APTERYGOTA (Kanatsiz böcekler)

Bütün gelisme devrelerinde kanat izine rastlanmaz. Bunlar ufak yapili ve ametabol böceklerdir.

Kanatsız böcekler (Apterygota) böceklerin sınıflandırılmasında kullanılan bir alt sınıf idi ve şu takımlardan oluşmaktaydı:

Duyarga bacaklılar (Protura)
Sıçrar kuyruklular (Collembola)
Çatal kuyruklular (Diplura)
Püskül kuyruklular (Thysanura)

Günümüzde duyarga bacaklılar, sıçrar kuyruklular ve çatal kuyruklular, böcekler sınıfında yer almamaktadır. Önceleri içtençeneliler sınıfına sokulmuş olsalar da artık kendilerine özgü sınıf içinde sınıflandırılmaktadırlar. Püskül kuyruklular takımı da iki takıma ayrılmıştır: Archaeognatha ve Zygentoma.

Ordo. 1- Thysanura (Kil kuyruklular)
Genel olarak yapilari uzundur. Ufak veya orta boyda böceklerdir. Abdomen sonunda kuyruk gibi 2-3 uzanti ve bazi abdomen segmentlerinde styilus'lar (dejenere abdomen bacaklari) vardir. Antenleri uzundur. Agiz parçalari çigneyicidir. Organik artiklar, nisastali maddeler yer. Genellikle renkleri gridir. Toprakta çürümekte olan odunlarin altinda, karinca termit yuvalarinda ve eski kütüphanelerde kitap kirintilari etrafinda bulunurlar. Ör.: Lepisma (Gümüs balikcigi), Campodea, Machilis.

Ordo. 2- Protura

Anten ve gözleri yoktur. Boylari 0.5-2 mm. kadardir. Bacaklari zayif olmakla beraber 1 inci çifti daha uzundur ve duygu organi görevini yapar. Abdomenleri 12 segmentlidir, ilk 3 ünün ventralinde 1 er çift küçük uzantilar bulunur. Iyi gelismis çigneyici agiz parçalari stilet sekilli mandible ihtiva eder. Membrandan labium iyi gelismemistir. Genellikle renkleri beyazimsidir. Dünyanin her yerine yayilmis olup ormanlarda yaprak altlarinda, toprakta veya taslar altinda yasarlar. Ör.: Eosentomon-Acerentulus.

Ordo. 3- Collembola - (Kuyrukla siçrayanlar)

Küçük boylu, agiz parçalari çigneyici fakat bazi tiplerde mandibleler stylet seklinde olan böceklerdir. Abdomen 6 segmenttir ve siçrama organi olar furkula 4 üncü abdomen segmentinin ventralinde yer alir. Renkleri genellikle sarimsi veya beyazimsi ise de esmer ve siyah olanlarda vardir. Bazi türleri bitkilere zararli olur. Serlerde ve mantar üretilen yerlerde görülür. Ör.: Şeker pancari, ispanak, patates, soya, marul ve yoncada zararli. Ayrica Sminthurus türleri bitki epidermisini kemirir. Özellikle mezofil tabakasini yer ve yaprak beyazimsi renk alir. Isotomurus türlerinin tütün fidelerinde zarari görülmüstür.

Fotoğraf: By User:Stemonitis - Yükleyenin kendi çalışması (own photo), CC BY-SA 2.5, Link

#apterygota #(kanatsiz #böcekler)