İmmünoterapi Nedir ve Tipleri Nelerdir?

İmmünoterapi kişinin bağışıklık hücrelerinin bir kısmı kullanılarak kanser gibi hastalıklarda savaşmasını desteklemek için kullanılan tedavi yöntemidir. Bu tedavi iki şekilde gerçekleştirilebilir:

Kişinin immün hücrelerinin kansere karşı daha akıllıca veya sıkı çalışması için uyarılmasıyla
Doğal olmayan -dışarıda hazırlanan- immün sistemi komponentlerinin kişiye verilerek immün sisteminin desteklenmesiyle.

İmmunoterapide tedavi sürecinde kişinin immün hücreleri etkili olarak rol aldığı için bu tedavi biyotedavi olarak da literatürde geçmektedir. Bunun yanı sıra etki eden hücreler kişinin kendi hücreleri olduğundan kişiye özgü tedavi şeklidir.

Yapılan son çalışmalarda immünoterapi birçok kanserin tedavisi için gelecek vaat etmektedir ve her geçen gün daha yeni tedavi yaklaşımları çıkmaktadır. Örneğin bazı tedavi yöntemleri bağışıklık hücrelerinin sistemini genel olarak aktive ederken bazı yöntemlerde ise sadece kanserli hücrelerle mücadele eden hücre sayısı ve direnci arttırılmaktadır. İmmünoretapi bazı kanser tipleri için tek tedavi yöntemi olmakla birlikte bazı kanser türleri ve aşamaları için diğer ilaçlarla kombine kullanımıyla etkisini gösterir.

Genel olarak immünoterapi yöntemleri 5’e ayrılır:

1.Monoklonal Antikorlar (Monoclonal Antibodies):

Monoklonal antikorlar tek bir B hücre kolonisinden üretilmiş özdeş immünoglobulinlerdir. Bu antikorlar tek bir antijen üzerindeki epitopları ya da bağlanma bölgelerini tanırlar. Monoklonal antikorla tek bir antijen hedeflenirken poliklonal antikor yönteminde birden fazla antijen hedeflenir. Monoklonal antikor laboratuvar ortamında üretilip hastaya verilerek kanserli hücrelere saldırması sağlanır. Verilen monoklonal antikorlar sayesinde kanserli hücrelerin büyümesinin engellenmesi, kanserli hücrelerini radyoaktif olarak etkilemek ya da ilaçları direkt olarak kanserli hücrelere taşımak için amaçlanabilir. Monoklonal antikor yapımında kandan lenfosit hücreleri ayrıştırılır ve bu hücrelerden uygun B ve miyelom hücreleri hibride edilerek istenilen klonal antikorlar elde edilir.

Şekil 1: Monıklonal antikor elde etme aşamaları.

2. İmmün Kontrol İnhibitörleri (Checkpoint Inhibitors):

Bu yöntemle kanser hücresi direkt olarak hedeflenmez. Bağışıklık sisteminin cevap oluşturmasını bozan mekanizmaları bozar. Bu proteinler, bağışıklık yanıtlarını kontrol altında tutmaya yardımcı olur ve T hücrelerini kanser hücrelerinin öldürmesinden koruyabilir. Bu proteinler bloke edildiğinde T hücreleri kanserli hücreleri daha iyi öldürür. Bu proteinlere örnek olarak PD-1 / PD-L1 ve CTLA-4 / B7-1 / B7-2 verilebilir.

3.Sitokinler:

Sitokinler vücutta bağışıklık sistemini güçlendirmede önemli rol oynayan bir grup proteinlerdir. İnterferon ve interlökin, vücutta bulunan sitokin tipleridir. Bu iki tip proteinin laboratuvar ortamında yapılmasıyla kanser hücrelerinin tedavisi için yöntem oluşturulmuştur. Bu iki proteinin kanser hücresi büyümesi ve çoğalmasıyla etkileşime girme, immün sistem hücrelerinden olan T hücrelerini ve diğer hücrelerin kanserli hücrelere saldırmasını sağlama ve kanser hücrelerini bağışık hücrelerine çekecek kimyasalları oluşturma şeklinde etkileri vardır.

4.Adoptif Hücre Transferi:

Kanser tedavisi için oldukça yeni ve etkileri gözlenmemiş tedavi türüdür. CAR-T (Chimeric Antigen Receptor-T) yöntemi temeline dayanan bir yöntemdir. Bu yöntemde hastadan toplanan T hücreleri üzerinde küçük bir modifikasyon yapılarak tekrar hastaya verilir ve ilgili kanserli hücrenin hedeflenmesi sağlanır.

Şekil 2:CAR-T yöntemi.

5.Kanser Aşıları:

Grip gibi hastalıklar için yapılan aşılarla vücudumuza yabancı antikorların verilip bağışıklık sistemimizin bu yapılarla tanışıp cevap oluşturması sağlanır. Böylelikle konak tekrar bu patojenlere mağruz kaldığında daha etkili bir savunma yapabilir. Kanser için yapılan aşılar ise kanser hücreleri üzerindeki proteinlerin tanınması için yapılır. Kanser hücrelerine spesifik proteinlerin tanıtılmasıyla kanserin hızı ve yayılması azaltılabilir, kanserin tekrar nüksetmesi engellenebilir ya da tedavi sonrasında iyileşen hastada tekrar oluşumu engellenebilir. Kanser aşıları hücrelere farklı yollardan etki eden aşılar üzerinde çalışmaktadırlar. Antijen aşısı, dentritik hücre aşısı, DNA aşısı gibi türleri bulunmaktadır.

Düzenleyen ve Çeviren: Merve Gül TURAN

Kaynaklar:

https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/treatment-types/immunotherapy/what-is-immunotherapy.html
http://www.canfezasezgin.com/Home/Icerik/Immunoterapi-389
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/immunotherapy/types/checkpoint-inhibitors
https://www.genscript.com/how-to-make-monoclonal-antibodies.html
https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/immune-checkpoint-inhibitor
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/immunotherapy/types/cytokines
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/immunotherapy/types/adoptive-cell-transfer
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/immunotherapy/types/vaccines-to-treat-cancer

#immünoterapi #nedir #tipleri #nelerdir?