Galata Kulesi’nin Ebabilleri
Galata Kulesi’nin kuşları arasında ebabiller, akkarınlı ebabiller, papağanlar, güvercinler, serçeler bulunur. Kule etrafında yaz günlerinde bu türleri görmek mümkündür. Bu kuşlar her yıl şehrin kalabalığı arasında kendilerine bir yer bulur ve yavrularını büyütürler.
Galata Kulesi gibi tarihi yapıların duvarlarındaki delikler ebabiller, boz ebabiller ve akkarınlı ebabiller için korunaklı birer yuva yeridir. Rahatsız edilmedikleri, yapıların erişilmesi zor bölümlerindeki uygun yuva yerlerinde ebabil türleri yaz konuğu olurlar ve şehrin silüetleri arasında farkında olmasak da vazgeçilmez bir yerleri vardır.
Ancak, her ilkbahar ve yaz döneminde şehirlerde çok sayıda değişiklik olur. İstanbul gibi tarihi dokunun yaygın olarak bulunduğu yerlerde ise eski yapılar restore edilir . Bu restorasyonlardan biri, 2020 yaz döneminde Türkiye’de Change.org’da başlatılan bir imza kampanyası ile başta İstanbulluların olmak üzere çok sayıda insanın gündeminde yer aldı. Kampanya konusu kısaca ‘Galata Kulesi’nin dış cephesinde kurulan restorasyon iskelesi kulede yuvalamış olan ebabiller için önemli bir tehdittir’ şeklinde duyuruldu. Bu kampanyada ebabillerin öne çıkan tür olmasının nedeni yuvasının önünde bir propaganda bayrağı ya da restorasyon iskelesi olan ebabillerin yuvalarına giriş yapmakta ciddi zorluklar yaşamasıdır. Toplanan 11 bin 900’den fazla imza ile kule restorasyonu için kurulan dış cephe iskelesi kaldırıldı. Onlarca insanın birlikte karşı durup engel olduğu bu zamansız dış cephe restorasyonunu erteleten Change.org kampanyası başarıya ulaştı (bkz: Simurg Kuş Yuvası Derneği).
Kampanya başarıya ulaştı elbette ama iskelenin kurulması ve sökülmesi arasında geçen 10-12 günlük sürede yuvalarındaki yavru ebabillerin son durumu nasıldı? Bu sorunun cevabını tam olarak veremiyoruz çünkü kulede yuvalamış olan ebabillerin hangi tarihlerde yuvaladığı, her çiftin aynı zamanda yumurtlamış olup olmadığı gibi önemli soruların cevabı yok. Bu soruların cevabını bulmamız imkansız olsa da restorasyon iskelesinin kaldırılmasından sonraki durumun takibini yaparak önemli çıkarımlar yapabildik.
Bu nasıl mı oldu? İstanbul’da ikamet etmiyor olsam da sık sık kardeş, arkadaş ziyareti ve iş için yolum düşer kalabalık bu şehre. Yine bir iş için İstanbul’da bulunduğum kısa bir dönemde Change.org’da çalışan arkadaşım Yaz ile buluştuk. Yaz ile gülüp eğlenmek dışında her zaman bir şeyler üretmek üzere de paylaşımda bulunuruz. Bu seferki buluşmamızda da ebabil kampanyasını takip eden Yaz ile hem eğlendik hem de kampanyanın sonuçlarını takip ettik. Buluşma yerimiz 16 Ağustos’un akşamüstü saatlerinde Galata Kulesi oldu. Saat 17:00 gibi kulede buluştuk ve ebabillerin kuleye gelip gelmediğini gözlemlemeye başladık (Şekil 1). Uzun bir süre boyunca etrafta herhangi bir ebabil yoktu, daha sonra bir kaç ak karınlı ebabil gökte belirdi. Saat 19:00 civarında bir akkarınlı ebabil kulenin orta yükseklikteki duvar deliklerinden birine girdi. Hızlı bir ok gibi tek seferde yuvasına girdi ak karınlı ebabil. Sonrasında bir süre yuvalara giriş-çıkış görmedik. Gün batarken saat 20:17’de kulenin kuzey cephesindeki deliklere ak karınlı ebabillerin girişi başladı. Saat 20:17 ile 20:33 arasında 5-6 deliğe 12 giriş 2 çıkış yaptı akkarınlı ebabiller. Bir yuva deliğine iki kuşun girdiği de olmuştu. Akkarınlı ebabillerin üreme döneminde bir kez kuluçka kurduğu (bireysel görüşme: Hakan Karaardıç) düşünüldüğünde restorasyon iskelesi kurulu iken yuvalara girmekte yüksek olasılıkla sorunlar yaşandı. Peki ya ebabiller? Onlardan hiç ses yoktu. Belli ki gitmişlerdi.
Şekil 1. Galata Kulesi ebabil gözlemimizden.
Ebabiller yavruları ile mi gitti yoksa kuleye kurulan iskeleyi gören yetişkinler yavrularını yuvalarında bırakıp mı gitti? Bu soruların cevabını kule çevresindeki bir kaç kişiden aldık. Kuledeki iskele sökülürken yavru kuşların yuvalarından düştüğünü ancak deliklere geri koyulduğunu söyleyen bir paylaşımcı birkaç yavrunun fotoğrafını da gösterdi. Fotoğraflardaki yavruların uçmaya yakın boyuttaki yavrular olduğunu görünce sevindik. Sevindik çünkü iskele söküldükten sonra kuleye ebabil girişlerinin olduğunu da öğrenmiştik. Aslında iyimser olduğumuzu kabul etmemiz gerekiyor. Restorasyon girişiminin olumsuz etkileri nedeniyle ölen yavrular olmuştur. Aksi kaçınılmaz bir durum gibi görünüyor ancak iskele söküldükten sonra kuleye yetişkin ebabillerin gelip yavrularını kısa süre içinde uçurduklarını düşünüyoruz. Bize gösterilen yavru ebabiller uçmak üzere olan kuşlardı. Buradaki sorumuz ise kaç çiftin yavrusunun fotoğraflarda gördüğümüz kuşlar kadar yuvadan ayrılmaya yakın olduğuydu. Bu sorularımıza detaylı ve düzenli takibi yapılmayan üreyen bir ebabil grubu için cevap bulmak maalesef ki imkansız. Ancak, en iyi durumda ve bizimle paylaşılan bilgiler doğrultusunda iskele kaldırıldıktan sonra ebabil yavrularından kurtulanlar olduğunu çıkarımlıyor yanı sıra biliyoruz ki hala kulede yuvası olan akkarınlı ebabiller var (Şekil 2).
Şekil 2. Akkarınlı ebabil (Tachymarptis melba), (© Sercan Bilgin).
Yaz ile günü kapatırken şu notu da düşmek istedik, Galata Kulesi’ndeki ebabiller için başlatılan kampanya tartışmalı tarafları olsa da başarıya ulaştı. Ancak, bu kampanyadan önemli bir çıkarım yapılmalıdır. Her yıl tıpkı geçmiş yıllarda da olduğu gibi yapılara yuvalayan ebabil, akkarınlı ebabil ve boz ebabil gibi kuş türleri yaz aylarında yapılan çatı veya dış cephe çalışmalarından ve diğer birçok uygulamadan olumsuz şekilde etkilenmektedir. Peki ne yapılabilir? Geçmişte ebabil türlerinin yuvalarını bozan, türlerin üreme başarısını olumsuz etkileyen Galata Kulesi restorasyonu benzeri bir çok uygulama İstanbul’un farklı yerlerinde oldu. Bu örneklerin bir araya getirilmesiyle bir rapor hazırlanabilir. Bu rapor ile türü tehdit eden durumlar yetkili kurumlara ve tabii ki kamuoyuna duyurulabilir. Bu çalışmanın hedefi, ebabil türlerini tehdit eden bir durum görüldüğünde ilgili kişi ve kurumların bilgilendirilmesini sağlayacak olan insanların sayısını arttırarak yetkili kurumların ebabilleri de dikkate alarak üreme dönemindeki dış cephe restorasyonlarını yapmalarını sağlamak olmalıdır.
Farkındalığı artırmak kadar uygulamaların takibini de artırmalı, farklı tecrübeleri bir araya getirip değişimin itici güçlerini oluşturmalıyız.
Kaynak: Galata Kulesi’nin Ebabilleri
https://kusnotlari.wordpress.com/2020/08/29/galata-kulesinin-ebabilleri/
Zooloji Haberleri
-
Komodo Dişleri, Theropod Dinozorların Dişleriyle Çok Benziyor
-
Biyologlar yeni kaplan böceği türünü ortaya çıkarıyor: Eunota houstoniana
-
Bilim insanları yeni bir geko türünü ortaya çıkardı
-
CT taramalarında ortaya çıkan tuhaf yılan benzeri solucanların sırları
-
Dev kaplumbağalar yok edildikten 600 yıl sonra Madagaskar'a geri döndü
-
Hindistan kaplanları iklim ve insan baskısı arttıkça yükseklere tırmanıyor
-
Kitlesel Yok Oluşlardan Kurtulan Memeliler, ‘Genel Yiyici’ Değildi
-
Avrupa’da Bilinen Son Timsah 4,5 Milyon Yıl Önce Yaşamıştı
-
Ağaç kesimi ve iklim değişikliği dağ kuşlarını tehdit ediyor
-
Biyologlar, istilacı, etobur kurbağaların artık Georgia'da ürediğini söylüyor
-
Myanmar'da yeni bir çukur engereği türü keşfedildi.
-
Çin'de yeni bir iguana türü keşfedildi
-
Dev Dinozor Leşleri, Yırtıcılar İçin Önemli Bir Besin Kaynağıydı
-
Yarasalar 50 Milyon Yıl Önce de Ekolokasyon Kullanıyordu
-
Anadolu parsı aylar sonra yeniden görüntülendi