İnsan genomundaki en popüler genler: Top gen!

Bir genin yapısı, görevi, konumu veya kodladığı proteinle ilgili bilgi veren bütün bilimsel makaleler bir araya toplandığında, insan genomunda en çok çalışılan genler bir “top 10” listesinde bir araya geldi.

Biyoloji alanında üzerinde en çok çalışılan genlere doğru yapılan bu gezi, ilginç noktaları ortaya çıkardı.

Okuyacağınız yazı, Nature’ın sitesinde yayımlanmıştır. https://goo.gl/PmoFWB adresinden aldığımız yazıda anabaşlığı ve çerçeve yazının başlığını değiştirdik; spot ve arabaşlıklar ekledik.

Peter Kerpedjiev’in genetik konusunda hızlandırılmış bir derse ihtiyacı vardı. Biyoinformatik konusunda az çok bilgi sahibi bir yazılım mühendisi olan Kerpedjiev, bir doktora pozisyonu arıyordu ve biyolojinin temel prensiplerine dair bilgi sahibi olmanın faydalı olacağını düşündü. Ardından, “Eğer birisiyle entelektüel düzeyde bir sohbet etseydim, hangi genler hakkında bilgi sahibi olmam gerekirdi?” sorusunu sordu.

Kerpedjiev doğrudan verilere yöneldi. ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi (US National Library of Medicine – NLM), PubMed’de yayımlanan ve bir genin ne yaptığına dair bilgi içeren bütün makaleleri yıllardır sistematik olarak işaretliyordu. Kerpedjiev, bir genin yapısı, görevi, konumu veya kodladığı proteinle ilgili bilgi veren bütün makaleleri topladı. Elindeki kayıtları düzenleyerek insan genomunda en çok çalışılan genleri bir “top 10” listesinde bir araya getirdi.

TP53: Kanser baskılayıcı gen

Listenin en başındaki gen TP53 oldu. Kerpedjiev üç yıl önce ilk kez analiz yaptığında araştırmacılar TP53 ve bu genin kodladığı p53 proteini hakkında 6600 makale yayımlamışlardı. Bugün bu sayı 8500’e ulaşmış durumda ve artmaya devam ediyor. TP53’ün temel biyolojisine dair her gün ortalama iki makale yayımlanıyor.

Bu popülerlik biyologlar için bilinmedik bir durum değil. Bahsi geçen gen bir tümör “baskılayıcı” ve genomun muhafızı olarak biliniyor. İnsanlardaki kanser hücrelerinin neredeyse yarısında bu gen mutasyona uğramış halde bulunuyor. Baltimore, Maryland’deki Johns Hopkins Tıp Okulu’ndan kanser genetikçisi Bert Vogelstein bu konuda şöyle diyor: “Bu durum TP53’ün gücünü açıklıyor, bundan daha önemli bir gen yok.”

Fakat listeye giren bazı genler daha “az bilinen” genler, özellikle genetik araştırmalar tarihinin belli bir döneminde “popülerleşip”, teknoloji geliştikçe popülerliğini yitiren birçok gen var. Şimdiler de Boston, Massachusetts’teki Harvard Tıp Okulu’nda genomik-veri görüntüleme üzerine çalışan bir doktora sonrası araştırmacı (post-doc) olan Kerpedjiev şöyle diyor: “Liste şaşırtıcıydı, bazı genler tahmin edilebilir olsa da, diğerleri tamamen beklenmedik genlerdi.”

Daha detaylı bilgi için, Nature dergisi Kerpedjiev’le birlikte çalıştı ve tüm zamanların en çok çalışılan 10 genini analiz etti (Bkz. Tablo 1: Top 10). Yapılan çalışma, sohbet malzemesi sunmaktan fazlasını sağladı: Biyomedikal araştırmadaki önemli eğilimleri ortaya çıkararak araştırma odağının belirli hastalıklar ya da toplum sağlığı konularıyla bağlantılı genlere nasıl kaydığını gösterdi. Aynı zamanda farklı hastalıklarla bağlantılı birkaç genin araştırmalara nasıl hükmettiği de ortaya çıkarılmış oldu.

Elie Dolgin / bilim yazarı

Çev. Gökberk Alagöz / Münih Ludwig Maximilians Üniv. YL Öğrencisi

Devamını okumak için….

E-Dergi

E-Abone

Bilim ve Gelecek : " İnsan genomundaki en popüler genler: Top gen!"

https://bilimvegelecek.com.tr/insan-genomundaki-en-populer-genler-top-gen/

#insan #genomundaki #popüler #genler: