Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Maymun çiçeği virüsü

---

Maymun çiçeği (monkey pox) hastalığı ilk olarak 1958’de araştırma amacıyla takip edilen maymunlarda çiçek benzeri tablonun görülmesi ile ortaya çıkmıştır. Bu nedenle de maymun çiçeği olarak adlandırılmıştır. Bu virüs insanda ilk olarak 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülmüştür.

Maymunpoksu (Monkeypox), Orthopoxvirus ailesinden bir virüs olan ve genellikle hayvanlarda görülen ancak insanlara da bulaşabilen bir enfeksiyondur. İnsanlarda nadir görülen bir hastalıktır ve genellikle Orta ve Batı Afrika'da endemiktir. İnsanlarda maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu, genellikle ormanlık bölgelerde yaşayan hayvanlarla temas sonucu bulaşır. İnsanlara sıçanları veya diğer vektör hayvanlarından dolaylı yoldan da bulaşabilir.

Maymun çiçeği virüsü semptomları, çiçek hastalığına benzer ancak daha hafif seyreder. Semptomlar arasında ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, yorgunluk, lenf bezlerinde şişme ve ciltte döküntüler bulunur. Döküntüler genellikle yüz, gövde ve ekstremitelerde başlar ve daha sonra yayılabilir. Döküntüler, kabarcıklar, kabuklar ve skarlar şeklinde evrelere ayrılabilir. Hastalık genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak ciddi vakalarda hastaneye yatış gerekebilir.

Maymun çiçeği virüsü insanlar arasında hava yoluyla veya temas yoluyla bulaşabilir, ancak genellikle insanlar arasında kolayca yayılmaz ve salgınlar sık görülmez. Aşılarla korunma ve hijyenik önlemler alınarak enfeksiyonun yayılması önlenmeye çalışılır.

Maymun çiçeği, insanlar da dahil olmak üzere bazı hayvanlarda ortaya çıkabilen maymun çiçeği virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Semptomlar ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, şişmiş lenf düğümleri ve yorgunluk hissi ile başlar. Bunu, üzerinde kabarcıklar ve kabuklar oluşturan bir döküntü izler.Bulaşmadan semptomların başlamasına kadar geçen süre yaklaşık 10 gündür. Semptomların süresi tipik olarak iki ila dört haftadır.

Maymun çiçeği, Afrika'daki vahşi hayvan eti, hayvan ısırığı veya tırmalaması, vücut sıvıları, kontamine nesneler veya enfekte bir kişiyle yakın temastan yayılabilir. Virüs normalde belirli kemirgenler arasında dolaşır. Tanı, virüsün DNA'sı için bir lezyon test edilerek doğrulanabilir. Hastalık suçiçeğine benzer görünebilir.

Maymun Çiçeği virüsü (MPV veya MPXV), çift sarmallı bir DNA, zoonotik virüs ve Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsinin bir türüdür. Variola (VARV), sığır çiçeği (CPX) ve vaksinya (VACV) virüslerini içeren insan ortopoks virüslerinden biridir. Çiçek hastalığına neden olan variola virüsünün doğrudan atası veya doğrudan soyundan değildir. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığına benzer ancak daha hafif bir döküntü ve daha düşük ölüm oranı olan bir hastalık olan maymun çiçeğine neden olur. Virüs ilk defa 1958 yılında bir maymun üzerinde görülmüştür. 1970 yılında ilk kez insan üzerinde Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülmüştür.  Daha sonraki yıllarda orta ve batı Afrika’da insanlarda görülmüştür. Afrika dışında da seyahatlere ve hayvan ihracatına bağlı olarak vakalar bildirilmiştir. Afrika dışındaki ilk salgın 2003 yılında Amerika’da görülmüş ve Gana’dan ithal edilen çayır köpekleri ile ilişkili bulunmuştur. Mayıs 2022’de endemik olmayan ülkelerde maymun çiçeği vakaları rapor edilmeye başlandı. İngiltere’de 6 Mayıs’ta tespit edilen maymun çiçeği İngiltere dışında İspanya, Portekiz, ABD, Kanada, İtalya gibi ülkelerde de görüldü. Ölümcüllük oranı %1'dir ve bulaşıcılık oranı oldukça düşüktür.

Maymun çiçeği virüsü'nün mikroskobik görüntüsü Fotoğraf: No Author Specified - University of Wisconsin-La Crosse, Microbiology program, Kamu Malı, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4638050

Hastalığın doğal konağı bilinmemekle birlikte Afrika kemirgenleri ve maymun benzeri hayvanlar olabileceği düşünülmektedir. Bulaş enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları ve deri döküntüleri ile direk temas sonucu gerçekleşmektedir. İnsandan insana bulaş oldukça zor olup enfekte kişinin solunum sekresyonları, deri döküntüleri ve kontamine cisimlerle olmaktadır. Solunum sekresyonları ile bulaş için yakın ve uzun süreli temas gereklidir. Virüsün kuluçka süresi 5-21 (ortalama 6-13) gündür. Ateş, halsizlik, kas eklem ağrıları, baş ağrısı ve lenf bezlerinde şişmeler ile başlayan hastalığın 1-3. gününde döküntüler ortaya çıkmaya başlar. Döküntüler gövdeden çok yüz ve ekstremitelerde (kol ve bacaklarda) görülür. Döküntüler içi sıvı ile dolu olup miktar olarak çok fazla olabilir.

Serolojik testler

Maymun çiçeği virüsü (MPXV) enfeksiyonu tanısında, serolojik testler önemli bir rol oynar. Serolojik testler, kişinin enfekte olup olmadığını ve enfeksiyonunun ne kadar süredir devam ettiğini belirlemek için kullanılır. İşte maymun çiçeği virüsü enfeksiyonunun serolojik testleri:

1. **ELISA (Enzim Bağlı İmmünosorbent Assay):** Bu test, enfeksiyon sırasında kişinin kanında antikorların varlığını belirlemek için kullanılır. MPXV'ye karşı oluşan IgM ve IgG antikorlarının tespitinde ELISA kullanılabilir. IgM antikorları, enfeksiyonun erken dönemlerinde belirginleşirken, IgG antikorları daha geç dönemlerde ortaya çıkar.

2. **Western Blot:** Bu test, ELISA ile pozitif sonuç veren numunelerin doğrulanması için kullanılabilir. Western blot, belirli proteine karşı oluşan antikorların varlığını belirlemek için kullanılır.

3. **Neutralizasyon Testleri:** Bu testler, maymun çiçeği virüsüne karşı nötralize edici antikorların varlığını belirlemek için kullanılır. Bu antikorlar, virüsün hücrelere girmesini engelleyerek enfeksiyonu önler.

4. **Hemaglutinasyon İnhibisyon Testi (HI):** Bu test, maymun çiçeği virüsüne karşı spesifik antikorların varlığını belirlemek için kullanılır. Antikorlar, virüsün hücrelere yapışmasını ve enfeksiyonu başlatmasını engeller.

Serolojik testler, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonunun tanısında önemli bir rol oynar, ancak tanı, semptomların yanı sıra klinik bulguların, hastanın öyküsünün ve diğer laboratuvar testlerinin birleştirilmesiyle yapılır.

Kaynak

^ Breman JG, Kalisa R, Steniowski MV, Zanotto E, Gromyko AI, Arita I (1980). "Human monkeypox, 1970-79". Bull World Health Organ. 58 (2): 165-182. PMC 2395797 $2. PMID 6249508.

^ Alkhalil Abdulnaser; Hammamieh Rasha; Hardick Justin; Ichou Mohamed A; Jett Marti; Ibrahim Sofi (2010). "Gene expression profiling of monkeypox virus-infected cells reveals novel interfaces for host-virus interactions". Virology Journal. 7: 173. doi:10.1186/1743-422X-7-173. PMC 2920256 $2. PMID 20667104.

^ Shchelkunov SN, Totmenin AV, Safronov PF, Mikheev MV, Gutorov VV, Ryazankina OI, Petrov NA, Babkin IV, Uvarova EA, Sandakhchiev LS (2002). "Analysis of the monkeypox virus genome". Virology. 297 (2): 172-194. doi:10.1006/viro.2002.1446. PMID 12083817. Geçersiz |doi-access=free (yardım)

^ Maymun çiçeği virüsü

^ "About Monkeypox". CDC (İngilizce). 11 Mayıs 2015. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2017.

^ a b c d "Signs and Symptoms Monkeypox". CDC (İngilizce). 11 Mayıs 2015. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2017.

^ a b "Transmission Monkeypox". CDC (İngilizce). 11 Mayıs 2015. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2017.

^ "2003 U.S. Outbreak Monkeypox". CDC (İngilizce). 11 Mayıs 2015. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2017.

^ "Human monkeypox". Clinical Infectious Diseases. 58 (2): 260-267. January 2014. doi:10.1093/cid/cit703. PMID 24158414. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);

---