Sıtma parazitleri kendilerine özgü bir iç ritme sahip
Science dergisinde yayınlanan iki yeni araştırma, sıtma hastalığına neden olan parazitin bir iç saate (biyolojik saat olarak da ifade edilebilir) sahip olduğunu gösterdi.
Sıtma hâlâ dünyanın en ölümcül hastalıklarından biri konumunda. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre sadece 2018 yılında dünya çapında tahmini 228 milyon sıtma vakası görüldü ve tahmini olarak 405.000 kişi yaşamını yitirdi.
Duke Üniversitesi’nden Steven Haase koordinatörlüğündeki çalışmaya göre, parazitin kendi içerisinde zamanı işleten bir “makine” var. Bu makine parazitin sahip olduğu genlerin anlatımını –ritmini- yükseltip düşüren bir metronom gibi işliyor.
Biliminsanları, enfekte olmuş bir kişinin vücudunda bulunan sıtma parazitlerinin hücre döngülerinin aynı dönemlerde gerçekleştiğini uzun süredir biliyorlardı. Bu konuda bilinmeyen nokta, sıtma parazitlerinin kendi programlarını yürütmede aktif olup olmadıklarıydı. Bilinmeyen bir diğer nokta parazitlerin kendi programları üzerindeki yetkileriyle bağlantılıydı: Acaba sıtma parazitleri sadece konakçıları konumundaki canlıların biyolojik saatlerine göre mi tepki üretiyorlardı, yoksa kendi iç işleyişlerinin de bir ritmi var mıydı?
Yeni çalışmada biliminsanları, laboratuvar ortamında insan kırmızı kan hücrelerinde sıtma parazitlerinden olan Plasmodium falciparum’un dört farklı suşunu büyüttü. Sıtma parazitleri laboratuvar ortamında konakçıların vücut ısısından, melatonin seviyelerinden ve vücut ritimlerindeki dalgalanmalardan izole edildi. Böylelikle sıtma parazitlerinin iç işleyişlerine odaklanıldı.
Araştırmacılar, her üç saatte bir parazitlerden RNA izole ederek her bir genin ne zaman aktive edildiğine ve genlerin ekspresyon seviyelerine baktı. Konakçı ile ilgili bilgi olmadan da belirli bir suş içerisindeki tüm parazitlerin aynı evrelerden geçtiği görüldü.
Florida Atlantik Üniversitesi’nden Francis Motta, analizlerin sıtmanın iç (biyolojik) saatinin konakçının uyku döngüleri, metabolizması ve konakçının biyolojik saatinden ayrı da işlediğini gösterdiğini belirtiyor.
Konuya ilişkin bir diğer çalışma, Teksas Üniversitesi Güneybatı Tıp Merkezi’nden Joseph Takahashi ve ekibi tarafından yapıldı. Bu ekip deneyleri laboratuvar ortamında fareleri kullanarak gerçekleştirdi. Takahashi, “Sanki parazitlerin tümü 24 saatlik bir programla işliyor gibi, bu programın kontrolünü anlayabilirsek, parazitin yaşam döngüsünü engellemek için yeni bir hedefimiz olabilir” dedi.
Haase ve Takahashi, farklı parazit türleri kullanarak aynı soru üzerinde çalıştıklarını tesadüfen keşfetmiş. Çalışmalarının devamında elde ettikleri bulguları da beraber yayınlayabileceklerini düşünüyorlar.
Çeviren: Gülseli Kırgıl
Kaynak: https://cosmosmagazine.com/science/biology/malaria-parasite-has-an-inbuilt-clock/
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/malaria
Bilim ve Gelecek: "Sıtma parazitleri kendilerine özgü bir iç ritme sahip"
https://bilimvegelecek.com.tr/index.php/2020/06/30/sitma-parazitleri-kendilerine-ozgu-bir-ic-ritme-sahip/
Mikrobiyoloji, Parazitoloji ve Viroloji
-
Saç Bitleri, Amerika’ya İlk İnsan Göçleriyle Birlikte Yayılmış
-
E. coli'de ısı şoku tepkisinin altında yatan yeni mekanizmanın ortaya çıkarılması
-
Parazitlerle Enfekte Olmuş 200 Milyon Yıllık Dışkı Fosili Bulundu
-
"Virüsler ve Sağlığımız: Viral Hastalıkların Altında Yatan Gerçekler"
-
Sibirya’da Bulunan 46.000 Yıllık Yuvarlak Kurtlar Canlandırıldı
-
Virüsler hücreler arası iletişimi bozarak bağışıklık sistemini atlatıyor
-
Sıcağı seven deniz bakterisi, asbestin zehirleyici etkisini yok edebilir
-
Bağırsak bakterilerinin kilo almayla ilişkisi var mı?
-
Maymun çiçeği virüsü
-
C. elegans solucanlar zehirlenmekten nasıl korunuyor?
-
Yeni organizmanın keşfi, atık su arıtımında ortak sorunu çözebilir.
-
İlk Koronavirüs Salgını 21.000 Yıl Önce Çıkmış
-
20.000 Yıl Önce Bir Koronavirüs Salgını Patlak Vermiş
-
Tüberküloz etmeninin bağışıklığı baskılamak için kullandığı yeni bir yol keşfedildi
-
Bağ dokusu proteini, bakteriyel enfeksiyonlarla mücadelede bağışıklık tepkisini teşvik ediyor