Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Virus Nedir Çeşitleri Ve Özellikleri Nelerdir

Virüs, sadece canlı hücreleri enfekte edebilen ve böylece replike olabilen mikroskobik enfeksiyon etkenleri. Virüsler: hayvanlardan ve bitkilerden, bakterilerin ve arkelerin de içinde bulunduğu mikroorganizmalara kadar her türlü canlı şekillerine bulaşabilirler.

Dmitri Ivanovsky 1892 yılında bir makalede tütün bitkisine bulaşan bakteri olmayan etkenleri açıkladığından ve Martinus Beijerinck'in 1898 yılında tütün mozaik virüsünü keşfetmesinden beri, 5,000 civarında virüs türü detaylı bir şekilde tarif edilse de milyonlarca türde virüs vardır. Virüsler yeryüzündeki hemen her ekosistemde bulunan biyolojk varlığın en bol türüdür. Virüslerle ilgilenen bilime viroloji denir ve mikrobiyolojinin alt uzmanlık alanıdır.

Virüsler, enfekte hücre içerisinde veya enfeksiyon sürecinde, virionlar ve bağımsız viral parçacıklar halinde bulunabilir. Bir virüsün tüm yapılarını barındıran tek bir virüs partikülüne virion denir ve iki ya da üç parçadan oluşur: (i) DNA veya RNA'dan sadece birisi olabilen viral genom ve genetik materyali taşıyan büyük moleküller; (ii) genetik materyali saran, koruyan ve başka işlevleri de olan kapsid denilen bir protein tabakası, (iii) protein tabakayı saran lipit bir zarf. Virüs parçacıkları sarmal (helikal), kübik veya karmaşık (kompleks) morfolojilerde olabilmektedirler. Virionlar ışık mikroskobuyla görülemeyecek kadar küçük yapıdadırlar. Ortalama bir virion ortalama bir bakterinin yüzde biri büyüklüğündedir.

Yaşamın evrimsel tarihinde virüslerin menşei açıklanamamıştır: bazıları plazmidlerden evrimleşmiş olabilirler—hücreler arasında hareket edebilen DNA parçacıkları—bakterilerden evrimleşmiş olabilir. Evrimde, virüsler genetik çeşitliliği arttıran yatay gen transferinde önemli bir araçtırlar. Virüsler genetik materyal taşıdıkları, üredikleri ve doğal seçilime uğradıkları için bazıları tarafından canlı kabul edilirler. Ancak canlı olarak kabul edebilmek için gerekli bazı anahtar özellikleri (ör. hücre yapısı) taşımadıkları için virüslere "yaşamın kıyısındaki organizmalar" ve kopyalanıcılar denilmiştir,

Virüsler birçok yolla yayılırlar; bitkilerde virüsler genellikle yaprak bitleri ve bitki özsuyu ile beslenen böcekler tarafından bitkiden bitkiye aktarılırken, hayvanlarda kan emici haşerat tarafından aktarılırlar, bu hastalık taşıyan organizmalara vektörler denilir. Grip virüsleri solunum yoluyla yayılım gösterirler. Norovirüs ve rotavirüs viral kaynaklı gastroenteritin en bilindik etkenlerindendir ve fekal-oral bulaş yoluyla ve insandan insana temas ile, su ve yiyeceklerle bulaşırlar. HIV cinsel temas yoluyla ve enfekte kanla temas yoluyla bulaşan ciddi bir etkendir. Virüsün enfekte edebildiği hücrelere "konak" hücre denirve konak türü geniş veya dar olabilir, bunu virüsün "konak özgüllüğü" belirler.

Hayvanlarda viral enfeksiyonlar genelde immun sistemin uyarılaması ve enfeksiyona neden olan virüsün ortadan kaldırılması ile sonuçlanır. Bağışıklık tepkileri aynı zamanda aşı ile de uyarılabilir, bu durum belirli viral ajanlara karşı yapay bir bağışıklık kazandırır. Bununla beraber AIDS ve viral hepatit etkeni olan bazı virüsler immun yanıttan kaçarlar ve kronik enfeksiyonlara yol açarlar. Antibiyotikler virüslere karşı etki etmezler ancak virüslere etki edebilen bazı antiviral ilaçlar geliştirilmiştir.

Virüsler, mikroskop ile görülemeyecek kadar küçük canlılara verilen addır. Virüsler; 10-275 milimikron arasında boylara sahiptirler. Virüsler; yuvarlak ve çubuk biçiminde bir yapıya sahiptirler.

Virüslerin özellikleri şunlardır;

– Virüslerde; hücre zarı, sitoplazma gibi organeller yoktur.
– Virüslerin enzimleri bulunmaz.
– Virüsler; protein kılıf ve yönetici molekülden meydana gelir.
– Virüsler; hücre dışında cansızdır. yalnızca ph,ısı ve kimyasal şartlar elverişli olursa canlı kalırlar.
– Canlılarla benzer tarafları; üremeleri, mutasyona uğramaları ve yönetici molekül taşımalarıdır.
– Virüsler; antibiyotiklerden etkilenmezler.
– Her virüs özel bir hücre içinde ürer.

Virüs iki çeşitte incelenir. Bunlar;

Bitkisel Virüsler: Bitkilerde hastalığa neden olan virüslerdir. Kalıtım maddesi olarak RNA’ya sahiptirler. Bitkilerde; tütün mozaik virüsü, patates, marul, salatalık virüsüne yol açarlar.

Hayvansal Virüsler: Yalnızca insanlar ve hayvanlarda hastalığa neden olan virüslere denir. Kimisinde DNA, kimisinde ise RNA yer alır. Bu tür virüsler; grip, kızamık, kabakulak, su çiçeği, sarı humma, çocuk felci, uçuk, siğil ve AİDS gibi hastalıklara yol açar. Hatta bazı araştırmalara göre günümüzde sıkça görülen kanserin dahi nedeni virüslerdir.

Bakteriyofajlar: Bakterilerin içinde yaşayan ve onları öldürüren virüs türüdür. Yalnızca yapılarında DNA bulunur.

Kaynak:

http://www.eokul-meb.com/virus-nedir-cesitleri-ve-ozellikleri-nelerdir-75999/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BCs