Türkiye'nin Toprak Altı Memelileri

Türkiye'nin Toprak Altı Memelileri

Memeli hayvanlar yaklaşık 200 milyon sene önce Sürüngenlerin bir grubundan ayrılarak evrimleşmeye başlayan bir omurgalı sınıfıdır.

Evrimleri sürecinde bazıları uçmaya başlayarak Yarasaları oluşturmuş, bazıları denizlere yönelerek Balina ve Yunusların bulunduğu grubu oluşturmuştur. Karada yaşayanlar da karadaki her çeşit yaşam ortamını doldurmuştur. Bu süreçte bazı memeli grupları da toprak altında yaşamaya başlamıştır.

Türkiye'de hayatını neredeyse bütünüyle toprak altında geçiren 4 memeli grubu vardır.

1. Köstebekler (Talpa cinsi türleri)
2. Körfareler (Nannospalax cinsi türleri)
3. Van körfaresi (Ellobius lutescens) ve
4. Kars sıçanı (Prometheomys schaposchnikowi)
Bu türlerden Köstebekler Soricomorpha takımında yer alır. Körfareler, Van körfaresi ve Kars sıçanı ise Rodentia (Kemiriciler) takımında yer alırlar.

Körfareler:

Körfare yuva sistemi
Körfarelerin Türkiye’de 3 türü bulunmaktadır. Bu hayvanlar toprağı ön kesici dişleri ile kazarlar ve çoğunluk bitkilerin toprak altı kısımları (yumru, kök, soğan vb) ile beslenirler. Gözleri tamamen kapalıdır ve dışarıdan hiç görülmez. Dünyanın manyetik alanını hissedebilirler ve yönlerini çok iyi bulabilirler. Görme duyuları bütünüyle kaybedilmiştir. Ağırlıkları 200-250 g kadardır.
Nannospalax xanthodon (Anadolu körfaresi): Türkiye’de karadeniz bölgesi, Trakya ve Güneydoğu Anadolu gölgesi haricinde pek çok bölgede bulunur.

Nannospalax xanthodon - Anadolu körfaresi
Nannospalax leucodon (Beyazdişil körfare): Türkiye’de sadece Trakya’da yayılışı vardır.
Nannospalax ehrenbergi (Filistin körfaresi): Türkiye’de Tarsus’tan doğuya doğru Güneydoğu Anadolu boyunca yayılışı vardır. Kuzey yayılışı Elazığ iline kadar çıkar.

Kars sıçanı:

Prometheomys schaposchnikowi - Kars sıçanı
Bu türün Türkçe ismi Kars sıçanı olarak yerleşmiş olmasına rağmen asıl yayılış alanı Ardahan yaylalarıdır. Genel yayılışı 2400 m üzeridir. Toprağı yine dişleriyle kazan ve bitkilerle beslenen bir türdür. Gözleri oldukça küçülmüştür ve az görür. Bu gruptan ülkemizde yaşan tek bir tür vardır; Prometheomys schaposchnikowi.

Van körfaresi:

Ellobius lutescens- Van körfaresi
Van gölünün doğusundan İran’a doğru yayılışı olan bir türdür. Gözleri vardır ancak çok net göremezler. Ömürleri neredeyse bütünüyle toprak altında ve karanlıkta geçer. Bitkilerle beslenirler. Küçük hayvanladır ve erginler 60-70 g kadardır.

Köstebekler:

Talpa caucasica - Kafkas köstebeği

Köstebekler grubundan Türkiye’de 4 tür yaşamaktadır. Köstebekler toprağı ön ayak tırnakları ile kazan ve kazarken buldukları solucanlar, böcekler, böcek larvaları ile beslenir. Köstebeklerin gözleri oldukça küçülmüş ve görme duyuları büyük ölçüde kaybedilmiştir. Ağırlıkları genelde 90-130 g kadardır.
1. Talpa europea (Avrupa köstebeği): Sadece Trakya’da yayılışı olan bir köstebek türüdür.
2. Talpa levantis (Karadeniz köstebeği): Bütün Karadeniz bölgesi boyunca, Marmara ve Trakya’da yayılışı olan bir türdür. Ayrıca Ardahan tarafında ve Tatvan çevresinde de kayıtları vardır. Yumuşak topraklı alanları sever.
3. Talpa caucasica (Kafkas köstebeği): Türkiye’de sadece Hopa çevresinde yayılışı vardır.
4. Talpa davidiana (Acem köstebeği): Türkiye’de Hakkâri, Bitlis, Hatay ve Adana ilinin Kızıldağ yaylasından kaydı olan bir türdür. Bu bölgelerde 1200 m üzerindeki alanlarda yaşamaktadır.

Bu 4 türün de yuvası dışarıdan çok benzer. Uzmanı olmayan kolay kolay ayıramaz. Halk arasında genel olarak tümüne Köstebek denmektedir. Bunun nedeni çoğu zaman yuvadaki hayvanın çok iyi tanınmaması ve yuvalarının birbirine çok benzemesidir.

Subterranean mammals of Turkey
Four group of subterranean mammals have distribution In Turkey. Talpa species, Nannospalax species, Ellobius lutescens and Prometheomys schaposchnikowi. The borrow patterns of all these species are very similar and people out of experts could not identify them only from burrows.

Prof.Dr. Mustafa Sözen

#Körfare # Anadolu sıçanı # köstebek # Anadolu körfaresi # Kars sıçanı # Van körfaresi # Kafgas köstebeği # Toprak Altı Memelileri