Van ve Çevresinde Bulunan Odonata Türleri, Yayılışları ve Habitatları
Odonatlar bioçeşitlilik çalışmalarında ideal ve çok önemli böcek gruplarındandır (Vick, 2002; Wahizatul-
Afzan ve ark., 2006). Özellikle habitatların, yayılış alanlarının ve çevre sağlığının göstergesi olmaları yanında, besin zincirinin önemli bileşenlerinden olmaları nedeniyle
ekolojik dengenin korunmasında önemli rol oynarlar (Demirsoy, 1982; Vick, 2002).
Odonatlar dünya genelinde yaklaşık 6500 tür ve sınıflandırılmış 600 cins iken (Vick, 2002) Türkiye
genelinde 34 cinse bağlı 76 tür (Demirsoy, 1982), daha sonraki araştırmalarla (Kalkman ve ark., 2003) bu sayının 105 olduğu belirtilmiştir. Van ilinde Odonata türlerine ilişkin ilk kayıt 1914’te Morton tarafından yapılmış ve Aeshna serrata Hagen, 1856, Coeanagrion ornatum (Schmidt, 1954), C. puella (Linneaus, 1758), Enallagma ciyathigerum (Charpentier, 1840), Ishnura pumilio (Charpentier, 1825), Libellula depressa Linnaeus, 1758, Orthetrum brunneum (Fonscolombei, 1837) Sympetrum flaveolum (Linneaus, 1758) ve S. striolatum (Charpentier,1840) türlerinin varlığı belirtilmiştir (Havza, 1987;
Demirsoy, 1982; Hacet, 1994, 2000; Hacet ve Aktaç, 1997). Yakın zamanlara ait kayıtlarda Lestes dryas Kirby, 1890, S.pedementanum (Allioni, 1766), E. cyathigerum rotundatum Bartenof, (Demirsoy, 1982), C. pulchellum (Vander Linden,1825) (Dumont ve ark.’na atfen Hacet, 1994), C. ornatum, E. cyathigerum, I. elegans (Vander Linden, 1820), I. pumilio, O. cancellatum, O. coerulescens (Fabricius, 1798), S. fonscolombii (Sélys, 1840) ve S. sanguineum armeniacum (Sélys, 1884) (Kalkman ve ark., 2003) türleri Van ili odonat faunasına ilave edilmiştir. Bunun dışında Van ve çevresinde odonat türlerine ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle böyle bir çalışma ele alınmış olup Odonata türlerinin Van ili ve çevresindeki fauna, yayılış alanları ve habitat tiplerinin belirlenmesi üzerinde yapılmıştır.
Materyal ve Yöntem
Bu çalışma Van Merkez, Edremit, Erciş, Gürpınar,Özalp ve Muradiye ilçelerinde 2003–2004 yıllarında
sürdürülmüştür (Şekil 1). Örneklemeler ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde ve ergin bireylerin aktif oldukları 09:00–18:00 saatleri arasında standart tül atrap ile yapılmıştır. Çalışmalarda habitatların ayırımı erginlerin yakalandığı lokalitelerin birbirlerinden farklı karakterlerde olmalarına göre yapılmıştır. Bu çalışmada türlerin tanısı Prof. Dr. Ali DEMİRSOY ve Uzman Yusuf DURMUŞ (Hacettepe Üniversitesi) tarafından yapılmış olup örnekler Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma
Bölümü, Entomoloji müzesinde muhafaza edilmektedir.
Cins: Calopteryx Leach, 1815
1. Calopteryx splendens intermedia Sélys, 1887
Bu alt türü Demirsoy (1982)’un, C. xanthosoma’nın alt türü olarak tanımladığı belirtilmiştir (Kalkman ve ark., 2003). Dünyada: Güney Avrupa’dan Türkistan’a kadar olan bölge(Demirsoy, 1982). Buna ilaveten, Dumont (2004)Azerbaycan, Tailly ve ark. (2004), Güney Ermenistan ve Karabağ’da yaygın olduğunu Akramowski’ye atfen Azerbaycan’ın Agdam ve Kirovabad (Gondza) şehirleriyle Dumont ve ark.’na atfen de İran (Golestan Parkı). Türkiye’de: Adana (Selys’e atfen), Adıyaman-Gölbaşı (Çatalağaç, Çubuk Deresi), Antalya-Alanya (Demirtaş), Antalya-Kemer, Bilecik (Vezirhan Köyü), Hatay-Antakya (Hassa/Amik Ovası), İçel-Anamur, İçel-Erdemli, İzmir Gümüldür, Konya-Sarayönü (Beşgöz), Manisa-Yatağan,
Muğla-Fethiye (Yanıklar), Muğla-Marmaris, Osmaniye (Şekerdere Köyü) (Demirsoy, 1982) ve İçel-Silifke
(Limonlu çayı) (Dijkstra ve Kalkman, 2001).İncelenen materyal: Van (Ablengaliz köprüsü, 1674 m.,
02.07.2003, 3♂ ve 2♀) ve Van-Erciş (Çelebibağ, 1659 m., 04.07.2004, 9♂ ve 4♀). Cins: Lestes Leach, 1815
2. Lestes barbarus (Fabricius, 1798)
Dünyada: Tüm Akdeniz Ülkeleri, Avusturya, Belçika, Danimarka, Hollanda, İsveç, İsviçre, Orta ve Kuzey
Avrupa, Rusya, Ermenistan, Azerbaycan, Türkistan, Moğolistan, İran, Hindistan, Ön Asya-Pontik Alpler,
Mezopotamya ve Kuzey Afrika (Demirsoy, 1982; Hacet ve Aktaç, 1997; Dumont, 2004; Askew, Dumont’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004; Tailly ve ark., 2004).
Türkiye’de: Erzurum Pontik bölge (Selys’e atfen), Eskişehir (Keşiş dağı), İzmir (Kempny’e atfen), Anadolu (Quentin’e atfen), Ankara (Karakoyunlu’ya atfen), Kars-Sarıkamış (Karakurt), Urfa, Bursa-Karacabey, Manisa (Yatağan), İçel-Silifke (Değirmendere), Hakkari-Yüksekova (Beşoluk) (Demirsoy, 1982), Muğla-Marmaris (Kelemiş) (Schneider’e atfen), İstanbul (Dumont’a atfen), Bursa (Uludağ), (Kempny’e atfen), İstanbul-Büyükçekmece (Morton’a atfen), İçel-
Tarsus, Afyon, Manisa-Salihli (Bozdağı) (Dumont’a atfen), Adıyaman-Kahta (Narince/Nemrut dağı), (Dumont ve ark.’na atfen) Kırklareli-Demirköy (İğneada), Kırklareli-Demirköy, Edirne-Lalapaşa (Hacet ve Aktaç, 1997),Kırşehir-Çiçekdağı (Boğazevci) (Salur ve Özsaraç, 2004)ve Antalya, Burdur, Denizli ve Isparta’da birçok farklı lokasyon (Salur ve Kıyak, 2007).
İncelenen materyal: Van (Canik/Van Gölü kıyısı, 1650 m., 16.06.2004, 4♂ ve 1♀), Van-Erciş (Haydarbey Köyü, 1681m., 02.07.2004, 9♂ ve 2♀), Van-Muradiye (Bendimahi çayı, 1813 m., 19.08.2004, 8♂ ve 6♀) ve Van (İskele, 1660m., 07.09.2004, 2♂ ve 1♀).
3. Lestes dryas Kirby, 1890
Dünyada: Tüm Avrupa ülkeleri, Ermenistan, bir kısım Asya ülkeleri (Demirsoy, 1982; Tailly ve ark., 2004).
Türkiye’de: Türkiye’de Erzincan (Keşiş dağı) (Kempny’e atfen),Erzurum-Tortum (Selys’e atfen), Ankara-Kızılcahamam, Kars-Ardahan (Çamlıçatak köyü), Van-Bahçesaray (Demirsoy, 1982) ile Antalya, Denizli ve Isparta’da birçok farklı lokasyon (Salur ve Kıyak, 2007).İncelenen materyal: Van-Gevaş (Atalan Köyü, 167 m.,03.10.2004, 1♂ ve 2♀).
Familya: Coenagrionidae (Munz)
Cins: Coenagrion Kirby, 1890
4. Coenagrion ornatum (Selys ve Hagen, 1850)
Dünyada: Orta Avrupa’dan Mezopotamya’ya kadar (Demirsoy, 1982) Doğu Palearktik bir tür olup Yunanistan,
Romanya, Macaristan, Çekoslovakya, Avusturya, Almanya, İtalya, İsviçre, Kuzey Irak’tan İran’a ve Anadolu’dan Orta Avrupaya kadar (Hacet ve Aktaç, 1994; Askew, Dumont’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004).
Türkiye’de: Van (Douglas ve Quentin, 1965), Afyon ve Niğde (Dumont, 1977), Malatya (Selys’e atfen), Adana-Pozantı, Ulukışla (Schmidt’e atfen), Maraş-Pazarcık (Dicle-Fırat ayırımı), Gercüş (küçük nehir), Diyarbakır (Bağdere), Diyarbakır-Siverek, Adıyaman-Narince (Nemrut dağı), Malatya-Gürün
(Dumont ve ark.’na atfen), Edirne-Lala Paşa (Vaysal çıkışı)(Hacet ve Aktaç, 1994), Akyatan (İnnaplı) (Ardıç ve Uygun, 1996), Malatya, Van, Niğde, Afyon, Batman, Diyarbakır, Adıyaman, Sivas, Kayseri, Edirne (Hacet ve Aktaç, 1997; Selys, Morton, Quentin, Dumont, Dumont ve ark., Salur ve Kıyak’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004),Antalya, Burdur, Denizli, Isparta ve Muğla’da bir çok farklı lokasyon (Salur ve Kıyak, 2007) ve Çorum (Göçenovacığı köyü-küçük göl) (Salur ve Mesci, 2007). İncelenen materyal: Van-Erciş (Haydarbey Köyü, 1681 m.,02.07.2003, 1♀).
Cins: Enallagma Charpentier, 1840
5. Enallagma cyathigerum (Charpentier, 1840)
Bu tür 1914’te Morton tarafından Van’da E. cyathigerum rotundatum olarak bildirilirken Demirsoy tarafından yapılan teşhis sonucu bu çalışmada E. cyathigerum olarak tasnif
edilmiştir.
Dünyada: Avrupa, Asya, Kafkasya (Ermenistan), Ortadoğu ve Kuzey Amerika (Tailly, 2006; Askew; Steinmann’a
atfen Miroğlu ve Kartal, 2008), (Askew; Dumont’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004).
Türkiye’de: İçel-Erdemli (Kumal)(Ardıç ve Uygun, 1996), Ankara, Antalya, Bayburt, Bitlis, Bolu, Burdur, Erzurum, Eskişehir, Kars, Konya-Akşehir, Manisa, Van (Spagnolin, Morton, Quentin, Buse, Seidenbusch, Hacet ve Aktaç, Kazancı’ya atfen Salur ve Özsaraç, 2004), Antalya, Burdur, Denizli ve Isparta’da bir çok lokasyonda (Salur ve Kıyak, 2007), Çorum-Seydim (Seydim gölü) (Salur ve Mesci, 2007), Afyonkarahisar, Artvin, Balıkesir, Çankırı, Çorum, Edirne, Elazığ, Hatay,Isparta, İzmir, Kahramanmaraş, Kırklareli, Kırşehir,
Malatya, İçel, Muğla, Niğde, Ordu, Samsun ve Yozgat(Dumont, Demirsoy, Kalkman ve ark., Van Pelt, Salur ve
Mesci’ye atfen Miroğlu ve Kartal, 2008).
İncelenen materyal: Van (Kampus, 1670 m., 17.05.2003, 2♀) ve Van (Canik, 1650 m., 1650 m., 16.06.2004, 2♀).
Cins: Ischnura Charpentier, 1840
6. Ischnura pumilio (Charpentier, 1825)
Dünyada: Britanya adasının sadece güney ve batısı olmak üzere Avrupa’nın büyük bölümü, Kuzey Afrika (Cezayir, Fas), İngiliz adaları, Anadolu, Orta Doğu, Batı, Orta ve Ön Asya, Ermenistan, Azerbaycan, Rusya’nın güneyinden Sibirya’nın batısı ve ortalarına kadar (Demirsoy, 1982; Hacet ve Aktaç, 1997; Dumont, 2004; Askew, Dumont’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004; Tailly ve ark., 2004).
Türkiye’de: Bolu (Yeniçağa gölü), İzmit (Douglas ve Quentin, 1968), İzmir, Bursa (Selys’e atfen), Anadolu
(Schmidt, Quentin’e atfen), Adana-Pozantı, (Quentin’e atfen), Ankara-Kayaş, Bayburt, Çorum-Sungurlu, Çorum-Delice, Erzurum-Kandilli, Kırşehir (Çiçekdağı), Malatya- Arapkir, Samsun-Çarşamba (Çarşamba Ovası), (Demirsoy,1982), Adana-Kozan, Osmaniye-Kadirli (Ardıç ve Uygun, 1996), İstanbul (Kağıthane), Eskişehir (Kempny’ye atfen), Van (Morton’a atfen), Adıyaman, Antalya-Bozova, Halkapınar (Zanapa nehri), Birecik (Fırat nehri), Edirne,Eskişehir, (Dumont’a atfen), Maraş-Pazarcık, Hatay-Antakya, Hatay-Kırıkhan-Hassa arası (Dumont ve ark.’naatfen), Kırklareli-Yoğuntaş (Eriklice), Edirne-Lalapaşa (Vaysal çıkışı) (Hacet ve Aktaç, 1997), Manisa, Kocaeli (İzmit), Antalya, İçel, Konya, Şanlıurfa, Adıyaman,
Kastamonu, Kayseri, Erzurum, Diyarbakır,Kahramanmaraş, Hatay (Antakya), Mardin, Adıyaman,Kırklareli (Schneider, Hagen, Spagnolini, Morton, Longfield, Salur ve Kıyak’a atfen Salur ve Özsaraç, 2004),
İçel-Silifke (Akgöl’ün batısı) (Dijkstra ve Kalkman, 2001), Antalya, Aydın, Burdur, Denizli, Isparta ve Muğla’da bir çok lokasyonda (Salur ve Kıyak, 2007) ve Çorum (Beydilli köyü) (Salur ve Mesci, 2007).
İncelenen materyal: Van-Gürpınar (1759 m., 14.05.2003,4♀), Van (Kampus, 1670 m. 17.05.2003, 1♂ ve 3♀) ve
Van-Muradiye (1680 m., 05.10.2004, 2♂; 19.08.2004, 3♂ve 11♀).
Devamı : tarimdergisi.yyu.edu.tr/say19(1)pdfler/1-9.pdf
BİYOLOJİ ÖDEV YARDIM
-
Mercanlar ve Mercan resifleri hakkında bilgi
-
Kulak Nedir? Kulağın Yapısı ve Görevleri Nelerdir?
-
Göz nedir ? Gözün görevleri nelerdir ? Canlılarda göz ve görme organı
-
Boğaz nedir ? Boğazın kısımları nelerdir ?
-
Omurga, columna vertebralis nedir ? Görevleri nelerdir ?
-
Doğal gübreler nelerdir
-
Kimyasal (yapay) gübreler nelerdir
-
Kortizol Nedir
-
Semantik Nedir ?
-
Karasal Ve Sucul Biyomların Özellikleri Nelerdir ?
-
Kaç çeşit biyom vardır
-
Bitki Ve Hayvanların Yeryüzündeki Dağılımını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
-
Bitkisel dokular hakkında bilgi
-
Ekosistemde besin zinciri ve besin ağının önemi nedir ?
-
Genetik Algoritmalar