Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

LİPİTLER HAKKINDA BİLGİ

---

Tanım ve lipidlerin fonksiyonları
Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir: Lipidlerin, insan organizmasında, depo ve yapısal fonksiyonu önemlidir. Trigliseridler, enerji yedeğini oluşturmak üzere depolanırlar ve depo lipidler olarak bilinirler. Membranların ve steroid hormonların, vitamin D gibi bazı önemli maddelerin yapısını oluşturan fosfolipidler, glikolipidler ve kolesterol, yapısal lipidler olarak bilinirler:

Tanım ve lipidlerin fonksiyonları
Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir: Lipidlerin, insan organizmasında, depo ve yapısal fonksiyonu önemlidir. Trigliseridler, enerji yedeğini oluşturmak üzere depolanırlar ve depo lipidler olarak bilinirler. Membranların ve steroid hormonların, vitamin D gibi bazı önemli maddelerin yapısını oluşturan fosfolipidler, glikolipidler ve kolesterol, yapısal lipidler olarak bilinirler: Lipidler genel ve belirli özellikleri suda çözünmeme olan, kimyasal olarak farklı bileşiklerdirler; bu nedenle biyolojik fonksiyonları da çeşitlilik gösterir: 1) Nötral yağlar olarak bilinen trigliseridler, birçok organizmada enerji için başlıca yakıt deposudur. 2) Fosfolipidler ve steroller biyolojik membranların yapı taşlarıdırlar.  3) Nispeten küçük miktarlarda bulunan bazı lipidler, enzim kofaktörleri, elektron taşıyıcıları, ışık absorbe eden pigmentler, emülsifiye edici ajanlar, hormonlar ve intrasellüler haberciler olarak çok önemli fonksiyonlara sahiptirler.   
Lipidlerin ortak özellikleri
Lipidler, biyolojik kaynaklı organik bileşiklerdir.Lipidlerin yapılarında C, H, O bulunur; ayrıca N, P, S gibi elementler de bazı lipidlerin yapısına girerler; O miktarı, C ve H atomlarına oranla daha azdır.Lipidler, yağ asitlerinin esterleridirler ya da esterleşebilen bileşiklerdir; temel yapı taşları yağ asitleridir.Lipidler, suda çözünmeyen, apolar veya hidrofob bileşiklerdir. Ancak yapılarında hidroksil (-OH) ve karboksil (-COOH) grupları gibi polaritesi fazla olan hidrofilik grupları fazla miktarda içeren lipidler suda kısmen çözünebilirler. Lipidler, kloroform, eter, benzen, sıcak alkol, aseton gibi organik çözücülerde çözünebilirler; bulundukları bitkisel ya da hayvansal dokulardan bu çözücülerle ekstrakte edilebilirler.Lipidlerin enerji değerleri yüksektir; ancak yanma için karbonhidrat ve proteinlerden daha fazla oksijene gereksinim gösterirler.
Lipidlerin sınıflandırılmaları
Bloor adlı araştırıcıya göre lipidler, dört gruba ayrılırlar.1) Basit lipidler: Yağ asitlerinin çeşitli alkollerle oluşturdukları esterlerdir. Nötral yağlar: Yağ asitlerinin gliserol (gliserin) ile oluşturdukları esterlerdir; trigliseridler veya  triaçilgliseroller diye de adlandırılırlar.Mumlar: Yağ asitlerinin gliserolden daha büyük moleküllü alkollerle oluşturdukları esterlerdir. Kolesterol esterleri: Yağ asitlerinin kolesterol ile oluşturdukları esterlerdir. Vitamin A esterleri: Yağ asitlerinin vitamin A ile oluşturdukları esterlerdir. Vitamin D esterleri: Yağ asitlerinin vitamin D ile oluşturdukları esterlerdir. 2) Bileşik lipidler: Yağ asitleri ve alkole ek olarak başka gruplar içeren lipidlerdir. Fosfolipidler: Yağ asitleri ve alkole ek olarak bir fosforik asit içeren bileşik lipidlerdir. Bunların yapılarında azot içeren bazlar ve diğer sübstitüentler de bulunur. Fosfolipidlerin yapılarındaki alkol, bazı fosfolipidlerde gliserol, bazı fosfolipidlerde ise sfingozindir. Fosfolipidlerin alkol olarak uzun zincirli bir amino alkol olan sfingozin içerenleri, sfingomyelinlerdir ki bunlar, sfingolipidler sınıfından da sayılırlar.Sfingolipidler: Gliserol içermeyen, yağ asidi ve uzun zincirli bir amino alkol olan sfingozin içeren bileşik lipidlerdir. Sfingolipidlerin fosfat içerenleri, sfingomyelinlerdir; fosfat içermeyip karbonhidrat içerenleri glikolipidler olarak bilinirler. Lipoproteinler: Trigliserid, kolesterol ve fosfolipidlerin değişik oranlarda protein ile kombinasyonu sonucu oluşan moleküler agregatlardır; suda çözünürler, organik çözücülerde çözünmezler.. Proteolipidler: Lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir; suda çözünmezler, organik çözücülerde çözünürler; özellikle beyin ve sinir sisteminde bulunurlar.
3) Lipid türevleri: Basit veya bileşik lipidlerin hidrolizi sonucu oluşan ve lipid özelliği gösteren maddelerdir.

Yağ asitleri: Hidrokarbon zincirli monokarboksilik organik asitlerdir. Monoaçil gliseroller ve diaçil gliseroller: Trigliseridlerin hidrolizi sonucu oluşurlar.Alkoller: Gliserol ve sfingozin, bileşik lipidlerin yapısında en sık bulunan alkollerdir.Yağ aldehitleri: Yağ asitlerinin indirgenmesiyle oluşan bileşiklerdirKeton cisimleri: Asetoasetik asit, b-hidroksibutirik asit ve asetondur.4) Lipidlerle ilgili diğer maddeler:İzoprenoidler: İzopren türevi bileşiklerdir. Karotenoidler ve steroidler, önemli izoprenoid lipidlerdir.Vitamin E: TokoferollerVitamin K: Naftokinonlar

---