Patojenlerin Farklı Türleri İçin Bir Kılavuz

Patojenler, hastalığa neden olan mikroskobik organizmalardır. Farklı patojen türleri arasında bakteri, virüs, protistler(amip, plazmodyum,vb.) ,Mantarlar, parazit solucanlar(yassı kurtlar ve yuvarlak kurtlar) ve prionlar bulunur.

Bu patojenler hayatı tehdit eden bir hastalığa neden olurken, tüm mikropların patojenik olmadığının belirtilmesi önemlidir. Aslında, insan vücudu normal florasının bir parçası olan binlerce bakteri , mantar ve protozoa içerir. Bu mikroplar sindirim ve benzeri biyolojik aktivitelerin doğru çalışması için faydalı ve önemlidir. Sadece vücutta, mikropsuz veya bağışıklık sistemi tehlikeye girdiğinde saklanan yerleri kolonize ettiklerinde sorun yaratırlar. Buna karşılık, gerçekten patojenik organizmaların tek bir amacı vardır: hayatta kalmak ve her ne pahasına olursa olsun çoğalırlar. Patojenler, bir konakçıya enfekte etmek, konakçının immün tepkilerini atlamak, konakçıda çoğalmak ve başka bir konağa aktarılmak üzere ev sahibinden kaçmak için özel olarak uyarlanmıştır.

Patojenler Nasıl bulaşır?

Patojenler doğrudan veya dolaylı olarak iletilebilir. Doğrudan bulaşma, doğrudan vücuttan vücuda temas yoluyla patojenlerin yayılmasını içerir. Doğrudan bulaşma HIV , Zika ve sifiliz ile örneklendiği gibi anne çocuktan çocuğa olabilir . Bu tip doğrudan iletim (anneden çocuğa) da dikey iletim olarak bilinir. Patojenlerin yayılabildiği diğer doğrudan temas türleri arasında dokunma ( MRSA ), öpüşme (herpes simplex virüsü) ve cinsel temas (human papillomavirus - HPV) yer alır. Patojenler ayrıca, patojenlerle kontamine olan bir yüzey veya madde ile teması içeren dolaylı bulaşma yoluyla da yayılabilirler. Aynı zamanda bir hayvan veya bir böcek vektörü yoluyla temas ve bulaşmayı içerir. Dolaylı aktarım türleri şunları içerir:

Havadaki - patojen atılır (tipik olarak hapşırma, öksürme, gülme vb.), Havada asılı kalır ve başka bir kişinin solunum zarlarıyla teması halinde veya solunur.
Damlacıklar - vücut sıvısının (tükürük, kan, vb.) Damlacıklarında bulunan patojenler başka bir kişiye temas eder veya bir yüzeyi kirletir. Tükürük damlacıkları genellikle hapşırma veya öksürme yoluyla yayılır.
Gıda kaynaklı bulaşma, kontamine yiyecekler işlendikten sonra uygun olmayan temizlik alışkanlıkları ile gerçekleşir.
Su kaynaklı - patojen, tüketim veya kontamine su ile temas yoluyla yayılır.
Zootonik - patojen hayvanlardan insanlara yayılır. Bu, yabani hayvanlardan veya evcil hayvanlardan insanlara ısırma veya beslenme ve bulaşma yoluyla hastalığa yol açan böcek vektörlerini içerir .

Patojen bulaşmasını tamamen önlemenin bir yolu olmamakla birlikte, patojenik bir hastalık edinme şansını en aza indirmenin en iyi yolu, iyi hijyen sağlamaktır. Bu, tuvaleti kullandıktan, çiğ gıdaları ele alarak, evcil hayvan veya evcil hayvan dışkısı kullandıktan sonra ve mikroplara maruz kalan yüzeylerle temas ettiğinde ellerinizi düzgün bir şekilde yıkamayı içerir.

Patojenlerin Türleri

Patojenler çok çeşitlidir ve hem prokaryotik hem de ökaryotik organizmalardan oluşur. En çok bilinen patojenler, bakteriler ve virüslerdir. Her ikisi de bulaşıcı hastalığa neden olabilirken, bakteri ve virüsler çok farklıdır. Bakteriler toksinleri üreterek hastalığa neden olan prokaryotik hücrelerdir. Virüsler, bir protein kabuğu içine yerleştirilmiş nükleik asit (DNA veya RNA) parçacıklarıdır. Virüsün çok sayıda kopyasını yapmak için konukçuların hücre makinelerini devralarak hastalıklara neden olurlar. Bu etkinlik, işlemdeki ana bilgisayarı yok eder. Ökaryotik patojenler arasında mantarlar , protozoan koruyucular ve parazit solucanlar bulunur.

Prion, bir protein değil, bir organizma olan eşsiz bir patojen türüdür. Prion proteinleri normal proteinlerle aynı amino asit dizilerine sahiptir, ancak anormal bir şekle katlanırlar. Bu değişmiş şekil, prion proteinlerini diğer normal proteinleri kendiliğinden enfeksiyöz bir formda etkiledikçe etkiledikleri için enfeksiyöz hale getirir. Prionlar tipik olarak merkezi sinir sistemini etkiler. Nöron ve beyin bozulmasına yol açan beyin dokusunda bir araya toplanma eğilimi gösterirler. Prionlar, insanlarda ölümcül nörodejeneratif bozukluk Creutzfeldt-Jakob hastalığına (CJD) neden olur. Ayrıca büyükbaş hayvanlarda sığır süngersi ensefalopatisine (BSE) veya deli inek hastalığına neden olurlar.

Patojenlerin Türleri – Bakteriler

Bakteriler asemptomatik olanlardan ani ve yoğun olana kadar birçok enfeksiyondan sorumludur. Patojenik bakteriler tarafından getirilen hastalıklar genellikle toksinlerin üretiminin sonucudur. Endotoksinler , bakterinin ölüm ve bozulma üzerine salınan bakteriyel hücre duvarının bileşenleridir. Bu toksinler, ateş, tansiyon değişiklikleri, titreme, septik şok, organ hasarı ve ölüm gibi semptomlara neden olur.

Eksotoksinler, bakteriler tarafından üretilir ve çevrelerine salınır. Eksotoksinlerin üç tipi sitotoksinleri, nörotoksinleri ve enterotoksinleri içerir. Siotoksinler bazı vücut hücrelerine zarar verir veya yok eder. Nörotoksinler, sinir sistemi ve beyin üzerinde etkili olan zehirli maddelerdir . Clostridium botulinum bakterisi, kaslara neden olan bir nörotoksin salgılar. Enterotoksinler, ağır kusma ve ishale neden olan bağırsak hücrelerini etkiler. Enterotoksin üreten bakteri türleri arasında Bacillus , Clostridium , Escherichia , Staphylococcus ve Vibrio bulunur .

Patojenik bakteri

Clostridium botulinum : botulizm zehirlenmesi, solunum problemi, felç
Streptococcus pneumoniae : pnömoni, sinüs enfeksiyonları, menenjit
Mycobacterium tuberculosis : tüberküloz
Escherichia coli O157: H7 : hemorajik kolit (kanlı ishal)
Staphylococcus aureus ( MRSA dahil): cilt iltihabı, kan enfeksiyonu, menenjit
Vibrio cholerae : kolera

Patojenlerin Türleri - Virüsler

Virüsler , hücreler halinde değillerdir, ancak bir kapsid (protein zarfı) içinde yer alan DNA veya RNA segmentleri oldukları için benzersiz patojenlerdir. Hücreleri enfekte ederek ve hücre makinelerini hızlı bir oranda daha fazla virüs üretmeye yönlendirerek hastalığa neden olurlar. Bağışıklık sistemi tespitine karşı çıkmakta veya bunlardan kaçınmakta ve konakçıları içinde kuvvetli bir şekilde çoğalmaktadırlar. Virüsler sadece hayvan ve bitki hücrelerini enfekte etmekle kalmaz , aynı zamanda bakterilerive arketeleri de enfekte eder .

İnsanlarda görülen viral enfeksiyonlar, hafif (soğuk virüs) ve ölümcül (Ebola) düzeylerine göre değişir. Virüsler genellikle vücuttaki belirli dokuları veya organları hedefler ve bunlara bulaşır. Influenza virüsü örneğin, bir afiniteye sahip olan solunum sistemi yapmak semptomlar ile sonuçlanan doku solunum zordur. Bazı virüsler de bazı kanser türlerinin gelişimine bağlanmıştır. İnsan papilloma virüsleri servikal kansere bağlanmıştır, hepatit B ve C karaciğer kanserine bağlanmıştır ve Epstein-Barr virüsü Burkitt lenfoma ( lenfatik sistem bozukluğu) ile ilişkilendirilmiştir.

Patojenik Virüsler

Ebola virüsü : Ebola virüsü hastalığı, hemorajik ateş
İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü (HIV) : pnömoni, sinüs enfeksiyonları, menenjit
Grip virüsü: grip, viral pnömoni
Norovirüs: viral gastroenterit (mide gribi)
Varicella-zoster virüsü (VZV) : suçiçeği
Zika virüsü : Zika virüs hastalığı, mikrosefali (bebeklerde)

Patojenlerin Türleri - Mantarlar

Mantarlar maya ve küfler içeren ökaryotik organizmalardır. Mantarların neden olduğu hastalık insanlarda nadiren görülür ve tipik olarak fiziksel bir bariyerin ( deri , mukus zar astarı, vb.) Ihlal edilmesi veya bağışıklık sisteminin bozulması sonucu oluşur. Patojenik mantarlar genellikle bir büyüme biçiminden diğerine geçerek hastalığa neden olurlar. Yani, tek hücreli mayalar, maya benzeri kalıptan proliferasyona geri dönüşümlü bir büyüme gösterirken, kalıplar maya benzeri bir büyümeye geçerler.

Maya Candida albicans, yuvarlak tomurcuklanan hücre büyümesinden kalıp benzeri uzatılmış hücreye (filamentli) büyümeden bir dizi faktöre dayanarak morfolojiyi değiştirir. Bu faktörler vücut sıcaklığındaki değişiklikler, pH ve belirli hormonların varlığını içerir. C. albicans, vajinal mantar enfeksiyonlarına neden olur. Benzer şekilde, Histoplasma capsulatum mantarı doğal toprak habitatında filamentli bir kalıp olarak bulunur, ancak vücuda solunduğunda maya benzeri büyümeye geçiş yapar. Bu değişimin etkisi, toprak sıcaklığı ile karşılaştırıldığında akciğerlerde sıcaklık artışıdır. H. capsulatum, akciğer hastalığına dönüşebilen histoplazmoz adı verilen bir akciğer enfeksiyonu tipine neden olur.

Patojenik Mantarlar

Aspergillus spp. : bronşiyal astım, Aspergillus pneumonia
Candida albicans : oral pamukçuk, vajinal mantar enfeksiyonu
Epidermofyton spp. : spor ayakkabısı, jock itch, ringworm
Histoplazma capsulatum : histoplazmoz, pnömoni, kaviter akciğer hastalığı
Trichophyton spp. : cilt, saç ve tırnak hastalıkları

Tek hücreli hayvanlar

Protozoa, Kingdom Protista'daki küçük tek hücreli organizmalardır. Bu krallık çok çeşitlidir ve alg, euglena, amip, balçık kalıpları, tripanozomlar ve sporozoanlar gibi organizmaları içerir. İnsanlarda hastalığa neden olan protistlerin çoğu protozoandır. Parazit olarak ev sahibi pahasına parazit besleyerek ve çoğaltarak bunu yaparlar. Parazitik protozoalar, insanlara kontamine toprak, yiyecek veya su yoluyla bulaşır. Ayrıca evcil hayvanlar ve hayvanlar ile böcek vektörleri tarafından da iletilebilirler .

Amip Naegleria fowleri toprak ve tatlı su habitatlarında yaygın olarak bulunan serbest yaşayan bir protozoandır. Beyin yiyen amip olarak adlandırılır, çünkü primer amebik meningoensefalit (PAM) olarak adlandırılan hastalığa neden olur. Bu nadir enfeksiyon genellikle, bireyler kontamine suda yüzdüğünde ortaya çıkar.

Patojenik Protozoa

Giardia lamblia : giardiasis (ishal hastalığı)
Entamoeba histolytica : amoebik dizanteri, amoebik karaciğer apsesi
Plasmodium spp. : sıtma
Trypanosoma brucei : Afrika uykusu hastalığı
Trichomonas vaginalis : trichomoniasis (cinsel yolla bulaşan enfeksiyon)
Toxoplasma gondii : toksoplazmoz, bipolar bozukluk, depresyon, göz hastalığı

Patojenlerin Türleri - Paraziter Solucanlar

Paraziter kurtlar, bitkiler, böcekler ve hayvanlar dahil olmak üzere bir dizi farklı organizmayı enfekte eder. Helmintler olarak da adlandırılan parazit solucanlar, nematodları ( yuvarlak kurtlar ) ve platyhelmintes ( yassı kurtlar ) içerir. Kancalı kurtlar, kıl kurtları, dişi kurtlar, kırbaçlar ve trichina kurtları parazitik yuvarlak solucan türleridir. Paraziter yassı kurtlar, tenyalar ve keseler içerir. İnsanlarda, bu solucanların çoğu bağırsakları enfekte eder ve bazen de vücudun diğer bölgelerine yayılır. Bağırsak parazitleri sindirim sisteminin duvarlarına yapışır ve konakçıdan beslenir. Vücudun içinde ya da dışında (dışkıyla dışarı atılır) yumurtadan çıkan binlerce yumurta üretirler.

Paraziter kurtlar kontamine yiyecek ve su ile temas yoluyla yayılır. Ayrıca hayvanlardan ve böceklerden insanlara da bulaşabilirler. Tüm paraziter kurtlar sindirim sistemini etkilemez. Bağırsakları enfekte eden ve bağırsak şistosomiasisine neden olan diğer Schistosoma yassı kurt türlerinden farklı olarak, Schistosoma haematobium türleri mesane ve ürogenital dokuları enfekte eder. Dişiler yumurtalarını bıraktıktan sonra, bazı yumurtalar vücuttan idrar veya dışkıdan çıkar. Diğerleri vücut organlarına ( karaciğer , dalak , akciğerler) yerleştirilebilir. Karında kan kaybı, kolon tıkanıklığı, genişlemiş dalak veya aşırı sıvı birikimine neden olur. Schistosoma türleri, Schistosoma larvaları ile kontamine olmuş su ile temas yoluyla bulaşır. Bu solucanlar cilde nüfuz ederek vücuda girer .

Patojen Solucanlar

Ascaris lumbricoides (threadworm): ascariasis (astım benzeri semptomlar, gastrointestinal komplikasyonlar)
Echinococcus spp. : (tenya) kistik ekinokokkoz (kist gelişimi), alveoler ekinokokkoz (akciğer hastalığı)
Schistosoma mansoni : (fluke) schistosomiasis (kanlı dışkı veya idrar, gastrointestinal komplikasyonlar, organ hasarı)
Strongyloides stercoralis (threadworm): Strongyloidiasis (deri döküntüsü, gastrointestinal komplikasyonlar, paraziter pnömoni)
Taenia solium : (tenya) (gastrointestinal komplikasyonlar, sistiserkoz )
Trichinella spiralis: (trichina solucanı) trichinosis (ödem, menenjit, ensefalit, miyokardit, pnömoni)

Referanslar

_{Alberts B, Johnson A, Lewis J ve diğ. Hücrenin Moleküler Biyolojisi . 4. baskı. New York: Garland Science; 2002. Patojenlere Giriş. Erişim: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26917/}
_{Kobayashi GS. Mantarların Mekanizması Hastalığı. İçinde: Baron S, editör. Tıbbi Mikrobiyoloji . 4. baskı. Galveston (TX): Galveston'daki Teksas Üniversitesi Tıp Fakültesi; 1996. Bölüm 74. Kullanılabilir: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK8103/}
_{A'dan Z'ye kadar olan ilgili Patojenler (nd). 22 Mart 2017, http://www.bode-science-center.com/center/relevant-pathogens-from-az.html adresinden alındı.}

_{Hazırlayan ve Derleyen; Hatice Yüsra Nahya}

#patojenlerin #farklı #türleri #için #kılavuz