MİKROBİYOLOJİ VE MİKROORGANİZMALAR
Mikrobiyoloji mikroorganizmaları inceleyen bir bilim dalıdır. Mikro; çok küçük (gözle görülemeyecek kadar küçük), biyo; canlı ve loji; bilim anlamına gelir. Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların çeflitliliği ve evrimi, toprak, su, insan vücudu, hayvan vücudu ve bitkilerde bulunan mikroorganizma faaliyetleri gibi çeflitli sorularla ilgilenir.
Mikroorganizma tek hücreli ve mikroskobik canlıdır. Makroorganizma (makro;büyük) hücreleri doğada tek bafllarına yaflayamazlar ve sadece çok hücreli yapıların bir kısmı olarak örneğin, hayvanların organ sistemleri veya yapraklı bitkilerin yaprakları olarak bulunurlar. Bunun aksine mikroorganizmaların çoğu geliflme, enerji üretimi ve çoğalma gibi yaflamsal ifl evlerini diğer hücrelerden bağımsız olarak tek bafllarına yaparlar. Bu nedenle, mikroorganizmalarda tek bir hücre bafllı baflına bir bireyi temsil eder.
Mikroorganizmalar keflfedilmeden önce canlılar, bitkiler ve hayvanlar alemi olarak biliniyordu. Haeckel, 19. yüzyılda üçüncü bir alem olarak Protista’dan söz etmifltir. Canlıların befl alem (Prokaryot ya da Monera, Protista, Funguslar, Bitkiler ve Hayvanlar) teorisine karflın Woese ve ark. 1990’da canlıları filogenetik iliflkiye göre ilk kez alem üstü grup kabul edilen üç domain altında toplamıfltır. Ortak bir atadan gelen bu üç domain Arkea (Archaea), Bakteria (Bacteria) ve Ökarya (Eukarya)’dır. Mikrobiyolojinin konusunu oluflturan mikroorganizmalar bu üç domainden ikisini (Arkea ve Bakteria) tümüyle, üçüncü domain olan Ökarya’nın ise bir kısmını kapsarlar. Bu domainler altında gruplandırılamayan, hücresel yapısı olmayan organizmalar da mikrobiyolojinin içinde incelenirler. Buna göre; Arkea ve
Bakteria domainlerini oluflturan bakteriler, Ökarya domaininde bulunan protozoa, algler ve funguslar ile bu domainlerde yer almayan virüsler (defektif virüsler dahil), viroidler ve pirionlar mikroorganizmalar olarak kabul edilirler.
Bakteriler oldukça basit yapılı, tek hücreli organizmalardır. Genetik materyalleri özel bir çekirdek zarı ile çevrili olmadığından prokaryot olarak adlandırılırlar.
Bakteri hücreleri genellikle çubuk, küresel veya spiral flekillerdedir ancak nadiren köfleli veya yıldızımsı flekillerde olanlara da rastlanmaktadır. Bakteria domaini üyelerinde karbonhidrat ve protein kompleksinin oluflturduğu peptidoglikan hücre duvarı bulunmaktadır. Genellikle ikiye bölünme ile çoğalırlar. Pek çoğu beslenme için ölü veya canlı organizmalardan gelen organik bileflikleri kullanır. Bazıları fotosentez yaparken bazıları da inorganik bilefliklerle beslenir. Flagella adı verilen kamçı ile hareket etme yeteneği pek çoğunda vardır. Arkea domaini de Bakteria gibi prokaryotik hücrelerden oluflmufltur. Arkea üyelerinin hücre duvarlarında peptidoglikan bulunmaz. Oldukça tuzlu veya sıcak kükürtlü sular gibi ekstrem (olağan dıflı) flartlarda yaflayan bu prokaryotların insanlarda hastalık oluflturduğu bilinmemektedir.
Funguslar, hücre genetik materyalinin bir çekirdek zarı ile çevrili olduğu gerçek çekirdeğe sahip ökaryotik organizmalardır. Tek hücreli veya çok hücreli olabilirler.
Çok hücreli büyük funguslar örneğin flapkalı mantarlar bitkilere benzer görünebilirler fakat bitkiler gibi fotosentez yapmazlar. Gerçek fungusların hücre duvarında kitin bulunur. Funguslar mayalar, küfler ve flapkalı mantarlar olmak üzere üç farklı grupta incelenirler. Mayalar tek hücreli fungus olup, bakterilerden oldukça büyük oval hücrelere sahiptir. Küflerde misel adı verilen gözle görünür pamuksu kütle, ipliksi yapıdaki hiflerden oluflmufltur. Funguslar efleyli veya efleysiz ürerler.
Besinlerini içinde bulundukları ortamdan absorbsiyon yoluyla alırlar.
Protozoa (ilkel hayvanlar) tek hücreli ve ökaryotik mikroorganizmalardır.
Kamçı, yalancı ayak veya sil gibi özel oluflumlar ile hareketlidirler. Protozoa üyeleri çok çeflitli flekillerde olabilir. Serbest veya baflka canlılarda parazit olarak yaflarlar.
Efleyli veya efleysiz ürerler.
Algler fotosentetik ökaryotlardır ve değiflik morfolojik yapı gösterirler. Tek hücreli veya filamentli formda olup, sulu veya nemli ortamlarda yaflarlar. Bitkiler gibi fotosentez yaparlar. Yeflil renkli klorofil dıflında çeflitli renklerde fotosentetik pigmentler de içerebilirler.
Virüsler yukarıdaki mikroorganizma gruplarından çok farklıdır, ne prokaryot ne de ökaryot mikroorganizma değildir. Bakterilerden çok küçük oldukları için sadece elektron mikroskop ile gözlenebilirler ve hücresel yapıları yoktur. Yapıları bir çeflit nükleik asit (RNA veya DNA) ve bunu saran bir protein kılıftan ibarettir. Bazılarında protein kılıfı saran bir zarf yapısı da bulunur. Çoğalmak için konak hücre içine girmeleri gerekir. Bu nedenle bir anlamda diğer organizmalarda zorunlu parazit olarak yaflarlar. Virüslerin paraziti olan virüsler de vardır ve bunlar defektif virüsler olarak adlandırılır.
Viroidler, protein içermeyen RNA (ribonükleik asit) parçacıkları olup, bitki hastalıklarına yol açarlar. Prionlar ise viroidlerin aksine nükleik asit içermeyen ve sadece proteinden ibaret, hayvanlarda merkezi sinir sistemi hastalıkları etmeni olarak tanımlanmıfl en küçük mikroorganizmalardır.
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp