SÜREKLİ DOKULAR
Farklılaşmasını tamamlamış, bölünme yeteneğini kaybetmiş hücrelerin oluşturduğu dokulardır. Bu doku hücreleri bazen tekrar değişikliğe uğrayabilir ve yeniden bölünme yeteneği kazanabilirler. Genel olarak çekirdeği ve protoplazması olan her canlı hücre potansiyel olarak meristematik yetenek kazanabilir.
Yetkin doku hücreleri genellikle meristematik hücrelerden daha büyük, şekilleri çok farklı, çekirdekleri genellikle hücre hacmine göre küçük, protoplazmaları az, kofulları fazla ve büyük, trake ve trakeidlerde olduğu gibi bazıları ölü, çeper kalınlaşmaları farklı, hücreler arasında boşluklar oluşmuştur.
Sürekli dokular, kökenlerine göre; primer meristemlerden gelişenlerine primer sürekli dokular ve sekonder meristemlerden gelişenlerine de sekonder sürekli dokular şeklinde ikiye ayrılırlar.
Sürekli dokular morfolojik ve fizyolojik olarak aşağıdaki gibi 5’e ayrılırlar.
1. KORUYUCU DOKU
Bitki yapısındaki kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve ve tohum gibi bitkisel kısımların en dış tabakasıdır. Gördüğü farklı işlerden dolayı çok ayınmlı hücre tipleri içerir. Koruyucu doku bitkileri kuraklığa, aşırı güneş ışınına, su kaybına, mekaniksel etkilere ve çevrenin daha pek çok olumsuz etkisine karşı korur.
Koruyucu doku epidermal sistem ve mantarlaşmış koruyucu doku olmak üzere ikiye ayrılır.
Epidermal Sistem
Epidermal sistem histogenin dermatogen tabakasından gelişir. Epiderma, stoma, tüy, emergens ve hidatod gibi yapılan içerir.
Epiderma: Primer bitki yapısındaki kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve ve tohum gibi bitkisel kısımların en dış tabakasıdır. Epidermis hücreleri genel olarak tek tabakalıdır. Değişik şekillerde olabilirler (Şekil 6.1). Hücreler arasında boşluk bulunmaz. Genellikle kloroplast taşımazlar. Kara bitkilerinin toprak üstü kısımlarındaki epidermalarımn üzerine kutikula ve mumsu tabaka da birikebilir.
Su bitkilerinde genellikle böyle yapılar bulunmaz. Korumanın ötesinde depo işlevinde de bulunur. Ficus gibi bazı bitkilerde çok tabakalı olabilir. Epidermisin altındaki bu tabakaya hipodermis denir.
Epidermal Oluşumlar
Tüyler (Trikomlar): Farklı şekil, yapı ve işleve sahip epidermanın dışarıya taraf oluşturduğu uzantılardır. Koruyucu tüyler, destek tüyleri, salgı tüyleri, pullar ve çeşitli cins papiller ve kökün emici tüyleri başlıca trikom çeşitleridir. Emergensler şekil, yapı ve fonksiyon bakımından tüylere benzemekle birlikte, bunlar epiderma ve epidermanın alt tabakasından (subepidermal tabakalardan) da gelişebilirler. Bitkilerde yalın ve tek hücreli tüyler bulunduğu gibi, çok hücreli dallanmış tüyler de bulunmaktadır. Tüylerin şekilleri, yapıları ve fonksiyonları dikkate alınarak aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1.Koruma (Örtü) Tüyleri: Kurakçıl bitkilerde iyi gelişmiştir. Bitkileri aşırı su kaybına ve güneşin aşırı sıcağına karşı koruyan tüylerdir. Afrika menekşesinin yapraklarındaki tüyler gibi.
2.Savunma Tüyleri: Bitkileri çeşitli zarar vericilere özellikle de hayvanlara karşı dikensi özellikleriyle mekaniksel, veya yakıcı- salgı kimyasallarıyla biyokimyasal olarak koruyan tüylerdir. Isırgan otunun yakıcı tüyleri gibi.
3.Tırmanma Tüyleri: Hedera helix (duvar sarmaşığımda olduğu gibi, bazı sarılıcı ve tırmanıcı bitkilerde bitkinin desteğe tutunmasında rol oynayan tüylerdir.
4.Emme Tüyleri: Köklerde topraktan ham besin suyunu emen tüyler ile böcek yiyen bitkilerde sindirilmiş böceğin azotlu bileşiklerini emen tüyler bu tip tüylerdir.
5. Salgı Tüyleri: Su, şekerli, kalkerli, tuzlu su, eterik (uçucu- kokulu) yağ, enzim ve benzeri salgı maddelerini bitki dışına salan tüylerdir. Tek hücreli, çok hücreli, pul veya papilla şeklinde olabilirler.
Aşağıdaki İşlemleri Yaparak Epiderma ve Tüyleri İnceleyiniz:
1.Telgraf çiçeği (Tradescantia) veya her hangi bir saksı çiçeğinin yaprağından yüzeysel kesit alarak epidermayı inceleyiniz. Yine kauçuk (Ficus) yaprağından enine kesit alarak epidermayı ve hipodermayı inceleyiniz. Kesitlerinizi Sudan III boyası ile muamele ederseniz kutikula kırmızı bir renk alacaktır. İnceleyerek şekillerini çiziniz.
2.Sığır kuyruğu (Verbascum) veya Afrika menekşesi (Saintpaulia) yaprağından enine ve yüzeysel kesit alarak dallanmış çok hücreli tüyleri inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
3.Sardunya (Pelargonium) yaprağından enine ve yüzeysel kesit alarak tek veya çok hücreli salgı tüylerini inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
4.Zakkum (Nerium) yaprağından enine ve yüzeysel kesit alarak örtü tüylerini inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?