İnce Barsak Mukozal Yüzey Özelleşmeleri
1- Sirküler Plikalar (Plicae Circulares, Kerckring Kapakçıkları)
Submukoza ile birlikte mukozanın kalıcı, sirküler veya spiral katlantılarıdır. Bu katlantılar barsak çevresinin 2/3 veya daha fazlasına kadar uzanır, ender olarak da bütün lümeni çevirebilir. Bazı plikalarda dallanma görülebilir. Plikalar duodenumda pilorusa 5-6 cm kadar uzaklıkta başlar, maksimum gelişmesine terminal duodenum ve proksimal jejunumda ulaşır, sonradan azalarak ileumun distal yarısında kaybolur.
2- Villuslar ve Kriptalar
Villuslar 0,5-1,5 mm uzunlukta olan ve yalnızca ince barsakta bulunan parmak ya da yaprak şeklindeki müköz membran uzantılarıdır. Villusların uzunlukları farklı olup barsağın genişlemesi ile kısalırlar. Basit prizmatik epitel ile örtülüdürler ve lamina propriaya sahiplerdir. Plikaların aksine muskularis mukoza ve submukoza villusların içerisine kadar uzanmaz. Lamina propria içerisinde çok sayıda fibroblastlar, düz kas hücreleri, lenfositler, plazma hücreleri, eozinofiller ve makrofajlar bulunmaktadır. Epitelin hemen altında pencereli tip kan kapillerleri ağı yerleşmiştir. Ayrıca villusların lamina propriası merkezi olarak yerleşmiş, kör bir şekilde başlayan lenfatik kapillerler (lakteal) içerir. Muskularis mukozadan köken alan düz kas hücreleri villusların içine doğru uzanır ve laktealler ile yakın yerleşimli olarak bulunur. Bu düz kas hücrelerinin kasılması lakteallerdeki lenf sıvısının drenajını sağlamaktadır. Duodenumda villuslar geniş, spatula şeklinde yapılardır, fakat ileumda silindirik veya parmak şeklini alırlar. Villuslar insanda mukozanın yüzey alanını 5-10 kat artırırlar.
İntestinal kriptalar ya da intestinal bezler (Lieberkühn’ün intestinal bezleri) tüpe benzer yapılar olup villusların tabanları arasına açılırlar. 0.3-0.5 mm derinliğe sahiplerdir ve müköz membran kalınlığı boyunca, muskularis mukozaya kadar uzanırlar. Gastrik bezler kadar sıkıca bir araya gelmemişlerdir, aralarındaki boşluklar lamina proprianın bağ dokusu ile doldurulmuştur. Her ne kadar villuslara sahip değillerse de kalın barsakta da kriptalar bulunur, bu nedenle enine kesitte villus ve kriptalar arasındaki fark çok iyi bilinmelidir. Villuslar sirküler veya oval profile sahiptir. İçerisinde bağ dokusa özü (lamina propria) görülür ve villuslar epitel ile örtülüdür. Kriptalar ise enine kesitte epitel ile döşenmiş merkezi lümen şeklindedir ve bütünü ile lamina proprianın bağ dokusu içerisine gömülüdürler. Kriptalar villusların epiteli ile devam eden basit prizmatik epitel ile döşelidirler.
3- Mikrovilluslar
Yüzey alanı daha da arttırmak üzere, villusları örten ve kriptaları döşeyen prizmatik absortif hücreler (intestinal absorbtif hücreler, enterositler) çizgili ya da fırçamsı kenara sahiptir. Fırçamsı kenar mikrovillöz uzantılardan oluşmuştur. Her mikrovillus bir plazma mambran uzantısı ile örtülüdür, bunun dış laminası ilişkili olduğu ince filamanlar ağından dolayı bulanık görünümdedir. Bu filamentöz tabaka bir asit mukopolisakkarit içerir ve bu tabaka proteolitik ve mukolitik ajanlara dirençlidir. Filamentöz tabaka, mikrovillus ve bunların arasını doldurarak devamlılık gösteren bir yüzeysel tabaka oluşturur. Mikrovillusların iç kısmında longitudinal olarak düzenlenmiş aktin mikrofilamentleri bulunur, bunların bir uçları mikrovillusların tepesinde plazma membranına tutunurken diğer uçları ise tabanda terminal ağ filamanları ile devam eder.
İnce barsak lümeni içerisinde bulunan gıda maddelerine pek çok bezlerin salgısı ilave olunur. Bu bezler 3 ana tiptir;
1- İntestinal bezler,
2- Submukozal bezler,
3- Sindirim yolları dışında bulunan bezler (salgılarını duktus sistemi aracılığı ile sindirim lümenine boşaltırlar).
İntestinal bezler hem ince ve hem de kalın barsaklarda bulunur. Submukozal bezler, duodenumda yerleşmişlerdir ve bileşik tübüler tiptir, bunlara Brunner’in duodenal bezleri denir. Bu bezler genellikle duodenumun pilorusa yakın ilk kısmında daha yaygındır. Sindirim yolları dışında yer alan bezler karaciğer ve pankreastır, her ikisi de ekzokrin salgıların duodenuma gönderirler.
Histoloji
-
Endosülfan ve okratoksin-A’nın birlikte sıçanlarda toksisitesi: histopatolojik değişiklikleri
-
Histoloji Pdf Ders Notları
-
DEKALSİFİYE EDİLMEMİŞ KESİTLERİN HAZIRLANIŞI
-
DEKALSİFİKASYONU TEST ETMEK
-
KELATLAMA AJANLARI
-
ELEKTROLİTİK DEKALSİFİKASYON
-
ASİT DEKALSİFİKASYON SIVILARI
-
Histopatoloji nedir ?
-
KEMİK DOKUSU VE DEKALSİFİKASYON
-
MSS’DE DEJENERE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
MARKSCHE’DEN BOYASI (Spielmayer, Benda)
-
MSS‘DE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
KARIŞIK OLAN TEKNİK
-
BİELSCHOWSKY TEKNİĞİ
-
GÜMÜŞ ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ