Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

SİNİR DOKUSU İNCELEME YÖNTEMLERİ

---

Sinir dokusu, protein sentezinin yoğun gerçekleştirildiği nöronları içerdiği için bazik boyalarla; uzantılı hücrelerden oluştukları için uzantıları gösterebilmek için ise metalik çöktürme yöntemleri ile (Bielchowsky, Cajal ve Golgi teknikleri) incelenirler. Ayrıca, immünositokimyasal, immünohistokimyasal ve immünofloresans teknikler de uygulanmaktadır.
A-MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ:Metalik çöktürme yöntemleri nörohistolojide çok kullanılmaktadır. Rutin preperasyonda akson ve dendritlerin boyalarla gösterilmesi mümkün değildir. Formalin ile tespit edilmiş, H ve E ile boyanmış parafin kesitlerde az miktarda bazı hücre uzantıların ve fibrillerin gösterilmesi sağlanabilir. Özel fiksatiflere veya mordantlara ve frozen veya selüloz nitrat kesitlere sıklıkla gerek vardır. Otolizde beyin, böbrek gibi iyi farklanmış organlar, elastik ve kollajen fibrillere göre daha çok etkilenir. MSS' nin otolitik değişikliklere eğilimli olması ve hızlı fiksasyon arzu edilmesine rağmen, beyin fiksasyon tamamlandıktan sonra parçalara ayrılmalıdır. Beyin yüzeyinde bulunan tümörlerin küçük parçaları daha hızlı inceleme için alınabilir. Histokimya veya elektronmikroskopi gibi özel amaçlar için kullanılacak örnekler, fiksasyondan önce çıkarılmalıdır. Organ bütün olarak fikse edilmedikce parçalar bozulacaktır.
% 10’luk formal-salin en iyi fiksatiftir ve bütün halindeki bir beyin 3-4 hafta fikse edilmelidir. Büzülmeyi önlemek için 48 saat sonra formalin tazelenmeli daha sonra haftada bir tazelenmelidir. Beyin, injeksiyon ile de hızla tespit edilebilir. Preperasyonlar, parafin, selüloz nitrat, frozen ve smearler şeklinde olabilir.
MSS dokuları dens ve lipitten zengin olduklarından takip sıvıları ve sıvı parafin kolaylıkla penetre olmaz. Uzun takipler tavsiye edilir ve beyin çalışmaları için istenilen daha büyük bloklar parafinde 24 saat bekletilmelidir. Bu süre, parafinin son değişiminde vakum gömme fırını kullanarak azaltılabilir. Artifaklardan kaçınmak için, basıncı azaltmaya ve odacığa havayı yavaş yavaş tekrar almaya dikkat etmelidir. Hızlı takip teknikleri, non-neoplastik MSS dokuları için uygun değildir. Kesitler 7 ile 15-20 µm kalınlığında alınır. Albumin veya jelatin gibi yapıştırıcılara gereksinim vardır. Kesitler 370C de 15-24 saatte kurutulmalıdır. 60 derecede uygulanan daha kısa periyodlar tercih edilmemelidir.
Daha geniş, daha kalın kesitler istendiğinde selüloz nitrat kesitler kullanılmaktadır. Bu ortama gömmek için hiçbir özel tekniğe gerek yoktur ancak tam bir impregnasyon sağlanmalıdır. Dokunun yoğunluğundan ve büyüklüğünden dolayı takibin tamamlanması için uzun bir süreye (2 ay kadar) gereksinim vardır. Hızlı yöntemler bu materyele uygulanmaz. MSS’ nin selüloz nitrat kesitleri yaklaşık 15 ile 25-30 µm arasında kesilebilir.
Frozen kesitler, nörohistolojide çok kullanılır. Bazı yapılar sadece bu tip kesitlerin kullanımı ile gösterilebilir. Fazla lipit içeriklerinden dolayı hemen donmazlar ve nörohistokimya ve nöropatolojide sıklıkla istenen biyopsi materyellerinin hazırlanmasında tercih edilirler. Smearler, bazı metastazlar gibi daha kollajenöz beyin tümörleri hariç, beyin tümörlerinin hızlı teşhisi için uygun olabilmektedir.
Tespit edilmemiş küçük bir doku parçası 2 lam arasına konulup, sıkıştırılır, hızla alkol veya alkolik bir fiksatifle tespit edilirerek % 1'lik toluidin blue veya metilen blue veya hızla H-E ile boyanarak incelenebilir.
H-E, MSS'nin birçok özelleşmiş yapıları hakkında fazla detay vermez. Nissl boyası (cresyl viyole, thionin, azure), nükleik asitleri (DNA ve RNA) boyar. Bu boya sinir hücre büyüklüklüklerinin ve sayılarının saptanması için yararlıdır. RNA, sitoplazmada serbest ribozomlarda ve GER de de bulunduğundan (Nissl cisimcikleri) nöronların gösterimi için uygundur. Van Gieson’ un pikro-fuksini de nörohistolojide çok kullanılmaktadır. Bu yöntemle küçük kan damarlarının kollajen fibrilleri belirgin olarak görülür, kollajen ve glial fibriller kolaylıkla ayırt edilebilir. Weigert' in demirli hematoksileni kullanıldığında, demiyelinizasyon alanları ayırt edilebilir. Mallory' in fosfotungustik asit hematoksileni de özellikle glial fibriller için yaygın olarak kullanılmaktadır. Nörohistoloji ve nöropatolojide Nissl-tip boyama sıklıkla kullanılmaktadır. Daha özel tekniklerden en önemlisi miyelin boyama ve metalik impregnasyon yöntemleridir. Bu yöntemlerle nöronlar, sinir fibrilleri, nörofibriller ve uzantıları ile birlikte çeşitli glial hücreler gösterilir.
MSS' de Nissl Maddesinin Gösterimi:Bazik boyalarla boyanırlar. Metil green pyronin ile zengin RNA içermesinden dolayı güzel boyanırlar. Uygulanan yöntemler:
1- Cresyl fast violet boyaması
2-Einarson’ un gallocyanine yöntemi:Hiçbir differansiyasyon gerektirmeyen progressif bir boyama yöntemidir.

---