Anadolu biyocoğrafyasını anlamak, biyolojik değişkenliği anlamaktan geçer!
"Her şeyin biricikliği" açısından özel bir coğrafya: Anadolu
TİPOLOJİK DÜŞÜNCEDEN POPULASYON DÜŞÜNCESİNE
Darwin’in 1859 yılında yayınladığı “Türlerin Kökeni” kitabıyla bilim dünyasına yaptığı önemli katkılardan biri, tipolojik düşünceyi populasyon düşüncesi ile yer değiştirmesidir (diğer önemli katkılar, evrim ile ilgili birçok kanıt sunması ve evrimsel değişimi açıklayan bir mekanizma olarak doğal seçilimi önermesidir).
Platon’un ‘idea’ (eidos) öğretisi, tipolojik düşüncenin felsefi omurgasını oluşturur. Bu öğretiye göre, gözlenen değişkenliğin altında yatan sınırlı sayıda sabit ve değişmeyen idealar vardır. İdea, sabit ve gerçek olandır. Gözlenen değişkenlik ise, Platon’un mağara alegorisinde ifade ettiği gibi, bir nesnenin mağara duvarına yansıyan gölgesinden daha gerçek değildir. Bu durumda, bir türün bireyleri arasında gözlenen biyolojik değişkenlik (varyasyon), o türü tanımlayan doğal ideanın (‘tip’in) yetersiz bir görünümü olarak ortaya çıkar.
Populasyon düşüncesi, tipolojik düşüncenin tamamen aksini söyler. Bu düşünce, organik dünyadaki her şeyin biricikliğine vurgu yapar. Tüm organizmalar ve organik fenomenler, biricik özelliklerden oluşur ve toplu olarak ancak istatistiksel terimler ile tanımlanabilir. Bireyler veya organik varlıkların herhangi bir çeşidi, ancak aritmetik ortalamasını ve varyasyon istatistiklerini belirleyebileceğimiz populasyonları oluşturur. Ortalamalar sadece istatistiksel soyutlamalar iken, sadece populasyonu oluşturan bireyler gerçek olandır. Bu durumda, bir türü tanımlayan tip, o türün bireyleri arasında gözlenen biyolojik değişkenliğin bir soyutlamasıdır.
Özetle, tipolojik düşünceye göre, tip (idea) gerçek olan, değişkenlik ise illüzyondur. Populasyon düşüncesine göre ise, tip (ortalama) bir soyutlama iken, sadece değişkenlik gerçek olandır. Yani, biyolojik bilimlerin penceresinden bakacak olursak, değişkenlik gerçeklik iken, tip ise olsa olsa bu değişkenliği anlama çabasının bir aracıdır.
İleri okuma: Mayr E. 1994. Typological versus population thinking. Conceptual issues in evolutionary biology, 157–160. https://bit.ly/2DgScab
Bilim ve Ütopya, Sayı: 290'da yayınlanmıştır.
Doç.Dr. Hakan Gür
Paylaşımlara izin verdiği için hocamıza çok teşekkür ederiz
Facebook Grup: Anadolu Biyocoğrafyası
Anadolu Biyocoğrafyası
-
Tarih ile iç içe yaşayan Leylekler
-
Hastalık Biyocoğrafyası
-
Üzerinde yaşadığımız gezegene / coğrafyaya ne yaptığımızın ormanlar açısından görsel hali...
-
Jeofiziksel değil, çevresel bir bariyer: Anadolu Diyagonali
-
Anadolu'da orman türleri için potansiyel bağlantısallık (connectivity) denemesi
-
Anadolu'da Bergmann Kuralı
-
Anadolu'nun Geç Kuvaterner Biyocoğrafyası
-
Anadolu biyocoğrafyasını anlamak, biyolojik değişkenliği anlamaktan geçer!
-
Ekolojik niş modelleme yaklaşımının hastalık biyocoğrafyası çalışmalarında kullanımı
-
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA)'nin coğrafi ve çevresel risk değerlendirilmesi
-
Jeofiziksel değil, çevresel bir bariyer: Anadolu Diyagonali
-
Anadolu Diyagonali ve Anadolu Yer Sincabı (AYS)
-
Yeryüzündeki levhalar nasıl harekete geçti?
-
Avrupa'da Son Buzul Maksimum'da İnsan Populasyon Dinamikleri
-
Ekolojik niş modellemesi