SİNİR SİSTEMİNİN YAPISI
Sinir sistemi yapıları, sinir dokusundan yapılıdır. Sinir dokusu diğer dokularda olduğu gibi kendine özgü hücreler ile bu özel hücrelere destek ödevi gören ara hücrelerden yapılıdır. Sinir dokusunun fonksiyonel ve morfolojik temel hücreleri nöronlardır. İnsan sinir sistemi kapsamında 10-15 milyar nöron vardır. Herbir nöron, impuls alma, impuls iletme ve impuls üretme yeteneğine sahip çok özel bir hücredir. Sinir dokusunda bulunan diğer hücreler nöroglia’lardır. Nöroglia’lar sinir dokusunun çok özel hücreleri olan nöronları, diğer dokulardaki bağ dokusuna benzer şekilde destekleyen, koruyan. nöral beslenme ve MSS’nin savunmasını sağlayan hücrelerdir. Nöroglial doku. bağ dokusunun sert matriksine göre oldukça yumuşak olup, sinir hücrelerini ‘kuş tüyü yatakta” yatar gibi destekler. Bu nedenle sinir doku yumuşaktır.
Değişik şekil ve büyüklükteki nöronların hücre gövdesi (Perikaryon) ile dendrit ve akson olarak adlandırılan iki grup çıkıntısı vardır. Hücre gövdesi uyarı alan, uyarıya uygun cevap hazırlayan merkezi bölümdür. Dendrit’ler hücre gövdesinden sıklıkla çok sayıda çıkan kısa uzantılardır. Dendritler çevreden uyarıları alarak hücre gövdesine taşırlar. Akson, sinir hücre gövdesinden çıkan tek çıkıntı olup, sinir uyarısını diğer hücrelere (Sinir hücresi, kas ve bez hücresi) iletir.
Nöronlar, morfolojik özelliklerine göre unipolar (Pseudounipolar), bipolar ve multipolar olmak üzere üç tipe ayrılır. Unipolar nöronlar tek uzantılı. bipolar nöronlar iki. multipoler nöronlar ise tek aksonlu fakat çok dendrit’li nöronlardır.
Nöronlar, fonksiyonel rollerine göre de motor (Somatomotor, visseromotor- efferent). duysal (Afferent) ve aranöronlar (İnternunsial, interkalated) olmak üzere üç tipe ayrılır. Motor (Efferent) nöronlar merkezden aldıkları emirleri kas ve bezlere. duysa/ (Afferent) nöronlar. çevreden ve vücut içinden aldıkları duyumları MSS’ne iletirler. Aranöronlar diğer nöronlar arasında bağlantı sağlayan nöronlardır.
Sinir hücre gövdeleri. MSS’deki gri madde (Sub.grisea) kitlesi ile çekirdeklerde. PSS’de ise ganglionlar ve özel duyu bölgelerinde (Koku mukozası vb.) bulunurlar. Aksonlar ve dendritler, MSS’deki beyaz beyin dokusunda (Sub.alba) yer alırlar. Aksonlar. PSS kapsamında sinir lifleri/demetleri/sinirler şeklinde uzanırlar. Sinir lifleri. taşıdıkları fonksiyonel komponentlere göre 7 gruba ayrılırlar.
1.Genel somatik afferent (GSA) lifler: Deri. iskelet kasları, eklemler ve bağ dokudan aldıkları duyuları MSS’ne taşırlar.
2.Genel visseral afferent (GVA) lifler: İç organlardan aldıkları duyuları MSS’ne iletirler.
3.Spesial somatik afferent (SSA) lifler :Görme.işitme ve denge duyusunu taşıyan liflerdir.
4.Spesial visseral afferent (SVA) lifler: Koku ve tad duyusunu taşıyan lifler.
5.Genel somatik efferent (GSE) lifler: MSS’den aldıkları emirleri,istemli çalışan.miyotomlardan orijin almış kaslara ileten liflerdir.
6.Genel visseral efferent (GVE) lifler : MSS’nin ilgili yerlerinden aldıkları GVE emirleri kalp, düz kaslar ve ve bezlere ileten liflerdir.
7.Spesial visseral efferent (SVE) lifler :Embriyolojik olarak yutak arkusları mezenşiminden orijin almış yutak ve gırtlak kasları ile mimik kasları innerve eden liflerdir.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?