Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Kuşlarda tüy çeşitleri ve tüy bakımı

---

•Kuşların vücudunda yapı bakımından en çok 3 farklı tip tüy çeşiti bulunmaktadır.

•1-Telek (Pennae)

•2-Hav tüyü (Plumae)

•3-Ayva tüyü (Filoplumae)

Telekler kanat ve kuyruk tüyleri dahil olmak üzere kuş vücudundaki büyük tüylerdir. Aşağı yukarı kuşun genel şeklini saptadıklarından kontur tüyü isminide alırlar. Bunlara kalem tüyüde denir. Telekler vücuttaki konumlarına göre 3 kısma ayrılırlar.

•1-Uçma tüyleri (Remiges)

•2-Örtü tüyleri (Tetrices)

•3-Kuyruk tüyleri (Retrices)

Bir teleğin deri içinde kalan kısmına tüy kökü (calamus) adı verilir. Deri dışındaki kısmı eksen (rhachis) ve tüy bayrağı (vexillum)’ olarak adlandırılır. Rachistenramus denilen kollar her bir ramustanda yan kollar, radiuslara ayrılır. Radiusların üzerinde mikroskobik büyüklükte çengelcikler bulunur. Bunlara radiolus adı verilmektedir. Devekuşu tüylerinde çengelcikler bulunmaz. Bazı durumlarda kalamusilerachisin birleştiği yerde küçük bir tüy daha meydana gelebilir. Buna hiporachis denir .Bununda ramus veradiusları vardır, ancak radiolusları yoktur.

Ayvatüyleri (filoplumae):

•Bu tüyleri nceve yumuşak bir rakis ile bunun ucunda bir kaç tane ramustan ibarettir ve kıl gibi yumuşak bir yapıya sahiptir. Yolunmuş bir tavukta deri üzerinde geriye kalan kıl gibi tüylere ayva tüyleri adı verilir. Caprimulgus (çobanaldatan) ve akrabalarında ağız etrafındaki böbrek tutmaya yarayan tüyler özelleşmiş ayva tüyleridir

Havtüyleri (plumae):

•Bu tip tüylerin teleklerden farkı rachislerinin ya ince ve kuvvetsiz oluşu veya tamamen yok oluşudur. Ayrıca kalamusları da daha kısadır. Bir ramusu ve her bir ramusun bir çok radiusuvardır, fakat radiolusları yoktur. Bu tüyler kuşun teleksiz bölgeleri ile teleklerin arasını tamamen doldururlar. Yumurtadan çıkan yavruda sadece hav tüyü vardır, telekler sonradan oluşur. Vücudu sıcak tutmaya yarayan tüyler hav tüyleridir.

•Kuşlarda tüyler teker teker dökülür. Bazı kuşlarda mevsimlere bağlı olarak bazılarında yıl boyu tedricen dökülür.

Tüylerin gelişimi:

•Kuş embriyosunun 4.gününden itibaren tüy taslakları belirir. Bu taslaklar erken safhada reptillerin pul taslaklarına benzer. Tüy taslağı oluşacağı zaman epidermada hafif bir tümsek meydana gelir, dermadan mezenşim hücreleri bunun altında bir küme yaparlar, epiderma çıkıntısı gittikçe uzar, bunun içinde ki mezenşim hücreleri kılcal damarlar vs. gibi derma unsurları derma papillarını oluşturur. Tüy taslağı epidermadan dışarıya doğru uzamaya başlar. İlk oluşan taslaklar hav tüylerini yapar. Telekler daha geç oluşurlar ve gelişmeleri esnasında belli bir safhadan sonra hav tüylerinin gelişmesine benzemeyen yapılar  olußur

Kafes Kuşlarında Tüy Bakımı

Kafes kuşlarının  tüy ve deri bakımına yönelik olarak hazırlanmış bir çok sprey tarzı ürünleri pet shoplardan temin edebilirsiniz. Bu tip ürünlerin pek çoğu, kuşlarda cildin doğal yağ dengesini korumasını sağlar ve kafes kuşlarının kendi kendilerini gagalayıp tüylerini koparmalarından (Kanibalizm) ileri gelen yara ve benlerinin tedavisine yardımcı olur. Aynı zamanda pire, kene ve bitlerden ileri gelen cilt tahrişlerini gidemeye yardımcı olabilir.

Kuşlarda tüy dökülmesi bir çok kuş türünde görülen ve en sık rastlanılan sorunlardan biridir. Öncelikle muhabbet kuşlarında tüy dökülmesini ikiye ayırmak gerekir. Bunlardan ilki fizyolojik diğeri ise patolojik tüy dökülmesidir. Fizyolojik olanlar herhangi bir sorundan kaynaklanmayan, normal olarak kabul edilen dökülmelerdir. Patolojik olarak adlandırılanlar ise herhangi bir hastalık ya da sorun ile alakalı olan tüy dökülmeleridir. 

Mevsim geçişleri ve yavruluktan yetişkinliğe geçiş dönemi, genellikle çevreye karşı ilgilerini kaybetmeleri, sürekli sakin olmaları ve genelde uyumaları, kafeste başka kuş varsa ona karşı ilgilerinin azalması, kafeste görülen kalın tüylerin artması gibi belirtiler normal tüy dökülmelerinden önce ve dökülme sırasında meydana gelen belirtilerdir.

Kuşlarda hastalıktan kaynaklı tüy dökülmeleri de olabilir. Bunlarda en sık rastlananı bakım ve beslenmeden kaynaklı dökülmelerdir. Özellikle tüy değişim dönemlerinde yetersiz bakım ve yetersiz beslenme sonradan anormal tüy dökülmesine zemin hazırlayabilir. Bu sornun önüne geçebilmek için kuşların beslenme içeriğinde gerekli vitamin ve minerallerin olması şarttır.

Muhabbet kuşlarında ve diğer kafes kuşlarında stres de tüylerin dökülmesine sebep olabilen başka bir faktördür. Strese neden olabilecek şeyler ise kuş kafesinin yerinin değiştirilmesi, sahibin değişmesi, kafese alınan başka bir kuş veya kafesteki kuşun ayrılması, ortam sıcaklığındaki ani değişimler, aşırı ses ya da aşırı ışık da stres yaratabilen faktörlerdendir. Bunlar da kuşlarda strese ve daha sonra tüy dökülmesinde neden olabilir.

Kapı ya da pencere önünde yer alan kafesteki kuşlarda anormal olarak tüy dökülmesi daha fazla görülmektedir. Buna ek olarak tüylerde kabarma ve halsizlik de beraberinde görülen belirtiler olabilir.

Ani olarak değişen hava sıcaklıkları da tüy dökülmesine sebep olabilir. Kısa süre içerisinde gerçekleşen sıcaklık farkları bu soruna yol açan diğer faktörlerden biridir.

Muhabbet ve diğer kafes kuşlarında vitamin ve mineral eksikliği de tüylerin dökülmesine sebep olabilir. Bu durum doğrudan beslenmeyle alakalıdır diyebiliriz. Bu sebeple kaliteli kuş yemi kullanmanızı tavsiye ederiz.

Dış parazitler ve mantar hastalığı da tüylere zarar verir ve onların dökülmesine neden olabilir.

Muhabbet kuşlarında ve diğer kafes kuşlarında görülen hastalıkların çoğu tüyleri etkilemektedir. Bu yüzden tüylerinde anormal bir dökülme varsa vakit kaybetmeden veteriner kliniğine gidilmelidir. Özellikle ishal, halsizlik gibi belirtiler de varsa durum çok daha  ciddi olabilir.

Kuşunuz aşırı derecede tüy döküyorsa llk olarak kuşunuzdaki tüy dökülmesinin normal olup olmadığına bakmak gerekir. Bunun için yukarıda bahsedilen bilgileri tekrar gözden geçirebilirsiniz. Ancak kendiniz anlayamayacak durumdaysanız profesyonel bir yardım alarak veteriner hekime gitmenizi öneririz. Eğer kuşta normal bir tüy dökülmesi varsa bu dönem boyunca  mutlaka kuşun beslenmesine ve bakımlarına özen göstermelisiniz. Anormal bir dökülme varsa da vakit kaybetmeden veterinerinizden yardım almalısınız.

Başka bir yazımızda buluşmak dıleğimle

---