MONOSİTLER VE NÖTROFİLLER
MONOSİTLER
12-15 µm çaplarıyla en büyük kan hücreleridir. Lökositlerin %3-8’ ini oluştururlar. Çekirdekleri iri böbrek biçimli ve kaba kromatinlidir. 2 çekirdekçikleri bulunur. Hareketli, fagositik (dokuda) hücrelerdir. Golgi kompleksleri çekirdek yakınındadır. GER, mitokondri, serbest ribozomları azdır. Hücre periferinde mikrotubuller, mikrofilamentler, pinositotik veziküller ve filopodlar bulunur. Elektron-dens primer lizozomları (azürofilik granüller) ve az sayıda vakuolleri bulunur. Dolaşımda birkaç gün kalırlar diyapedez ile dokuya geçtiklerinde makrofaj adını alırlar ve bağ dokularında aylarca yaşarlar.
NÖTROFİLLER
(Polimorfnükleer Lökositler)
Periferik kanda en fazla ( %60-70 ) bulunan lökosittir. Kan yaymalarında 9-12 µm çapında, çekirdekleri yoğun heterokromatinli ve birbirlerine kromatin köprüleri ile bağlanmış loplu (3-5 loplu) (en fazla görülen 3 lop) hücrelerdir. Lop sayısı hücrenin yaşına bağlı olarak artar; beşten fazla ise hipersegmentli nötrofil olarak adlandırılır. Gelişimleri sırasında çekirdekleri kıvrılmış çubuk şeklinde bant formları da bulunur. Dişilerde çekirdek loplarından birine bağlı davul tokmağı ( drum-stick) olarak adlandırılan inaktif ikinci x kromozomu bulunur (Barr cisimciği-seks kromozomu). Sitoplazmasında toksik peroksitleri haraplamak için antioksidanlar bulunur. Organel miktarları azdır. Granüllerinin hepsi membranlıdır.
Primer granül (Azürofilik granül):Granüllerinin 1/3’ nü oluşturur. Asit hidrolaz, miyeloperoksidaz, antibakteriyal ajan lizozim, bakterisidal geçirgenliği artıran (BPI) protein, katepsin G, elastaz, nonspesifik kollajenaz ve sindirim ürünlerini içerir. Bu granülleri 0.5 µm çapındadır.
Sekonder granül (Spesifik granüller): Granüllerinin 2/3 ‘ünü oluşturur. 0.1 µm çapları ile primer granüllerden daha küçüktür. Granüllerin şekli, ebatı ve sayısı değişiktir. Granülleri, farmakolojik ajanları, fagositin, alkalen fosfatazları içerir.
Tersiyer granül: En az sayıdaki granüllerdir. Ekstraselüler ortama salınan jelatinaz, katepsinler gibi enzimleri yan sıra hücre membranına bağlanan glikoproteinleri içerir. Bu bağlanma hücre adezyonunu başlatır ve fagositik süreçle ilgilidir.
Nötrofiller, mikroorganizmalarca işgal edilen alanlara göç etmek için kemotaktik ajanlarla etkileşir. İnflamasyon alanındaki post-kapiller venüllere girerler ve selectin reseptörlerini kullanarak bu damarların endotel hücrelerinin çeşitli selectin moleküllerine tutunurlar. Nötrofil selectin reseptörleri ve endotel hücre selectinleri arasındaki etkileşim, nötrofillerin damarın endotelyal örtüsü boyunca yavaşca yuvarlanmasına yol açar. Nötrofiller, göçlerini yavaşlatırken, interlökin-I (IL-I) ve tümör nekrozis faktör (TNF), endotel hücrelerini interselüler adezyon molekül tip I (ICAM-I) ekpresse etmek için uyarırlar ve bu moleküle nötrofillerin integrin molekülleri hevesle bağlanır.
Bağlanma gerçekleşirken, nötrofiller postkapiller venüllerin endotellerinden bağ dokusuna girmeye hazırlanmak için göçlerini durdururlar. Bağ dokularında fagositoz ve hidrolitik enzimlerinin serbest bırakılması (ve respiratory patlama ile) mikroorganizmaları harap ederler. Ek olarak, lökotrienleri üreterek ve serbestleyerek inflamatuar sürecin başlatılmasına yardımcı olurlar. Olayların sırası aşağıdaki gibidir:
1-Nötrofil kemotaktik ajanların nötrofilin hücre zarına bağlanması, ekstraselüler matrikse tersiyer granüllerin içeriğinin bırakılmasını sağlar.
2-Jelatinaz bazal laminayı degrade ederek nötrofil göçünü sağlar. Hücre zarına giren glikoproteinler fagositoz sürecine yardımcı olur.
3-Spesifik granüllerin içerikleri de istilacı mikroorganizmalara saldırdıkları yer olan ekstraselüler matrikse bırakılır ve nötrofil göçüne yardım eder.
4-Nötrofiller tarafından fagosite edilen mikroorganizmalar, fagozomlarla kuşatılırlar. Azürofilik granüllerin enzimleri ve farmakolojik ajanları bu intraselüler vakuollerin lümenine bırakılır. Yabancı partikülleri hücre membranı ile kuşatarak hücre içine alarak fagozomu; ardından lizozomlar ile kuşatarak fagolizozomu oluştururlar. Lizozomal enzimler boşaltılır, pH 4’ e kadar düşürülür. Asit pH da enzimler aktifleşir. Fagositik işlevlerinden dolayı nötrofillere, daha büyük fagositik hücreler olan makrofajlardan ayırt etmek için mikrofaj adı da verilir.
5-Bakteriler sadece enzim hareketleri ile değil aynı zamanda nötrofillerin fagozomları içinde reaktif oksijen bileşiklerinin oluşumuyla da öldürülür. Bunlar, NADPH oksidazın bir respiratuar patlamadaki oksijen üzerine hareketi ile oluşan süperoksitlerdir (O2-); süperoksit dismutazın süperoksit üzerine hareketi ile oluşan hidrojen peroksit ve miyeloperoksidaz ve hidrojen peroksitli klorid iyonların etkileşimi ile oluşan hipokloroz asit (HOCl).
6-Nadiren, azürofilik granüller içeriklerini ekstraselüler matrikse bırakılır ve doku harabiyetine yol açar. Fakat genellikle katalaz ve glutatyon peroksidaz hidrojen peroksiti parçalar.
7- Nötrofiller, fagositozdan kısa bir süre sonra ölürler. Çünkü bu süreç çok enerji gerektirir ve hücre tüm glikojen rezervlerini tüketirler. Öldüklerinde, lizozomal enzimleri ekstrasellüler ortama bırakılır ve komşu dokunun erimesine yol açar. Ölü nötrofiller, bakteriler, ekstraselüler doku sıvısı ve abnormal materyalin oluşturduğu yapı Pü (cerahat) olarak adlandırılır.
8- Nötrofiller sadece bakterileri öldürmezler aynı zamanda membranlarındaki arachidonik asitten lökotrienleri de sentezlerler. Bu yeni oluşan lökotrienler inflamatuar sürecin başlatılmasına katılır.
Nötrofiller hem aerobik hem anaerobik solunum yapar. Anaerobik solunum; nekrotik ortamda artıkları ortadan kaldırabildiğinden önemlidir. Dolaşımda 6-7 saat, bağ dokularında 1-4 gün yaşar ve sonunda ölürler. Terminal hücrelerdir. Terminal hücreler, granül sentezleyemediklerinden organelden fakirdir.
Biyokimya
-
Serum Enzimlerini Tayin Yöntemleri
-
Fosfatazlar (Alkali fosfataz= ALP)
-
Transferazlar
-
Transaminazlar
-
Enzimlerin Görev, İşlev ve Özellikleri - Enzimlerin İsimlendirilmesi
-
Kanda Bilirubin
-
Serum Proteinleri
-
Fosfolipidler
-
Trigliseridler
-
Kolesterol Nedir?
-
Kan Lipitleri Nelerdir?
-
Kan Şekeri Nedir?
-
Araşidonik Asit (ARA) Nedir?
-
Lizozim enzimleri
-
Lizozim: İlk Antibiyotik