Toprak Mantarları

Bunlar filamentli (miselli) grup mantarlarıdır. Örneğin; Phycomycetes’ler bunların en yaygın olanlarıdır.

Phytium, Mucor, Rhizopus, Zygorrhinchus, Trichodarma, Aspergillus, Penicillum, Fusarium. Bunlar toprakta taze organik madde bulunmadığı zaman spor olarak bulunurlar.
Çevresel Etkiler
Mantarlar heterotrofik organizmalar oldukları için güneş ya da organik bileşiklerin oksidasyon enerjilerini kullanmazlar. Aşağıdaki faktörler mantar gelişimini etkilerler;
• pH
• Organik madde statüsü (durumu)
• Organik ve inorganik gübreler
• Su rejimi
• Havalanma
• Sıcaklık
• Toprak profili
• Mevsimler
• Vejetasyon bileşimi
Asidik koşullarda bakteri ve aktinomisetler yaşayamadıkları için eşit koşullarda mantarlar dominant florayı oluşturur. Bu nedenle bu tür çevrelerdeki biyokimyasal reaksiyonların önemli bir kısmından mantar komuniteleri sorumludur.
Toprakta organik madde miktarı arttığında mantar komunitesinin büyüklüğü de artar. Toprağa inorganik gübrelerin ilavesi toprakta asitleşmeye neden olacağından mantar gelişimi olumlu yönde etkilenmiş olur. Örneğin; amonyum tuzları içeren gübreler, mikrobiyal oksidasyonlar sonucu nitrik asit oluşur.
Mantarların kimyasal değişimleri, katalizleme kapasiteleri düşük nem koşullarında zayıflamaktadır. Buna rağmen düşük nem ve su miktarına da dirençli oldukları gözlenmiştir. Ortamda su fazlalığında O2 difüzyonu mikrobiyal gereksinimi karşılayamadığından mantar gelişimi olumsuz etkilenebilir.
Filamentli mantarlar kuvvetli aerob olmalarına karşın bazı misel kısımları O2’nin yeterli olmadığı agregat bölgelerine girebilir. O2’ye olan bu kuvvetli bağımlılıkları bu organizmaların yüzeye birkaç cm içinde lokalize olmalarını gerektirir.
Mantar türlerinin çoğu sıcaklık ilişkilerinde mesofilik özellik gösterir. Termofilik davranış yaygın değildir. Bu termofil formlara olgunlaşmakta olan kompost yığınlarında rastlanır. 37 0C’nin altında aktif olarak gelişen mantarlar toprağın yüzey horizonlarında lokalize olmuşlardır. Toprak profili içindeki optimum sıcaklık sınırları mikrofloraya ait cinslerin dağılımını etkilemektedir.
İşlenen topraklarda mantarlar yüzey katlarında bulundukları halde çayır topraklarında B horizonundan daha yaygındırlar.
Mevsimsel etkiler mantar florasını nem ve sıcaklık nedeniyle kontrol altında tutar. Nemin ve sıcaklığın uygun olduğu bahar ayları flora üzerinde olumlu etki oluşturur.
Mikroorganizmaların bazıları bitki topluluklarıyla birlik oluştururken bir kısmı da bitki çeşidinden etkilenmez. Örneğin; sürekli yulaf yetiştirilen tarlalarda sürekli mısır ve buğday üretilen tarlalara kıyasla daha fazla mantar bulunur. Bundan yulafın özel bir seçiciliği olduğu anlaşılmaktadır. Bu alanlarda Aspergillus fumigatus dominant durumdayken mısır tarlasında Penicillum funiculosum daha yaygındır.
Taksonomi
Phycomycetes
Karasal ve sucul ortamlara adapte olmuş birçok tür bu grubun içinde toplanır. Bölmesiz hif yapısına sahiptirler. Konidia ya da Zoospor (hareketli) ve Aplonospor (hareketsiz) şekillerde eşeysiz spor oluşumu gözlenir.
Bu grup içinde pek çok saprofitik toprak mantarı bulunur. Özellikle orman topraklarında dominant florayı oluşturan mantarlar bu grupta yer alır. Örn: Mucor, Rhizopus ve Mortierella.
Ascomycetes’ler
Hifleri enine bölmelidir. Eşeysiz olarak Konidia, eşeyli olarak da ascospor oluşumu ile çoğalırlar. Bu grup üyelerinin bir kısmı özellikle bitki patojeni olup meyvelerde sorun oluşturur. Aspergillina ve Penicillum saprofitik mantarlar olup toprakta yaygın bir şekilde bulunurlar (Bunlar aslında Fungi imperfecti grubunda yer alırlar). Aspergillus türleri sıcak toprakları, Penicillum ise ılıman ve nispeten nemli toprakları tercih eder. Bu iki mantar grubu substrat üzerinde düşük nem kapsamlarında bile hızlı gelişme özelliği gösterir. pH sınırları geniştir (2.0-10.0 pH). Yine aynı şekilde sıcaklık sınırları da geniştir (P. expansum -3ºC- 35 ºC). Antibiyotik metabolitler oluştururlar. Bunlar arasında Penisilin tıbbi bakımdan önemli bir bileşik olup Aspergillus flavus tarafından üretilen Aflatoksin karsinojnendir. Penicillum’un yaygın türlerinden biri olan P. cyclopium Dünya’da en yaygın mantar türü olup asit koşullu yaprak döküntülerinden kalkerli habitatlara, işlenmiş topraklardan tuzlu deltalara ve kirlenmiş nehirlere kadar değişik alanlarda rastlanır.
Basidiomycetes
Orman ve çayır vejetasyonunda yaygın olarak bulunan bu grup üyeleri içinde mikorhizal yaşayanlar da vardır. Bu grup üyelerinde hifler bölmeli olup eşeysel spor oluşumu vardır. Bu grup üyeleri çoğunlukla saprofitiktir. Selüloz ve lignin parçalayıcı organizmalardır. Şapkalı mantarlar, kurt mantarları, kav mantarları ve pas mantarları bu gruba girer. Agaricales (Agaricus campestris – tarla mantarı), Aphyllophorales, Polyporales (Kav mantarları).
Deuteromycetes (Fungi imperfecti)
Heterojen bir gruptur. Birbirleri arasında filogenetik bir ilişki bulunmaz. Hifleri bölümlüdür. Konidial evreleri Ascomycetes’lere benzer. Penicillum ve Aspergillus gibi birçok Ascomycetes’in konidial evresi (kolaylık olması bakımından) bu sınıf içinde değerlendirilir. Bu grup ekonomik önemi olan, ayrıca insan ve bitkilere patojen olan, endüstriyel olarak önemli birçok yaygın toprak saprofitlerini kapsar. Birçok bitki hastalığı yanında depolarda saklanan sebze ve meyvelerin bozulmasına bu grup mantarlar neden olmaktadır.
Bu grup içinde; Aspergillus, Botrytis, Gliocladium, Verticillium, Alternaria, Cladosporium, Cylindro carpon, Fusarium.
Myxomycetes (Slime molds) Sıvaşıcı küfler, Cıvık Mantarlar
Mantar benzeri özellikleri olmakla beraber protozoa’lardan amiplere benzer yapı ve hareket oluşturan farklı bir toprak organizması grubudur. Yaşamlarının belirli bir döneminde amip şeklinde olurlar; çevre koşulları uygun olunca myxomycetes sporları amiplere dönüşümü ile ortamda belirler. Toprağın organik madde katmanında daha yaygındırlar. Dominant cinsleri; Acrasis, Acytostelium, Dictyostelium, Polysphondylium.
Mayalar
Tek hücreli organizmalar olup bölünme ya da tomurcuklanma ile çoğalırlar. Bir kısmı ascospor oluşturur, bir kısmı oluşturmaz. Topraktan izole edilen örnekler; Candida, Hansenula, Pichia, Rhodotorula, Torula, Torulaspora, Torulopsis, Saccharomyces. Bu organizmaların toprakta bulunuşları ve düzeyleri çevre faktörlerine bağlıdır.

Gönderi: Zahide

#toprak #mantarları