Sosyal davranışları etkileyen hastalıklar, genetik değişimlerle tedavi edilebilir mi?
Basel Üniversitesi Biyozentrumu’ndan bir grup araştırmacı, genetik değişimler ve otizmle ilişkili sosyal uyum güçlüğü arasında yeni bir ilişki keşfetti. Araştırmalara göre, Nöroligin-3 geninde gerçekleşen mutasyon oksitosin hormonunun etkisini azaltıyor.
Otizm vakalarında sosyal davranışı değiştirebilecek bir tedavi yöntemi geçtiğimiz günlerde Nature dergisinde paylaşıldı. Araştırmacılar, tedavi yöntemini bir hayvan modelinde test ederek umut verici sonuçlar elde ettiklerini ifade ettiler.
Otizm, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde birinde görülmekte olup iletişim güçlükleri, tekrarlayan davranışlar ve sosyal hayata uyum güçlükleriyle karakterizedir ve gelişiminde rol oynayan çok sayıda genetik faktör bulunmaktadır. Bir insan vücudunda sinaptik yapışma molekülü Nöroligin-3’ü kodlayan gen de dâhil olmak üzere yüzlerce farklı gen tanımlanabilir. Bu geniş çeşitlilikteki genetik değişimlerin otizm semptomlarıyla ilişkisi hâlâ gizemini korumaktadır. Dolayısıyla yeni tedavilerin geliştirilmesindeki en büyük zorluklardan birinin henüz netliğe kavuşturulamamış bu gizemden kaynaklandığını ifade edebiliriz.
Basel Üniversitesi Biyozentrum’da, Profesör Peter Scheiffele liderliğindeki araştırma ekibi, otizm riskini arttıran Nöroligin-3 geniyle fare modelindeki oksitosin sinyal yolu arasındaki beklenmedik ilişkiyi ortaya çıkardı: “Oksitosin hormonu, memelilerde sosyal davranışı, özellikle sosyal etkileşimleri düzenliyor.”
Mutasyon, nöronların tepki verme şeklini etkiliyor
İnsanlarda otizmle bağlantılı tipik bir davranış sergileyen belirli genlerde mutasyonları olan fareler, otizmi incelemek için model olarak kullanılmaktadır. Fareler, biliminsanlarının insanlardaki otizmin biyolojik arka planını anlamalarına yardımcı olur.
Böyle bir fare modelinde, Scheiffele’nin ekibi, nöroligin-3 genindeki otizmle ilişkili bir mutasyonun, farelerde beynin ödül sisteminde yer alan nöronlardaki oksitosin sinyal yolunu bozduğunu ilk kez gösterdi. Bu bozulma fareler arasındaki sosyal etkileşimi azaltıyordu. Yani nöroligin kaybı, beklenmedik bir şekilde bu nöronlardaki protein sentezi dengesini ve buna bağlı olarak oksitosine karşı sinirsel tepkileri etkilemektedir.
Oksitosinin aracılık ettiği sinyallerin otizmde rol oynayabileceği çoktandır tahmin ediliyordu. Scheiffele, “Nöroligin-3’teki mutasyonların oksitosin sinyal yollarını bozduğunu keşfetmek gerçekten şaşırtıcı; otizmin altında yatan mekanizmaların iki kritik parçasını bir araya getirmeyi başardık” diyor.
Oksitosin sinyali tersine çevrilebilir
Ayrıca araştırma ekibi, nöroligin-3 mutasyonu geçiren farelerde oksitosin sistemindeki değişikliklerin, bir protein sentezi farmakolojik inhibitörü ile tedavi edilerek eskiye döndürülebileceğini göstermiştir. Bu tedavi, farelerin sosyal davranışlarını normal hale getirmiştir.
Araştırmada, genlerinde mutasyon gerçekleşen fareler tıpkı sağlıklı akrabaları gibi, kendilerine tanıdık türdeşlerine yabancı türdeşlerinden farklı tepkiler göstermişlerdir. Daha da önemlisi, aynı inhibitör, otizmin ikinci bir kemirgen modelinde davranışsal semptomları iyileştirmiş ve otizm tedavisinde daha yaygın olarak uygulanabileceğini göstermiştir.
Genetik faktör, nöronal protein sentezindeki değişiklikler ve sosyal davranışın oksitosin sistemi tarafından düzenlenmesi gibi üç önemli unsur arasında yeni keşfedilen yakınlık, otizmde yer alan çoklu faktörlerin bağlantılı olabileceğine ışık tutuyor. Ek olarak, bulgular bazı otizm vakalarında sosyal davranışın belirli yönlerden tedavisi için yeni yöntemler sunabilir.
Kaynak: https://medicalxpress.com/news/2020-08-autism-gene-social-behavior.html
Çeviren: Zeynep Gizem Emir
Bilim ve Gelecek: "Sosyal davranışları etkileyen hastalıklar, genetik değişimlerle tedavi edilebilir mi?"
Genetik Haberleri
-
Araştırmacılar kediler, yunuslar, kuşlar ve düzinelerce başka hayvanın genom haritasını çıkarıyor
-
Kolombiya'da nadir görülen bir kuş türünde "gynandromorphy" gözlemlendi
-
Kurumaya dayanıklı bitkiler için genom veritabanı yayınlandı
-
En son DNA barkodlama teknolojisiyle İsrail'in tatlı su balık türleri listesinin yeniden gözden geçirilmesi
-
İnsanların Daha Önce Bilinmeyen Bir Dokunma Duyusu Keşfedildi
-
Bilim İnsanları Tüm İnsan Genomunun Dizilimini Çıkardı. Ancak Henüz Bitmedi
-
İlk Defa Tazmanya Kaplanından RNA Elde Edildi
-
Neandertal DNA’nız, Sizi Acıya Karşı Daha Hassas Yapıyor Olabilir
-
Epigenetik ve Epigenetik Mekanizmalar
-
İlk taslaktan 20 yıl sonra insan Y kromozomu tamamen dizilendi.
-
Kim Bu Kimerizm? Tek Bedende İki Kişi
-
Gen terapi, genetik materyalin yeniden düzenlenmesi
-
mRNA Aşıları: Genetik İnovasyonunun Yeni Yüzü ve Sağlıkta Devrimi
-
Genetik Dizilimi Yapılan En Eski Modern İnsanın Yüzünü Görün
-
Neandertal ve Denisovalı Genleri Farelere Aktarıldı