Vibrio cholerae özellikleri
Kolera Vibrio cholerae‟nin neden olduğu, başlıca kontamine sularla yayılan akut ishalli bir hastalıktır. Kolayca önlenebilir. Öte yandan tedavisiz olgularda hayatı tehdit edicidir. Ülkemizde son yıllar boyunca görülmemektedir. Buna karşın başta Afrika, Güneydoğu Asya ve Haiti‟de olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerinde görülmeye devam etmektedir ve özellikle 2005 yılından bu yana giderek küresel bir artış eğiliminde olduğu belirtilmektedir (1). Dünya genelinde her yıl 3-5 milyon vaka ve 100.000‟den fazla ölüm olduğu tahmin edilmektedir.
Kolera ülkemizde bildirimi zorunlu bir hastalıktır (2,3). Salgın dönemlerinde, salgın tanısı konduktan sonra vakalara klinik bulgular temelinde tanı konabilirse de özellikle salgın dışı dönemlerde (olası sporadik vakalar; ör., seyahat ilişkili vb.) koleranın kesin tanısı mikrobiyolojik incelemeye dayanır. Ülkemizde salgınların daha sıkça görüldüğü yıllarda klinik mikrobiyoloji laboratuvarları kolera tanısında ciddi tecrübe kazanmışlardır. Genel olarak enterik patojenleri tanımlayabilen laboratuvarların V. cholerae‟nin izolasyonuna ve tanımlanmasına yatkın oldukları da ileri sürülebilir. Bununla birlikte uzunca bir aradan sonra ortaya çıkabilecek bir tek vaka veya bir salgının başlangıcında „ilk vaka‟ tanısını koymak laboratuvara önemli sorumluluk yüklemektedir ve belirli bir “hazırlıklılık” yaklaşımını gerektirmektedir.
Bu UMS belgesi, koleranın kesin tanısı için geçerli yöntemlere dair prosedürleri kapsamaktadır. Belgenin amacı ise olası bir vakanın tanısında izlenecek adımlar, yöntemlerin seçimi ve sorumluluklar hakkında bilgi vermektedir.
Vibrio cholerae epidemik ve pandemik koleranın etkenidir. Kolera V. cholerae‟nın toksijenik O1ve O139 serogrupları tarafından oluşturulan; belirtisiz bir enfeksiyondan ağır diyare, kusma, ileri derecede sıvı kaybı ile şok ve ölüme kadar değişen klinik tablolar gösterebilen bir enfeksiyondur. O1 serogrubu Klasik ve El-Tor olmak üzere iki biyotipe ayrılmaktadır (4,5,6).
Dünyada bugüne kadar sekiz pandemi meydana gelmiştir ve son ikisi halen devam etmektedir. Ġlk altı pandemide etken V.cholerae O1‟in klasik biyotipidir. Yedinci pandemi Endonezyalı bir hacıdan Mısır‟ın El-Tor kasabasında izole edilmiş ve adını da buradan almıştır. Son yıllara kadar O1 serogruplarının epidemik koleraya neden olan tek tip olduğu bilinmekteydi. O139‟a bağlı ilk salgın 1992 yılında Madras‟tan (Hindistan) başlayarak yayılmış ve klinik olarak O1‟den ayırt edilmeyen epidemik kolera vakaları görülmeye başlamıştır. Etkilenen grup başlıca erişkinler olup El-Tor‟a göre daha hızlı seyretmiştir ve sekizinci pandeminin etkeni olarak belirtilmiştir (7,8,9). Koleranın küresel yayılımını etkileyen faktörler tam olarak bilinmemektedir, bu yüzden yeni bir salgının nerede ve ne zaman çıkacağını tahmin etmek olanaksızdır.
Vibrionaceae ailesinde yer alan Vibrio cinsi içinde en az 34 tür tanımlanmıştır. Bunlardan sadece 12‟si insanlar için patojen olup diğerleri çevresel izolatlardır ve deniz Vibrio‟ları olarak adlandırılır (7,9,10).
V. cholerae aerob, fermentatif, oksidaz pozitif, polar flajellaları ile oldukça hareketli, gram negatif, kıvrık, virgüle benzeyen basillerdir. Hücre duvarının O somatik antijen yapısındaki farklılıklara göre 150‟nin üstünde farklı serogruba ayrılırlar. Sadece toksijenik serogrup O1 ve O139 epidemik koleraya neden olur. Diğer serogruplar (nontoksijenik O1/O139 serogrupları) genellikle sporadik özellikteki ishal olgularından sorumludur, koleraya neden olmazlar (7,9).
V. cholerae O1 serogrubu Inaba, Ogawa ve Hikojima olmak üzere üç serotipe ayrılmaktadır. O139‟da serotip bulunmamaktadır (4,5,6).
V. cholerae’nın doğal ortamı sulardır. Bakteri sularda alglere, su kabuklularına, zooplanktonlara yapışarak yaşamaktadır (5,7,8).
V. cholerae’nın dış etkilere karşı direnci azdır. 55oC‟de 10-15 dakikada, 100°C‟de ise 1-2 dakikada ölür. Kuruluğa, güneş ışığına, asitlere duyarlıdır. Mide asiditesi, vibrioları kısa sürede inaktive eder ve bu durum birçok bireyi koleraya yakalanmaktan kurtarır. Çeşitli eşya ve besinler üzerinde birkaç saat ile birkaç gün arasında canlı kalabilirler (6)
Enfeksiyonun tek kaynağı insandır. Yayılım fekal-oral yol ile olmaktadır. Kaynak hemen her zaman insan fekal atıkları ile kontamine olmuş sulardır. Kontamine sularla bulaşmış gıdalar da (sebzeler, yeşillikler vb) kaynak olabilir. Güvenli kanalizasyon sisteminin olmadığı yerleşimlerde içme sularının enfekte bireylerin dışkısı ile kirlenmesi sonucu hastalık hızla yayılabilir (1,4,5,6).
Şiddetli vakalardan ziyade asemptomatik kişiler hastalığın yayılımında daha önemlidirler. Böyle vakalar, epidemiler arasındaki dönemde etkenin canlılığını sürdürme işlevi görürler. Pratik olarak hastalığın kişiden kişiye doğrudan bulaşmadığı kabul edilir. Enfektif dozu 1011 organizmadır (1,4,5,6).
Tanı, özellikle salgın dışı zamanlarda laboratuvar incelemesinde dayanır. Etkenin kültürden izolasyonu ve tanımlanması tanıda „altın standart‟tır. V. cholerae kültürü en kolay olan bakterilerden biridir. Primer kültür besiyerleri olarak koyun kanlı agar ve TCBS agar (veya eşdeğeri bir besiyeri) kullanılır (10,11). Taze dışkı örneklerinin direkt mikroskopik incelemesine, özellikle salgınlarda hızlı bir ön tanı için başvurulabilir. Mikroskopta inceleme alanında çok hızla hareket eden, alanı hızla terk eden bakterilerin gözlenmesi ve O1 veya O139 antiserum ile hareketin immobilizasyonu ön tanı koymaya yardımcı olabilir (10).
Kaynaklar
1 CDC. Cholera - Vibrio cholerae infection. http://www.cdc.gov/cholera/general/index.html (son erişim tarihi: 28.03.2014)
2 Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete; 02.04.2011 – 27893. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-3.htm (son erişim tarihi: 06.01.2014)
3 Bulaşıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı, Ankara. 2004. http://www.shsm.gov.tr/public/documents/legislation/bhkp/asi/bhibs/BulHastBilSistStanSurveLabReh.pdf (son erişim tarihi: 18.12.2013)
4 Keddy KH, Sooka A, Parsons MB, et al. Diagnosis of Vibrio cholerae O1 Infection in Africa. J Infect Dis 2013;208 (Suppl 1):23-31
5 Harris JB, LaRocque RC, Qadri F et al. Cholera. Lancet 2012;379(9835):2466–2476
6 Wells J. Salmonella serotype Typhi, Shigella, and Vibrio cholerae. In: Perilla MJ (ed). Manual for the Laboratory Identification and Antimicrobial Susceptibility Testing of Bacterial Pathogens of Public Health Importance in the Developing World. CDC National Center for Infectious Diseases and World Health Organization Department of Communicable Disease Surveillance and
Response. WHO. 2003, p. 102-162.
7 Curved Gram-negative Bacilli and Oxidase-Positive Fermenters: Campylobacteraceae and Vibrionaceae. In: Winn WC, Allen SD, Janda WM, Koneman EW, Procop GW, Schreckenberger PC, Woods GL (eds). Koneman’s Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology. 6th ed., Lippincott Williams & Wilkins. 2007, p. 392-428.
8 Akgün Y. Vibrio cholerae ve diğer Vibrio türleri In: Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M (eds) İnfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi Nobel Tıp Kitabevleri. 2008, s. 2201-2211
9 WHO. Global Task Force on Cholera Control: Prevention and control of cholera outbreaks: WHO policy and recommendations.
http://www.who.int/cholera/technical/prevention/control/en/index.html (son erişim tarihi: 28.01.2014)
10 Abbott SL, Janda JM, Johnson JA, Farmer III JJ. Vibrio and Related Organisms. In: Versalovic J, Carroll KC, Funke G, Jorgensen JH, Landry ML, Warnock DW (eds). Manual of Clinical Microbiology. 10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011, p. 666-676
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Bakteriyoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / B-MT-12 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp