KONİFER GÖVDESİ
Açıktohumlu (Gymnospermae) bitkilerin bir sınıfını oluşturan konifer gövdelerine örnek olarak Pinus (çam) incelenecektir.
Genç Pinus gövdesinin enine kesitinde en dışta kutikula ve onun altında bir veya birkaç tabakalı ve oldukça kalın çeperli epidermis yer alır.
Epidermis altında, daha alt tabakalarda oluşan mantar kambiyumu epidermise doğru oldukça zarar görerek bozulmuş mantar dokusunu verir. Korteks parankimatik bir dokudur ve taninli pek çok hücre taşır. Gövde korteksinde hücrelerin birbirinden ayrılması ile oluşan şizogen kökenli reçine kanalları bulunur. Reçine maddesi kanalın etrafını kuşatan canlı epidermis hücrelerinden bu reçine kanallarına salınır. Kalburlu hücreler, albuminli hücreler ve parankimadan oluşan floem dokusu korteksi ardışık olarak yer alır. Bilindiği gibi, Gymnospermae’de kalburlu borular ve arkadaş hücreleri bulunmaz. Floem ve ksilem arasında birkaç tabakalı, ince uzun, sıkı dizilmiş hücrelerden oluşan kambiyum tabakası bulunur. Bu tabaka sürekli olarak dışa doğru floemi ve merkeze doğru ksilemi verir.
Sekonder büyüme sırasında ilk oluşan floem etkinliğini zamanla yitirir (inaktif floem), kambiyuma yakın olanları görevini sürdürür (aktif floem). Kambiyumdan sonra merkezi kısımda ksilem yer alır, ksilemi trakeidler ve ışın parankiması oluşturur. Gymnospermlerde trake bulunmaz. Kambiyumun mevsimsel etkinliğine bağlı olarak her yıl merkeze doğru ürettiği sekonder ksileme “odun” denir.
İlkbaharda geniş lümenli, ince çeperli ve büyük boyutlu hücrelereden oluşan açık renkli ilkbahar odunu (erken odun) gelişir. Bunun nedeni, ilkbaharda metabolik olayların daha fazla ve daha hızlı olmasındandır. Bunu ardışık olarak takip eden sonbahar odunu (geç odun) ise küçük boyutlu, kalın çeperli ve dar lümenli hücrelerden oluşur. Yapısı daha yoğun ve koyu renklidir. Bu durum sonbaharda metabolik olayların yavaşlamasından ileri gelmektedir. İlkbahar v e s onbaharda oluşan bir yıl halkasını, sekonder büyüme ile ikinci yıl gelişen ilkbahar ve sonbahar odunundan oluşan ikinci yıl halkası izler. Bu durumun her yıl tekrarı sonucu dıştan içe doğru ağacın çapı artar. İlk oluşan odun merkezde, daha sonra oluşan odun halkaları ise çevreye doğrudur. Yani en yeni odun (ksilem) kambiyuma bitişiktir.
İlkbahar ve sonbahar odunu ksilemdeki yaş halkalarım oluşturur. Yaş veya sene halkalarının genişliği ağacın büyüme hızı ile büyüme mevsimine ve çevresel faktörlere bağlıdır. Ayrıca büyüme şartlarında oluşan değişiklikler de bunu etkiler. Ksilemde hem horizontal (enine, yatay) hem de vertikal (boyuna, dikey) sistemlerde çok sayıda reçine kanalı da bulunur. Reçine kanalları, genellikle reçine üreten parankima hücrelerinin birbirinden ayrılmasıyla ortaya çıkan hücreler arası boşlukların birleşmesiyle oluşurlar. İlkbahar ve sonbahar trakeid hücrelerinin yalnız ışınsal çeperlerinde kenarlı, ışın parankiması ve buna komşu trakeid hücreleri arasında yarı kenarlı, ışın parankiması hücreleri arasında basit geçitler bulunur. Gimnospermlerde özellikle Pinus odununda ksilem ışınları çok karakteristik olup, odun ışını ya yalnız parankima hücrelerinden ya da parankima ve trakeidlerden oluşur. Odun ışını trakeidleri her yöne bakan kenarlı geçitler içerir. Gövdenin merkezini ise parankimadan oluşan öz doldurur. Öz hücreleri ince çeperlidir ve aralarında hücre arası boşluklar bulunmaktadır.
Boyuna ışınsal kesitte, Pinus‘un ksilem kısmı daha fazla trakeidden oluşur. Dikey olarak görülen ilkbahar trakeidleri geniş çaplı ve ince çeperlidir. Üzerlerinde iç içe iki daire şeklinde kenarlı geçitler bulunur.
Sonbahar trakeidleri ise dar ve çeperleri kalındır. Kenarlı geçitler üstten küçük gözükürler. Yatay dizilen odun ışını trakeidleri tek veya iki tabakalı olabilir. Çeperleri oldukça kalın ve girintili çıkıntılıdır. Bunlar da yalnız kenarlı geçitler içerir. Odun ışını trakeidi ile odun ışını parankiması arasında yarı kenarlı geçitler bulunur. Geçidin dar tarafı trakeid, geniş tarafı ise parankima tarafında bulunur. Odun ışını parankiması tek veya çok tabakalı olabilir. Hücreleri ince çeperli, belirgin çekirdekli, bol sitoplazmalıdır ve geçitleri basittir. Pinus gövdesinin boyuna teğetsel kesiti incelendiğinde, odun kısmının çoğu boyuna sıralar halinde dizilen trakeidlerden oluştuğu görülür. Bu trakeidlerde toruslan belirgin çok sayıda kenarlı geçitler bulunur. Trakeidlerin çeper uçları gittikçe incelir ve birbiriyle bırleşebilirler. Trakeidlerin birbiri arasına girdiği kısımlar daha fazla geçit ihtiva edebilmektedir. Odun ışını trakeidi ve odun ışını parankiması trakeidler arasında mekik şeklinde yerleşmişlerdir. Mekiğin sivri uçlarında bulunan odun ışını trakeidi tek hücrelerden oluşmuştur. Torusu belirgin kenarlı geçitler bol bulunur. Odun ışını parankiması birbirini izleyen birkaç hücreden oluşmuştur. Çekirdekleri belirgin ve sitoplazmaları boldur. Madde alış verişi basit geçitlerle yapılır.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?