SİNDİRİM YOLLARI TABAKALARI
Sindirim kanalı özofagus proksimalinden anal kanal distaline kadar uzanan içi boş bir tüptür. Bu sindirim yollarının her bir bölümü aynı organizasyona sahiptir. Ancak bu tabakaların yapı ve kalınlıkları gördükleri fonksiyonlardan dolayı değişik bölgelerde farklılık gösterir ve esas olarak 4 tabakadan oluşur. İçten dışa doğru genel sindirim yolları tabakaları:
1- Tunika mukoza (müköz membran)
2- Tunika submukoza (submukoza)
3- Tunika muskularis (muskularis eksterna)
4- Tunika seroza veya Tunika adventisya (seroza veya adventisya).
Tunika Mukoza (Müköz Membran): Nemli, yüzeysel tabaka olup müküs ile kaygan hale getirilmiştir. Müköz membran; bazal lamina üzerine oturmuş, bir epitel tabakası veepiteli destekleyen, bağ dokusu tabakası olan lamina propria tabakasını içermektedir. Lamina propria; çoğu bölgelerde ince, düz kas tabakaları ile birlikte bulunur (muskularis mukoza). Muskularis mukoza genellikle içte sirküler ve dışta da longitüdinal olmak üzere iki tabaka halinde düzenlenmiştir ve kontraksiyonuyla mukozada oluşturduğu çıkıntı ve yarıklar sayesinde absorbsiyon ve sekresyonu kolaylaştırmaktadır. Çoğu bölgelerde, müköz membran düzensiz olup, villi (villuslar), sirküler plikalar ve mikrovilluslar adında uzantılara sahiptir, böylece sindirilen besin, su ve elektrolitlerin absorbsiyonu için yüzey alanı arttırılmış olur. Luminal epitelin bazı bölgelerinde ise derin invaginasyonlar görülür. Bunlara intestinal bezler ya da kriptalar denmektedir. Bu kriptalar epitel ile döşeli olıp, muskularis mukozaya kadar uzanırlar.
Lamina propria gevşek, areolar, bağ dokusu olarak sınıflandırılır, fakat lenfatik eğilimlerinin de olduğu görülmektedir; lenfoid materyal muhtemel bakteriyel enfeksiyona karşı bir savunma engeli olarak fonksiyon görmektedir. Mukoza barsak lümenindeki mikroorganizmalar ve diğer antijenik yapılara cevap olarak özellikle IgA olmak üzere antikorları salgılar. Bu fonksiyon başlıca lamina propria içerisinde yer alan diffüz lenfoid doku, solitar nodüller (folliküler) ve follikül kümeleri tarafından meydana getirilmektedir. Geniş lenfoid dokular submukoza içerisine kadar yayılabilmektedir. Mide ve barsakların lamina propria tabakalarında yer alan diffüz lenfoid doku içerisinde lenfositler, plazma hücreleri, makrofajlar ile yaygın olarak eozinofilleri ve mast hücreleri bulunur. Salgısal IgA ve diğer antikorlar lamina propria içerisinde yer alan ilgili hücreler tarafından üretilirler. Burada antijenlere, enterotoksinlere ve bakterilere bağlanarak viral ve bakteriyel invazyona karşı mukozayı korur. Özetle mukozanın 3 önemli fonksiyonu bulunmaktadır: koruma, absorbsiyon ve sekresyon.
Tunika Submukoza (Submukoza): Tunika mukozadan tunika muskularise kadar olan bölgedir ve düzensiz sıkı bağ dokusundan meydana gelmiştir. Bağ dokusu içerisinde elastik lifler oldukça belirgindir fakat az sayıda hücre bulunur ve sıklıkla bu tabakada lenfoid doku birikimlerine rastlanabilir. Submukoza mukozanın hareketliliğine müsaade eder ve geniş kan damarları ile sinir pleksuslarına sahiptir. Birkaç ganglion hücresi de içeren sinir pleksuslarının tamamı parasempatiktir. Sinir lifleri çoğunlukla postgangliyonik sempatik liflerdir. Parasempatik gangliyon sinir hücre gövdeleri ve postgangliyonik sinir lifleri enterik sinir sistemini temsil etmektedir. Bu sinir sistemi merkezi sinir sisteminden bağımsız olarak sindirim kanalı düz kaslarını innerve etmektedir. Bununla birlikte vagustan köken alan ve miyelinsiz olan bazı parasempatik lifler de bulunmaktadır. Postganglionik lifler muskularis mukoza ve mukozal bezleri innerve ederler. Submukozadaki vagustan köken alan ve miyelinsiz olan bazı parasempatik lifler ve gangliyon hücreleri Burada yer alan sinir pleksusu submukozal pleksus veya Meissner pleksusunu oluşturur. Meissner pleksusu az sayıda ganglion hücresi (nöron) içerdiğinden rutin kesitlerde kolaylıkla ayırt edilemez. Bazı bölgelerde submukoza içerisinde (örnek: duedonum) submukozal bezler bulunur ve bazı alanlarda da lenfoid doku birikimlerine rastlanır.
Tunika Muskularis (Muskularis Eksterna): Her ne kadar özefagusun üst kısmı ve anal sfinkterde çizgili kaslar görülürse de, bu tabaka karakteristik bir şekilde içte sirküler, dışta longitüdinal düzenlenmiş düz kas liflerinden meydana gelmiştir. Her iki tabaka da gerçekte spiral şekilde düzenlenmiştir; içteki sıkı bir heliks oluştururken dıştaki gevşek bir heliks halindedir. Bu iki tabaka arasında bir vasküler pleksus ve pek çok küçük ganglionlar ile ilişkili olan bir sinir pleksusu bulunur. Buradaki sinir pleksusu Auerbach myenterik pleksusu adını alır ve başlıca parasempatetik olup birkaç postganglionik sempatetik lif ile birliktedir. Tunika muskularis gıda maddelerinin lümen içerisinde ileriye doğru hareket etmesini sağlar, bu olay peristalsis adını almaktadır. Ayrıca yayık çalkalama şeklindeki hareket ile de gıda maddelerinin sindirim enzimleri ile karıştırılması sağlanmış olur. Peristaltik dalgalar myenterik pleksustan kaynaklanan efferent impluslarla koordine edilir, yavaş ve hızlı olmak üzere ve iki tip peristaltik dalga vardır. Bunlara peristaltik rushes (peristaltik itici güçler) denir. Belirli bazı hastalıklarda (özefagial akalazya gibi) sindirim yolları sinir pleksuslarında meydana gelen hasarlar sonucunda sindirim yolu hareketliliğinde bozukluklar oluşur. Buna bağlı olarak emosyonel problemler, özefagusta yiyeceklerin birikmesi ile genişleme ve bakteriyel enfeksiyonlar sonucunda özofagus duvarında ülserler meydana gelmektedir. Bu tabakanın kalınlığı sindirim kanalı boyunca farklılık gösterir, örneğin mide duvarında 3. tabaka belirgin şekilde ayırt edilebilmektedir. Kalın barsağın bir kısmında ise muskularis eksternanın dış longitudinal tabakası teniae coli denilen, longidutidal düzenlenmiş 3 ayrı bant şeklinde düzenlenmiştir. Teniae coli kontraksiyonuyla barsak içeriğinin tüp içinde ilerlemesini kolaylaştırır. Sindirim kanalı boyunca pek çok noktada sirküler düzenlenmiş düz kas tabakası kalınlaşarak sfinkterleri (faringoözefagial, alt özefagial, pilorik, iç anal sfinkterler) veya kapakçıkları (ileoçekal valf) oluşturur.
Tunika Seroza veya Adventisya (Seroza veya Adventisya): En dış tabaka olan tunika seroza veya adventisya nisbeten dens, elastik areolar bağ dokusundan meydana gelmiştir ve çoğunlukla çevre oluşumların bağ dokusu ile kaynaşır. Bu şekildeki en dış tabaka adventisya olarak adlandırılır. Pek çok bölgelerde adventisya periton ile örtülüdür (Mesotelyal hücrelerden oluşan tek bir tabaka); bu gibi yerlerde adventisya yerine seroza terimi kullanılır. Bu tabakada kan damarları, lenfatikler ve sinirler yer almaktadır ve bu oluşumlar, bu tabakayı katederek diğer tabakalara giderler. Barsak mesenterleri, ince bir tabaka gevşek bağ dokusu özüne sahip ve her iki yüzeyde de peritoneal mesotel ile örtülü yapılardır.
Oral kavitenin eksternal kısımları ve anal kanal dışında sindirim yolları epiteli endodermden köken alır. Oral kavitenin dış kısmı ve anal kanal epiteli ise ektodermal kökenlidir. Bağ dokusu ve kas dokusu splenik ve visseral mezodermden gelişir.
Histoloji
-
Endosülfan ve okratoksin-A’nın birlikte sıçanlarda toksisitesi: histopatolojik değişiklikleri
-
Histoloji Pdf Ders Notları
-
DEKALSİFİYE EDİLMEMİŞ KESİTLERİN HAZIRLANIŞI
-
DEKALSİFİKASYONU TEST ETMEK
-
KELATLAMA AJANLARI
-
ELEKTROLİTİK DEKALSİFİKASYON
-
ASİT DEKALSİFİKASYON SIVILARI
-
Histopatoloji nedir ?
-
KEMİK DOKUSU VE DEKALSİFİKASYON
-
MSS’DE DEJENERE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
MARKSCHE’DEN BOYASI (Spielmayer, Benda)
-
MSS‘DE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
KARIŞIK OLAN TEKNİK
-
BİELSCHOWSKY TEKNİĞİ
-
GÜMÜŞ ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ