Türkiye'de Varlığı Bilinen Anopheles Türleri

Türkiye'de bulunan sivrisinek türleri üzerine yapılan sistematik çalışmalar yetersiz ve oldukça eskidir.

Bununla birlikte, özellikle 1914-1970 yılları arasında Türk bilimadamlarından İsmail Hakkı, Mahmut Sabit, Mahmut Hüsamettin, Enver Erdem, Mahmut Akalın, Enver İrdem, Celal Gökberk ve İzzet Şahin'in ve Martini, Bentman, Vogel gibi yabancı bilimadamlarının yaptıkları faunistik araştırmalar, Türkiye'de yaygın olan birçok sivrisinek türünün ilk kayıtlarını sağlamıştır (Merdivenci, 1984). Bize göre, faunistik anlamda ülkemizde yapılmış en kapsamlı ve düzenli çalışma 1959 yılında Dale W. Parrish tarafından gerçekleştirilmiştir. Araştırmacı Türkiye'yi sivrisinek faunası açısından dört alt bölgeye ayırmış ve her alt bölgede tespit edilen sivrisinek türlerini yayınlamıştır. Türkiye'de yeni kayıt olarak varlığı en son bildirilen tür Aedes cretinus Edwards, 1921'dir. Bu tür 1981 yılında İzzet Şahin tarafından kayıt edilmiştir (Şahin, 1984). 1984 yılında ise Ahmet Merdivenci tarafından, ülkemizde bulunan tüm sivrisinek türlerine ait sistematik, biyolojik ve ekolojik bilgilerin yer aldığı "Türkiye Sivrisinekleri" başlıklı kapsamlı bir kitap çıkarılmıştır.
Şekil 38, T.C. Sağlık Bakanlığı, Adana Sıtma Savaş Enstitüsü Müdürü Dr. Mahmut Akalın (1888-1960)'ın verdiği tür ayrımı bilgileri üzerinden Türkiye sivrisineklerinin yayılışını gösteren ve 1959 yılında Dale W. Parrish tarafından yeniden düzenlenmiş haritadır. Buna göre Türkiye, sivrisinek dağılımı açısından dört alt bölgeye ayrılmıştır. Birinci bölge, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz'in kıyı alanını, ikinci bölge, Ege, Karadeniz, Marmara ve Akdeniz'in iç kısımlarıyla, İç Anadolu bölgesini, üçüncü bölge Doğu Anadolu ve dördüncü bölge Güneydoğu Anadolu bölgelerini kapsamaktadır.
Bu haritaya göre Türkiye'de bulunan ve Anopheles cinsine bağlı olan 13 sivrisinek türü ve bunların dağılımı şöyledir:
1. Anopheles (Anopheles) algeriensis : I, II, III, IV
2. Anopheles (Anopheles) claviger: I, II, III, IV
3. Anopheles (Anopheles) hyrcanus : I, II, III
4. Anopheles (Anopheles) maculipennis : I, II, III, IV
5. Anopheles (Anopheles) maculipennis melanoon : I, II, III, IV

6. Anopheles (Anopheles) maculipennis messeae : I, II, III, IV
7. Anopheles (Anopheles) marteri: I, II
8. Anopheles (Cellia) multicolor: I
9. Anopheles (Anopheles) plumbeus : I, II, III
10. Anopheles {Anopheles) sacharovi: I, İl, III, IV
11. Anopheles {Cellia) sergentii: I
12. Anopheles (Anopheles) sinensis : I, II, III
13. Anopheles (Cellia) superpictus : I, II, III, IV
Bunlar arasında, Türkiye'de sıtma parazitini en yaygın olarak taşıyan tür A. sacharovi 'dir. Ayrıca, A. maculipennis, A. clavigerve A. superpictus türlerinin de sıtma parazitlerini taşıdığı bilinmektedir.

Bu yayın birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık personelinin eğitiminde kullanılmak üzere T.C. Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaşı Daire Başkanlığı ve Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü işbirliği ile hazırlanmış ve bastırılmıştır. Bütün hakları Sağlık Bakanlığı’na aittir. Kaynak gösterilmeksizin yayınlarda kullanılamaz, alıntı yapılamaz.

Kaynak:

Sıtma Vektörünün Biyo-Ekolojisi Mücadele Organizasyonu ve Yöntemleri Birinci Basım: 3500 adet EKİM 1998- ANKARA

Yrd.Doç.Dr. Bülent ALTEN

Doç. Dr. Selim S. ÇAĞLAR

#türkiye'de #varlığı #bilinen #anopheles #türleri