SPİNAL SİNİRLER (Nervi spinales)
Omuriliğin ön boynuzundaki nöronların aksonları ile spinal gangliondaki nöronlann periferik uzantıları, for.intervertebrale hizasında birleşerek spinal sinir’i (N.spinalis) oluştururlar. Ön boynuz hücrelerinin .aksonlarının vertebral kanal içinde kalan ve omurilik ile for. intervertebrale arasında uzanan bölümüne ön kök -motor kök (Radix anterior) , vertebral kanal içinde kalan ve for.intervertebrale ile omuriliğin arka boynuzu arasında uzanan,spinal ganglion nöronlarının merkezi uzantılarının oluşturduğu yapıya arka kök-duysal kök (Radix posterior) denir.Motor ve duysal (+sempatik) liflerden oluşan spinal sinir, karma (N.mixtus) bir sinirdir.
Herbir omurilik segmentinden birer çift olmak üzere, tüm omurilik boyunca toplam 31 çift spinal sinir çıkar.31 çift spinal sinirin, omurilik bölümlerine göre dağılımı şöyledir:
.BOYUN 8 çift nervi cervicales
.GÖĞÜS 12 çift nervi thoracici
.BEL 5 çift nervi lumbales
.SAKRAL 5 çift nervi sacrales
.KOKSİGEAL 1 çift nervus coccygeus
Foramen intervertebrale’den çıkan spinal sinir, ramus anterior ve ramus posterior olarak iki dala ayrılır. Her iki köktende lifler taşıyan bu dallardan, r.posterior daha incedir. R. posteri or 7a ra ait lifler,sırt derisi ve sırt kaslarının innervasyonunu sağlar.
Ramus anterior’lardan kaynak alan lifler. gövdenin ön ve yan bölümleri ile ekstremitelerin innervasyonunu sağlarlar. Bunlardan ,göğüs spinal sinirlerinin ön dalları hariç, boy un, bel ve sakral lifler pleksuslar oluştururlar.
Spinal sinirler ile sempatik zincir ganglionları arasındaki bağlantı rami communicantes ler ile sağlanır. Ramus alba ve ramus grisea olarak iki tip bağlayıcı dal vardır. Ramus alba, preganglioner sempatik liflerden yapılı olup spinal sinirin merkezi bölümüne bağlanır. Ramus grisea ise postganglioner sempatik lif demeti olup spinal sinirin periferik bölümüne bağlanır.(Böyiece spinal sinirin dağıldığı sahalardaki yapılara ulaşır).
Bir periferik sinir (Spinal +kranial),en dışta epineurium olarak adlandırılan bir bağ doku kılıfı ile sarılmıştır. Bu kılıfın içinde,perineurium kılıfı ile sarılı birçok sinir lifi demetleri (Fasciculus) bulunur. Spinal sinir bu fasikuluslardan yapılmıştır. Fasikulusları da endoneurium ile sarılı sinir lifleri meydana getirir. Epineurium içinde, periferik siniri besleyen kan damarları ile lenf damarları bulunur.
SPİNAL SİNİRLERİN YAPMIŞ OLDUĞU PLEKSUSLAR
1.Plexus cervicalis (Boyun pleksusu,Servikal pleksus) :
Boyun pleksusu. ilk dört boyun spinal sinirinin ön dallarının birleşmesi ile oluşur.Plexus cervicalis,ilk dört boyun omuru hizasında. m.scalenus medius ile m.levator scapulae üzerinde.fascia prevertebralis ve m.sternocleidomastoideus ile örtülü olarak yer alır.
Boyun pleksusunun dallan. deri, kas ve kranial sinirlerle bağlantı kuran dallar olmak üzere üç grupta ele alınır.
Deri dalları : Boyun ön ve yan bölgelerindeki deri ile ense derisinin dışyan bölümünün duyusunu sağlar.Deri dallarının büyük bir bölümü,- scm’nin arka kenarının ortası hizasında yüzeyelleşirler (Punçtum nervosum).Deri dalları, n.occipitalis minor. n.auricularis magnus,- n.transversus colli ve nn.supraclaviculares’lerdir.
Kas dalları : Prevertebral ve infrahiyoid (strap) kaslar ile diafragmayı innerve ederler.Strap kaslar.ansa cervicalis.diafragma n.phrenicus (C 3-4-5) tarafından innerve edilir.
Boyun pleksusundan ayrılan bazı daHar, n.vagus.n.hypoglossus ve n.accessorius ile bağlantı kurar.
2.Plexus brachialis (Kol pleksusu.Brakial pleksus):
Kol pleksusu.omuz kemeri ile serbest üsttaraf yapılarının innervasyonunu sağlayan bir sinir ağı olup son dört (C 5-8) boyun spinal sinirleri ile ilk göğüs (T 1) spinal sinirinin ön dalları tarafından oluşturulur. M.scalenus anterior et medius arasındaki aralıkta oluşmaya başlayan pleksus. aksilla’ya kadar uzanır.
Plexus brachialis’e katılan C 5-8 – T 1 ön dalları önce truncus superior,truncus medius ve truncus inferior olarak üç kütük oluşturur. Daha sonra bu kütüklerin ön ve arka divisionları üç fasikulus (Fasciculus lateralis,- fasciculus medialis,fasciculus posterior) meydana getirir. Brakial pleksusun birçok siniri bu fasikuluslardan çıkar. N.dorsalis scapulae,n.thoracicus longus (Bel siniri).n.subelavius ve n.suprascapularis truncus ve köklerden, nn.pectorales, n.musculocutaneus, n.medianus, n.cut.brachii medialis, n.cut. antebrachii medialis, n.ulnaris.n.axillaris, n.thoracodorsalis. n.subscapularis ve n.radialis fasikuluslardan çıkar.
.N.thoracicus longus (C 5-6-7): M.serratus anterior’u innerve eder. .Nn.pectorales (C 5-T 1) .-M.pectorales major et minor’u innerve eder. .N.musculocutaneus (C 5-6-7) :Kas dalları m.coracobrachialis.m.brac- hialis ve m.biceps brachii’ye.deri dalları (N.cut.antebrachii lateralis) önkolun dışyan bölümü derisine ulaşır.
N.ulnaris (C 7-T 1) : Fasikulus medialisin en büyük dalı olup, kolda
1.brachialis’in içyanında ilerler. epicondylus medialis’in arkasından geçerek önkola girer. Burada m.flex.carpi ulrıaris ile m.flex. digitorum profundus’un ulnar yarımını innerve eder. R.dorsalis nervi ulnaris dalı el sırtı derisinin yarısını duyulandırır. Avuç içine giren r.profundus (uç dal)’u tüm interosseoz. III ve IV.Iumbrikaller ile hipotenar kasları innerve eder.
N.medianus (C 5-T 1) :Kolda hiçbir dal vermeden ilerleyen sinir. m.flex.carpi ıılnaıis ve m.flex.digit. profıındus’tın ulnar varımı hariç önkolun tüm yüzeyel ve derin ön grup kaslarım innerve eder.
Deri dalları avuç içinin 3,5 parmak düzeyi derisini duyulandırır.
N.axillaris (N.circumflexus, C 5-6) :M.teres minor ve m.deltoideus u innerve eden somatomotor dallar yanmda. m.deltoideus üzerindeki deriyi innerve eden duysal dallar verir.
N.radialis (C 5-T1) : Plexus brachialis’in’in en kalın siniri oiup,/ascf’culus posteriorun devamı şeklinde uzanır. N.radialis, kol ve önkolun ekstensor kasları ile bunları saran deriyi innerve eder. El sırtı derisinin de dış yarısın. radialis tarafından durulandırılır.
2.Plexus lumbalis (Bel pleksusu,Lumbal pleksus) :
Lumbal pleksus, ilk üç lumbal (L l-2-3)’in ön dallan ile L 4un ön dalının büyük bir bölümü tarafından oluşturulur. Pleksus, karın arka duvarının iç yüzünde. lumbal omurların transvers çıkıntılarının önünde ve m.psoas majörün arkasında yer alır. Lumbal pleksustan. karın ön ve yan duvarları. dış genital organlar ve uyluğun innervasyonunu sağlayan şu sinirler çıkar: N.iliohypogastricus, n.ilioinguinalis, n.cut.femoris lateralis, n.obturatorius. n.femoralis ve truncus lumbosacralis.
.N.iliohypogastricus (T 12-L 1) :Gluteal bölge üst-dışyan bölümü ile m.rectus abdominis’in alt bölümü üzerindeki derinin duyusunu sağlar.
.N.ilioinguinalis (L 1) :Uyluğun üst-dış bölümü derisi ile penis kökü ve scrotum’un üst bölümü derisi (Kadınlarda mons pııbis ve labium maius derisi) nin duyusunu sağlar.
.N.genitofemoralis (L 1-2) -.M.cremaster’e somatomotor.scrotum ve uyluk ön-üst bölge derisine duysal dallar verir.
.N.cut.femoris lateralis (L 2 3) Sadece duysal bir dal olup uyluk dışyan bölüm derisini duyulandırır.
N.obturatorius (L 2-3-4) :Uyluk adduktor kasları ile uyluk içyan bölüm derisini innerve eder.
.N.FEMORALİS (L 2-3-4) : Plexus lumbalis’in en kalın dalıdır. N. ilıopsoas ve diz ek’lemi ekstensor kaslarına motor, uyluk ön, bacak içyan bölge derisi ile diz eklemine duysal dallar verir.
.Truncus lumbosacralis (L 4-5) :Aşağıya doğru inerek plex. sacralis oluşumuna katılır.
4.Plexus sacralis (Sakral pleksus):
Sakral pleksus, truncus lumbosacralis ile S 1-2-3 spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesi ile oluşmuştur. Pleksus, küçük pelvis’in posterolateral duvarın- da.m.piriformis’in önünde ve onunla sıkı komşu olarak,m.piriformis ve vasa iliaca internalar arasında pelvik subseroz fasya içinde yer alır. Pleksustan, komşu kaslara giden muskuler dallar dışında n.cut.femoris posterior,nervi glutei ve N.İSCHİADİCUS çıkar.
N.İSCHİADİCUS (Siyatik sinir) : İnsan vücudunun en uzun ve en kalın siniri olup, plexus sacralis oluşumuna katılan tüm sinirlerden (L 4-5, S 1-2-3) lifler alır. Sinir, uyluğun arka 1/3 alt bölümünde fossa poplitea’ya ulaşmadan önce n.tibialis ve n.peroneus communis dallarına ayrılır. N. ischiadicus, hamstring kaslar ile bacak ve ayağın tüm kaslarının motor, bacağın dışyan ve arka.ayağın tüm bölümlerindeki derinin duysal innervasyonunu sağlar.
5.Plexus pudendalis (Pudendal pleksus) :
Pudendal pleksus, S 2-3 un ön dallarından gelen bir kısım lif ile S4 un tüm lifleri tarafından oluştumlur.Bu pleksusun en önemli siniri n.pudendus’tur. N.pudendus’tan nn.rectales inferiores, nn.perineales ve n.dorsalis penis (Kadında n.dorsalis clitoridis) ayrılır.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?