Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Böceklerde Vücut Isısı

---

Böceklerin vücut ısısı genel olarak dış ortam ısısına eşittir. Ancak uçus ve faaliyet halinde vücut isisi (40 dereceye kadar) yükselebilir. Böcekler genel olarak düsük isilarda hareketsiz kalir, havanin isinmasi ile faaliyete baslar. Böceklerin optimal isi derecesi 260 C olarak kabul edilmistir. Bu derecede, bütün fizyolojik olaylar en aktif halde devam eder. Bunun üstündeki isilarda böcekler daha aktif olur. 350 C' nin üstünde rahatsiz olurlar. 400 C' den sonra normalin üstünde hareket baslar. Bu derece devam ederse çesitli organlarda felç, 500 C' nin üstünde de ölüm görülür. Ancak bu neme de baglidir. 40-500 C' de hava çok kuru ve vücuttan su kaybi fazla olacagindan ölümde artar. Nemlilik fazla ise ölüm orani azalir. Düsük isiya böceklerin adaptasyonu fazladir. Bazi larvalar -4 ve -420 C' de, erginler ise -1--350 C' ye kadar devamli uyusuk kalabilir. Bu devam ederse ölüm görülür.
Böceklerde Üreme ve Gelisme
Böcekler yumurta yardimi ile ürerler. Yumurtalar yavrularin gelisebilecekleri ortama ya serbest olarak ve teker teker veya bir çogu bir arada yumurtlanir. Bazilarinda yumurtalar dis etkilere dayanikli kokonlar içerisinde yumurtlanir. Yumurtalar dis ortama birakildiktan sonra yumurtlamadan önce baslayan embriyonal gelisim ilerlemeye baslar ve yumurtadan genç yavru (larva veya nimf) disariya çikar. Iste bu tip üremeye OVIPAR tip denir. Bazi gruplarda yumurtalar, yumurtalanir yumurtlanmaz açilir ve yavru çikar. Bu durumda yumurta vücut içersinde meydana geldikten sonra embriyonal gelisim çok ilerler ve yumurtlamanin hemen ardindan açilir. Bunada OVOVIVIPAR tip üreme denir. Ovipardan farki, embriyonal gelisimin ana vücudu içersinde çok ileri bir devreye kadar sürdürülmesidir. Bu iki tipten farkli olarak bazi türlerde embriyonik gelisim ana vücudu içersinde tamamlanir ve disi böcek yumurta koyacagi yerde yavru meydana getirir. Buna canli-dogurma anlamina gelen VIVIPARITE adi verilir. Bu tipler arasinda daha bazi kompleks üreme sekillerine de rastlanmaktadir.
Vivipar Tip Dörde Ayrilir
1- Ovovivipar tip: Bu tipte yumurta embriyonik gelisimi için yeter derecede vitellus içerir. Yumurta korionu ince, ovaryumun ovariol sayisi azdir. Bu tip böceklerde genislemis bir vagina yoktur. Döllenme ovariollerde olur. Hamam böcekleri, bazi Dipter ve Coleopterlerde görülür.
2- Adenotrophic vivipar: Yumurtanin ince bir korionu vardir. Ve yumurta içersinde bulunan vitellus sayesinde embriyolar gelisir, yalniz bir özellikleri, meydana gelen ve gelisimi çok ilerlemis olan larvalarin barsaklarinin son kismi kapalidir. Ancak dogduktan sonra açilir. Bu larvalar ananin gelismis ve kaslarla çevrilmis olan vaginalarinda bulunur. Bezlerin salgisi ile beslenirler. Bu arada gömlek degistirir ve anayi terk ederler. Çikar çikmaz da pup olurlar. Ör. Glossina'lar.
3- Maemocoelous vivipar: Bu oldukça özellik gösteren bir tiptir. Böyle böceklerde ovaryumlari vücudun yag kütlesi içinde serbest olarak uzanirlar. Oviduktlari bulunmaz. Olgun yumurtalarda korion da yoktur. Yalniz gelisimin ilk devrelerinde, yumurta etrafi ince bir zarla çevrilidir. Embriyonal gelisimini tamamlayan larvalar disariya çikar. Ör. Strepsiptera takimi.
4- Pseudoplacental vivipar: Yumurtalarin korionu yoktur ve hemen hemen vitellus da bulunmaz. Genellikle yumurtalar ovidukta döllenir. Yumurtalar genislemis olan vagina (bir nevi uterus) içinde gelisimini tamamlar. Burada ana veya embriyon dokularindan meydana gelen ve placentaya benzer yapida bir baglantiyla beslenmeye devam eder. Ör. Bazi Aphid ve Hemipterlerde, Dermopteralardan Arexenialan.
PARTHENOGENESIS : Döllemsiz yumurta ile yani parthenogenesis seklinde çogalma çesitli böceklerde görülür. Bu üreme seklinde 3 ayri tip ayird edilir.
1- Arrhenotokie: Disi böceklerin biraktiklari döllenmemis yumurtadan sadece erkek yavrular meydana gelir. En taninmis örnek Apis mellifera.
2- Thelytokie: Döllemsiz yumurtalardan sadece disi yavrular meydana gelir. Ör: Orthoptera takimi, Phasmidae familyasinin bazi türleri ve Lepidopteralardan Lymantria dispar ve Lasiocampa pini.
3- Amphytokie: Döllemsiz yumurtalardan her iki eseyde de yavru meydana gelebilir. Ör: Saga spp. (Orthop.)

---