Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Bilimciler Sağlıklı Sperm Üreten Dişi Balıklar Ürettiler

---

Japon çentik balığındaki yalnızca bir genin etkisinin durdurulması dişi balığı sperm üretir hale soktu.

Üstelik, spermler yumurtalıklarda üretiliyor ve daha da ilginç olanı; spermler tamamen sağlıklı ve yumurtalıktan çıkan bu spermler yumurtaları dölleyebiliyorlar.

Japonya’daki National Institute for Basic Biology’den araştırmacılar yöresel ismi “medaka” olan balıktaki spesifik bir geni (foxl3) belirlediler. Araştırmacılar bu genin; genetik bir “anahtar” gibi çalıştığını ve yumurta ya da sperme dönüşme potansiyeline sahip tohum hücrelerini belirlediği bulgusuna ulaştılar.

Science ‘da yayımlanan makalenin yazarlarından Profesör Minoru Tanaka:

“Tohum hücreleri ya sperm ya yumurta olabilirken, hiç kimse; omurgalılarda tohum hücrelerinin; canlının yumurta ve sperm akıbetini belirleyecek bir mekanizmaya sahip olduğunu bilmiyordu. Bulgularımız; bir kez karar verildiğinde, tohum hücrelerinin yolun sonuna kadar gidebilecek yetiye sahip olduğunu gösteriyor. Bulunan bu mekanizmanın çok büyük bir öneme sahip olduğuna inanıyorum” diyor.

Bilimciler foxl3 geni eksik olan mutant dişi medaka embriyolarını ürettiler ve yumurtadan çıkışlarından bir hafta sonra balıkların sperm üretmeye başladıklarını gördüler. Dişi balığın sperm üretmesinin garipliği bir yana, bu mutant dişi balıklar spermleri doğal erkek balıklardan üç hafta önce üretiyorlardı. Balıkların sperm üretimi düzensizdi, fakat spermler normal balık yumurtalarını dölleyebilecek yetideydiler ve çoğunluğu da yavru ürettiler.

Mutant medaka balıkları her açıdan normal gözüküyorlar; dişi vücut tipi gösteriyor ve yumurtalık geliştiriyorlar. Aynı zamanda araştırmacılar üretilen spermler arasında bazı normal yumurta hücrelerinin olduğunu da gözlemlediler. Bilimcileri en çok şaşırtan şey ise; dişi bir çevreye ve dişi hormonlarına maruz kalmasına rağmen sağlıklı sperm hücreleri oluşturuldu.

Dişi bir çevrede olmasına rağmen sağlıklı sperm hücrelerinin oluşması; tohum hücrelerinde cinsiyet değiştirici bir “anahtarın” vücudun cinsiyetinden bağımsız olarak var olduğu anlamına geliyor ve bu da tamamıyla yeni bir bulgu.

Bu yeni keşfin daha fazla belirti gösterip göstermeyeceği bilinmiyor. Benzer bir gen olan foxl2 geni, memelilerde yumurta gelişiminden sorumlu, fakat yalnızca balıklarda cinsiyet belirlenmesi oldukça değişiklik gösteriyor. Bu yüzden, foxl3 geninin memelilerde tohum hücresinin belirlenmesinde bir role sahip olup olmadığı hala havada kalıyor.

---

Kaynak: Josh L Davis, “Scientists Make Female Fish That Produce Working Sperm”, http://www.iflscience.com/plants-and-animals/scientists-make-female-fish-produce-working-sperm

Gürkan Akçay

BilimFili.com "Bilimciler Sağlıklı Sperm Üreten Dişi Balıklar Ürettiler"

http://bilimfili.com/bilimciler-saglikli-sperm-ureten-disi-baliklar-urettiler/

---