kenarından geçirilen çizgi ile sert damağın arka kenarı arasında kalan alandır.
.Arka kısım (Oksipital bölüm):Orta bölümün arka sınırı ile protuberantia occipitalis externa arasındaki bölümdür.
KRANİUMUN DIŞTAN GÖRÜNÜŞÜ: Yandan (Norma lateralis) ve önden görünüş (Norma facialis) olmak üzere iki şekilde incelenir.Her norma’da önemli boşluklar ve çukurluklar bulunur.
Norma lateralis Yandan görünüşte üç önemli çukurluk bulunur.
1.Fossa temporalis:Arcus zygomaticus’un üzerinde kalan çukurluktur.
2.Fossa infratemporalis (Şakak altı çukuru):Fossa temporalis’in altında.ramus mandibulae’nin iç yanında yer alır. Önemli kas.damar ve sinirleri taşır.
3.Fossa pterygopalatina:Fossa infratemporalis’in iç yanında bulunan küçük fakat önemli bir boşluktur.
Norma facialis :Önden görünüşte üç önemli boşluk bulunur.
1.Orbita (Göz çukuru) ıGörme organına ait yapıları taşır.(Ayrıntıları duyu organları bölümünde anlatılmıştır), ön açıklığına aditus orbitae denir.
2.Cavitas nasi (Burun boşluğu) :ön açıklığına apertura piriformis,arka açıklığına choanae narium denir. Canlıda ve kadavrada koku organı ile solunum yolunun başlangıç bölümünü taşır.
3.Cavitas oris (Ağız boşluğu) :Alt duvarı yumuşak dokulardan yapılı olan bu boşluk sindirim kanalının başlangıcını taşır. (Ayrıntıları sindirim sistemi bölümünde anlatılmıştır).
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?