Anadolu Diyagonali: Bir Biyocoğrafi Sınırın Anatomisi

Kebikeç (1) dergisi için yazdığım "Anadolu Diyagonali: Bir Biyocoğrafi Sınırın Anatomisi" başlıklı yazıdan küçük bölümler: Görsel 1

... Öyle görünmektedir ki, birçok populasyon ve takson, Anadolu Diyagonali’nin diğer tarafında çevresel olmayan nedenlerden (örneğin, dispersal, rekabet) ziyade çevresel nedenlerden (örneğin, özellikle de sıcaklık mevsimselliği ile ilişkili uyumlar) dolayı dağılım göstermez. Bu sonuçlar, Anadolu Diyagonali’nin jeofiziksel bariyer işlevini dışlamasa da, çevresel bariyer işlevinin çok daha önemli olduğunu vurgular. ...

İran-Anadolu biyolojik çeşitlilik sıcak noktası içinde kalacak ve Anadolu Diyagonali’nin kuzeyinden, ortasından ve güneyinden geçecek şekilde Anadolu boyunca batıdan doğuya doğru üç güzergâhta hem yüksekliğin hem de iklimin nasıl değiştiği incelendiğinde, Anadolu Diyagonali’nin jeofiziksel bariyer özelliğinden daha çok çevresel bariyer özelliği dikkati çeker. ...

... Anadolu Diyagonali, önemli bir biyocoğrafi süreksizliğe karşılık gelir. Bu süreksizlik, özellikle sıcaklık mevsimselliği ile ilişkili çevresel süreksizlik ile örtüşür. Bu çevresel süreksizliğin organizmaların fizyolojik uyumlarını nasıl şekillendirdiği ile ilgili çalışmalar, neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu konudaki istisnalardan biri, Anadolu Diyagonali’nin her iki yakasında Anadolu yer sincabının vücut büyüklüğü ve kış uykusu üzerine yapılan çalışmalardır.

1) http://kebikecdergi.org/

Görsel 1 - İran-Anadolu biyolojik çeşitlilik sıcak noktasını, bu sıcak nokta içindeki ekolojik bölgeleri ve Anadolu Diyagonali’ni gösteren harita. ‘İç Anadolu Stepi’ = S; ‘İç Anadolu Yaprak Döken Ormanı’ = İAO; ‘Doğu Anadolu Yaprak Döken Ormanı’ = DAO, ‘Doğu Anadolu Dağ Stepi’ = DS; ‘Zagros Dağları Orman Stepi’ = OS. Üçgenler ve siyah noktalar, sırasıyla Anadolu Diyagonali’nin batısında ve doğusunda dağılım gösteren iki sanal populasyonu temsil eder. Açık gri = < 1500 metre; koyu gri = 1500-2000 metre; siyah = > 2000 metre.

Görsel 2 - Anadolu Diyagonali’nin kuzeyinden (üstte), ortasından (ortada) ve güneyinden (altta) geçen ve Anadolu boyunca batı-doğu ekseninde uzanan üç güzergâhta (39.708, 39.042 ve 38.292 kuzey enlemleri) yüksekliğin (düz çizgi) ve iklimin (kesikli çizgi) değişimi. Oklar, Anadolu Diyagonali’nin batı yönünden yaklaşık konumunu göstermektedir. İklim değişkeni, WorldClim veri tabanındaki (www.worldclim.org) biyoiklim verisi (19 biyoiklimsel değişken) temel bileşenler analizi ile tek bir bileşene indirgenerek elde edilmiştir. Bu değişken, en çok sıcaklık mevsimselliği ile pozitif korelasyon sergilemektedir.

Doç Dr. Hakan Gür

Facebook Grup: Anadolu Biyocoğrafyası

#anadolu #diyagonali: #biyocoğrafi #sınırın #anatomisi