Ormanlarımıza zarar veren Sekiz dişli kabuk böceği İps typographus (L.)
Ladin kabuk böceği Ips typographus (L.), Artvin ladin ormanlarında 1990’lı yılından itibaren yer yer önemli salgınlar geliştirmiş ve 2007 yılına kadar özellikle Hatila Vadisi Milli Park alanında büyük orman kayıplarına neden olmuştur.
Ips sexdentatus, Ips typographus, Pityokteines curvidens, Tomicus minor, Tomicus piniperda, Orthotomicus erosus gibi çok yakından tanıdığımız kabuk böcekleri, bulundukları ormanlarda çok sayıda devrik, kırık ve kesilmiş ağaçlar bulurlarsa çok iyi gelişir ve hızla çoğalırlar. Kabuk böceklerinin, bu koşulları sağlayan durumlarda, neden oldukları büyük yıkımlar yıllardan beri bilinmektedir. Bohemya (Çek Cumhuriyeti)’da 7 Aralık 1868 tarihinde meydana gelen büyük kasırganın ve 26 Ekim 1870 tarihindeki hortumun ardından Ips typographus’un bir poulasyon patlaması yapması sonucu 100,000 ha ladin ormanın tahrip olmuş ve bu populasyon patlaması ancak 1875 yılında durdurulabilmiştir. Aynı tür İsviçre’de 1947-1948 yıllarında 663,000 metre küplük emval kaybına neden olmuştur (Barbey, 1942). Ülkemizde, Ips sexdentatus’un 1928 yılında Trabzon Yanbolu Vadisi-Santa ve Değirmendere Vadisi-Meryemana ladin ormanlarında 1928 yılında 250 000 m³ dolayındaki servet kaybı (Bernhard, 1935), 1930’lu yıllarda yaklaşık bir milyon metre küpe ulaşmıştır (Schimitschek, 1947). Dev ladin kabuk böceği Dendrotonus micans (Kug.) 290 bin ha büyüklüğündeki Türkiyenin doğu ladini ormanlarında ladin ağaçlarının yaklaşık %35’ini istila etmiş ve toplam 22,8 milyon metreküp hacimdeki dikili ağacın zarar görmesine neden olmuştur. Ladin kabuk böceği Ips typographus (L.), Artvin ladin ormanlarında 1990’lı yılından itibaren yer yer önemli salgınlar geliştirmiş ve 2007 yılına kadar özellikle Hatila Vadisi Milli Park alanında büyük orman kayıplarına neden olmuştur.
Fransa’da, 1976 yazındaki az rastlanır kuraklığın ardından, konifer ormanları çeşitli kabuk böceklerinin istilasına uğramış ve pek çok alanda toplu kurumaların olduğu, “ölü mevkiler” ortaya çıkmıştır. Bu kuraklık döneminde, ladindeki saldırılar Pityogenes chalcographus, Dendroctonus micans ve onlara eşlik eden Ips typographus tarafından meydana getirilmiştir. Göknarda, Pityokteines curvşdens’in zararı çoğunlukla Cryphalus picea tarafından izlenmiştir. Çamlardaki zarara Ips sexdentatus, Tomicus piniperda ve Ips acuminatus neden olmuştur. Melez, Larix decidua Mill., de Ips cembrae’nın zararına uğramıştır.
Genellikle D. micans” ın arız olduğu ve zayıf düşürdüğü kalın kabuklu ağaçlara zarar verir. Bulaştığı ağaçların ölümüne neden olur. Sıcak ve kurak geçen yazlarda böceğin gelişmesi ve kitle üremesi artar. Doğu Karadeniz ladin ormanlarının en tehlikeli böceği olarak kabul edilmektedir.Doğu Karadeniz , Artvin, Trabzon, Giresun ormanlarında yaygın olup binlerce ağacın ölümüne neden olmuştur. İklim koşullarına göre yılda 1-3 generasyon yapar. Uçma zamanı mart sonu ile eylül sonu arasındadır.
Kabuk böcekleri saldırdıkları ağacın savunmasının üstesinden gelmede iki çeşit strateji geliştirmişlerdir. Bunlardan birincisi olan “Toplu saldırı Stratejisi”, her biri kendi galeri sistemini açan çok büyük miktarlardaki böceğin saldırısından ibarettir. Bu strateji kabuk böceği türlerinin çoğu tarafından belki de en belirgin olarak Ips typographus tarafından kullanılır.
Toplu saldırı stratejisi:
- Ips spp., Pityokteines spp., Orthotomicus spp. gibi çok çeşitli türlerde görülür.
- Bu türlerin erginleri toplanma feromonları üretirler.
- Çiftleşme istila edilen yeni konukçuda meydana gelir.
- Yeni konukçuya yönelim eş zamanlı ve toplu olarak gerçekleştirilir.
- Konukçu işgali ağacın tümüyle savunma direncinin çökertilmesini gerektirir.
- Larvaları ayrı beslenme yollarında beslenebilmeleri de bu sonuca bağlıdır.
Mücadele Yöntemi
İ.typographus’la mücadele feromonlarla yapılmaktadır. Feromon tuzakları böceğin uçma zamanından bir hafta önce, böcekli alanlara yerleştirilir. Tuzaklarda toplanan böcekler imha edilir. Feromonla mücadelenin mümkün olmadığı durumlarda, böcekli ağaçlar kesilerek var olan böcekler mekanik yollarla imha edilir. Son yıllarda biyolojik mücadele kapsamında yırtıcı böcek üretimi araştırmaları neticesinde 2006 yılından itibaren Thasamius formicarius yırtıcısı laboratuvarlarda üretilerek hastalıklı alanlara verilmektedir.
Kaynaklar:
Orman Mühendisi Akın Emin 2012 sunumu
http://www.ktu.edu.tr
BİYOLOJİ ÖDEV YARDIM
-
Mercanlar ve Mercan resifleri hakkında bilgi
-
Kulak Nedir? Kulağın Yapısı ve Görevleri Nelerdir?
-
Göz nedir ? Gözün görevleri nelerdir ? Canlılarda göz ve görme organı
-
Boğaz nedir ? Boğazın kısımları nelerdir ?
-
Omurga, columna vertebralis nedir ? Görevleri nelerdir ?
-
Doğal gübreler nelerdir
-
Kimyasal (yapay) gübreler nelerdir
-
Kortizol Nedir
-
Semantik Nedir ?
-
Karasal Ve Sucul Biyomların Özellikleri Nelerdir ?
-
Kaç çeşit biyom vardır
-
Bitki Ve Hayvanların Yeryüzündeki Dağılımını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
-
Bitkisel dokular hakkında bilgi
-
Ekosistemde besin zinciri ve besin ağının önemi nedir ?
-
Genetik Algoritmalar