İnsan Vücudu ve Matematik
“Boyunuzu bildiğiniz takdirde kol açıklığınızın ne kadar olacağını tahmin edebilir misiniz? Peki ya uyluk kemiğinizin boyu? Ya da kafatasınızın çevresi?
Bedenlerimiz gerçekten inanılmaz! Oldukça gizemliler ve şaşırtıcı gerçeklerle dolular: Saatler boyu uzandıktan sonra sabah uyandığınızda akşamki boyunuza kıyasla yaklaşık bir cm kadar daha uzun olduğunuzu biliyor muydunuz? Bunu hiç fark etmemiş olabilirsiniz. Bu ilginç gerçekler yalnızca yakından baktığınızda, ölçtüğünüzde ve karşılaştırdığınızda kendini gösterir. İşte bu alıştırma da tam da bununla ilgili: insan vücudunun oranlarını karşılaştırmak ve keşfetmek!
İnsan vücutları çok faklı boyut ve formdadırlar. Fakat, ölçüm yapmaya başladığımız zaman vücutlarımızın şaşırtıcı derecede benzerlik gösterdiğinin farkına varırız, ve daha da şaşırtıcı olanı bu benzerlikleri matematiksel kavramlarla ifade edebiliriz.
Vücutlarımızın oldukça simetrik olduğunu söyleyebiliriz: Bir vücudun ortasından geçecek şekilde dikey bir çizgi çizdiğinizde, vücudun sol ve sağ tarafları neredeyse birbirinin ayna görüntüleridir. Bunun yanı sıra insan vücutları ilginç oranlara sahiptirler. Örneğin, bir insanın kol açıklığı mesafesi (kollarınızı yanlara doğru açtığınızda sol orta parmağınızdan sağdakine kadar olan uzaklık) boyu ile aynıdır. Bunun gibi insan vücuduna dair bir sürü oran vardır ki; bunlardan bazıları yaştan bağımsız, bazıları ise biz büyüdükçe değişen oranlar.
Kimlerin bu oranlarla ilgilendiği merak mi ediyorsunuz? Örneğin, sanatçılar insan çizimlerinde vücut oranlarından çok fazla referans alırlar çünkü bu referanslarla daha gerçekçi çizimlere sahip olurlar. Bu oranlar tıp dünyasında da faydalı bilgilerdir: İnsan vücudundaki orandan oldukça büyük bir sapma beklentilere göre gelişmeyen bir vücudu işaret edebilir.
Vücudunuzun farklı bölümlerinin uzunluğunu boyunuzla karşılaştırmak için önce boyunuzun uzunluğunda bir ip kesin ve çıplak ayakla bir duvara yaslanarak ya da düz yere yatarak tam olarak boyunuzu bu ip yardımı ile ölçün.
Şimdi oranlara bakalım.
- Öncelikle kol açıklığınızın boyunuza olan oranına bakalım. Kollarınızı yanlara doğru yere paralel olacak biçimde uzatabildiğiniz kadar uzatın. Daha önce kestiğiniz ipin bir ucunu sol elinizin parmak uçları ile tutun. Birçok insanın kol açıklık mesafesi boylarına eşittir. Matematikçiler bunu “kol mesafesinin boya oranı birebirdir” olarak ifade ederler.
- Şimdi başka bir oranı keşfedelim: Uyluk kemiğinizin uzunluğunun boyunuza olan oranı. Uyluk kemiği üst bacağınızdaki (kalça ile diz arası) tek kemiktir. Bunun uzunluğunu ölçmek için oturun ve kalçanızdan dizlerinize kadar olan bölümü ölçün. Uyluk kemiğinizin uzunluğunun boyunuzun yaklaşık dörtte biri kadar olduğunu gördünüz mü? Matematikçiler bunu “bire dörtlük oran” olarak ifade ediyorlar.
- Şimdi, baş-vücut oranına bakalım. Boyunuz kafa uzunluğunuzun (başınızın üst kısmından çenenize kadar olan mesafe) kaç katı sizce? Boyunuz başınızın uzunluğunun yaklaşık altı katı olur veya baş-vücut oranınız bire altıdır. Sizin baş-vücut oranınız nedir?
- Keşfedebileceğiniz çok daha fazla vücut oranları vardır: başınızın çevresinin boyunuza oranı, ya da önkol (dirsek ve bilek arasında kalan kısım) ve ayak ya da başparmak ve elinizin uzunluk oranları.
Aslında bir yerden sonra farkederiz ki oranlar her yerde! Peki siz oranların önemli rol oynadığı başka yerler bulabilir misiniz? Mesela bir yemek tarifindeki miktarların oranı ya da bisikletteki farklı dişlilere karşılık gelen oranlar…
Muhtemelen kol açıklığınızın boyunuza oranının yaklaşık birebir, buna karşılık uyluk kemiğinizin uzunluğunun boyunuza oranının yaklaşık bire dört olduğunu gördünüz. Bu beklenen bir sonuç çünkü bu oranlar geniş bir yaş aralığı için aynıdır.
Baş-vücut oranı ise biraz daha karmaşıktır; bu oran küçük bir çocuk için yaklaşık bire dört iken yetişkin bir kişi için bire sekiz olabilir. Beş yaşındaki bir çocuğun baş-vücut oranının bire altı olması muhtemel.
Bu oranların geniş gruplardan alınan ortalamalar olduğunu unutmayın. Tabii ki bireysel değişiklikler meydana gelebilir; bazıları ortalamadan farklı olan bu oranları avantaja çevirebilir. Örneğin, uzun kollara sahip olmak, basketbol oynarken avantajlı olabilir.
Tam da bu oranlardan bahsederken eğer doğadaki diğer inanılmaz oranlar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Matematiksel ailesi olarak BBC tarafından hazırlanmış olan Kod adlı belgeseli izlemenizi öneririz.
Çeviri: Selime Gürol Senoner
Kaynak: https://www.scientificamerican.com/article/human-body-ratios/
Biyolojik Gelişmeler
-
Arkeologlar Korunmuş İnsan Beyinleri Bulmaya Devam Ediyor
-
Yapay Zeka istilacı Asya eşekarılarını tespit etmeye yardımcı oluyor.
-
Avustralya fosili, fotosentezin en az 1,75 milyar yıl önce evrimleştiğini öne sürüyor
-
Böcek kanatlarının solungaçlardan evrimleştiğine dair yeni kanıtlar
-
Denizyıldızının Başı Neresi? Tahmininiz Büyük İhtimalle Yanlış
-
Biyoloji bölümü seçenler ve biyolojiye ilgi duyanlar için bazı öneriler
-
Canlıların Gizemli Dünyasını Keşfetmek: Biyologların Gözüyle Doğa, Genetik ve Evrim
-
Biyolojik ve Kimyasal Silahlar Ne Zamandan Beri Var?
-
Filler Gerçekten ‘Asla Unutmaz’ mı?
-
Sibirya’da Bulunan Ayı Mumyası, Mağara Ayısı Değilmiş
-
California Bilimler Akademisi Bilim adamları 2022'de 146 yeni tür tanımladı
-
Yapay zeka hücre hareketini mikroskop altında analiz edebiliyor.
-
Ağaçlardan Önce Yeryüzünde Devasa Mantarlar Vardı
-
Biyoloji Terimleri Sözlüğü Yayımlandı
-
Avcı-Toplayıcılıktan Tarıma Geçiş Tam Olarak Nasıl Gerçekleşti?