Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

HİPOFİZ BEZİ VE HORMONLARI

---

...Ara beyinin ön tarafında bulunan ,nohut büyüklüğünde ,pembe renkli bir endokrin bezdir.
...İnsanda yaklaşık 5-6 gram ağırlığında olup ince bir sapla beyin tabanındaki hipotalamusa bağlanmıştır.
...Hipofiz bezi ön,ara ve arka lop olarak üç bölümden oluşur.Bu bölümlerden farklı özellikte hormonlar salgılanır.
...Hipofizin hormon salgılaması hipotalamus tarafından kontrol edilir.
...Vücuttaki hormon dengesini düzenleyen hipotalamus gerekli olduğu durumlarda RF(uyarıcı faktör) denilen salgılatıcı faktörlerle hipofizi uyararak hormon salgılanmasını sağlar.
...Hipofiz küçük bir bez olmasına rağmen vücuttaki endokrin bezlerin çalışması üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Hipofiz bezinin ön lobundan:
...Büyüme hormonu(STH), Tiroit uyarıcı hormon (TSH) ,Lüteinleştirici hormon(LH), Adrenokortikotropik hormon( ACTH) ,Folikül uyarıcı hormon( FSH), ve prolaktin(LTH=Lüteotropik hormon)
ara lobundan:Melanosit uyarıcı hormon(MSH)
arka lobundan ksitosin hormonu ve antidiüretik hormon(ADH=vazopressin) hormonları salgılanır.

Hipofizin ön lobundan salınan hormonlar:

a.)Büyüme Hormonu(STH):
...Polipeptit yapıda bir hormondur.Hücrelerde protein sentezini artırır,karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenler.
...Özellikle kemiklerin ve kasların büyümesinde etkilidir.Bu hormon tüm vücut hücrelerini etkiler.
...Büyüme döneminde bu hormonun fazla salınması devliğe(gigantizm),az salınması ise cüceliğe(nanizm) neden olur.
...Büyüme dönemi bittikten sonra STH’ın fazla salınması akromegali denilen hastalığın oluşmasına neden olur.Bu hastalıkta el,ayak ve kafa kemikleri vücuttan orantısız olarak büyür.

Akromegali
...Cüceliğe ve devliğe neden olan hormon büyüme hormonudur.Bu hormonun salgılanmasından hipofiz sorumludur.
...Devlik,hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu fazlalığından kaynaklanan bir hastalıktır.

b.)Tiroit uyarıcı hormon(TSH):
...Tiroit bezini uyararak tiroksin hormonunun salgılanmasını sağlar.
...Hipofiz bezinden salgılanan TUH(Tiroit Uyarıcı Hormon) tiroit bezini uyarır.Böylece tiroksin hormonu salgılanır.Aynı zamanda tiroksin miktarı hipotalamus tarafından kontrol edilir.Tiroksin seviyesi belirli bir miktarın üzerine çıktığında hipotalamustaki sinirler tarafından hipofiz bezi uyarılır ve TUH salgılaması durdurulur.(Negatif geri besleme)

c.)Adenokortikotropik hormon(ACTH):
...Böbrek üstü bezinin kabuk kısmını uyararak buradan kortizol ve aldosteron hormonlarının salgılanmasını sağlar.

d.)Folikül uyarıcı hormon( FSH):
...Erkek ve dişi eşey bezlerini uyararak üreme hücrelerinin oluşturulmasını ve hormon salgılanmasını sağlar.
...Folikül uyarıcı hormon hipofiz bezi tarafından salgılanır ve yumurtalıklarda foliküllerin gelişmesini ve östrojen salgılanmasını sağlar.

e.)Lüteinleştirici hormon(LH):
...Erkek ve dişi eşeysel bezlerin çalışmasının düzenlenmesinde görev yapar.

f.)Prolaktin(Lüteotropik hormon=LTH):
...Dişilerde ikincil cinsiyet karakterlerin oluşmasını sağlayan östrojen hormonu ile progestereon hormonunun ovaryumdan salınmasını düzenler.
...Süt bezlerinin gelişmesinde ve süt salgısının oluşmasında etkilidr.
...Kuş ve memelilerde annelik duygusunun oluşmasını sağlar.

...Hipofiz bezinden salgılanan FSH, LH ve LTH(prolaktin) hormonları gonadotropinler olarak da adlandırılır.
...Hipofiz ön lobundan salgılanan hormonlar doğrudan hedef dokuyu etkileyenler(STH gibi) ve bir başka endokrin bezi etkileyenler olarak(TSH gibi) gruplandırılabilir.
Hipofizin ara lobundan salgılanan hormon:

Melanosit uyarıcı hormon(MSH):
...Melanosit denilen ve içlerinde siyah pigmentler bulunan hücreleri uyararak kalıtımın da etkisiyle uygun pigmentlerin oluşmasında görev yapar.
...Balık,kurbağa ve sürüngenlerde daha etkili olup deri renginin koyulaşmasını sağlar.

Hipofizin arka lobundan salgılanan hormonlar:
...Oksitosin hormonu ve antidiüretik hormon(ADH=vazopressin) salgılanır.

a.)Antidiüretik hormon(ADH=vazopressin):
...Bu hormon ince atardamarlardaki düz kasların kasılmasını sağlayarak kan basıncını artırır.
...Böbreklerin yapı birimi olan nefronlardaki toplama kanalcıklarından suyun geri emilmesini sağlar.
...Böylece vücudun gereksiz su kaybetmesini önlemiş olur.
Deniz suyu yutmuş bir canlıda ADH miktarı artar.
...Bu hormonun eksikliğinde böbreklerden yeterli oranda su emilemez ve vücuttan çok fazla oranda su kaybı olur.
...Şekersiz şeker hastalığı(diabetes insibitus) denilen bu hastalıkta hasta günde yaklaşık 30 litre kadar su içebilir ve bir o kadar da idrar yapmak zorunda kalabilir.
...Hipotalamus,kandaki su eksikliğini algılayarak ADH salınmasını sağlar.
...Normal bir insanda yeterli miktarda su alınamaması durumunda kan osmotik basıncı artar.Bu durum hipofiz bezinden ADH salgılanmasını uyarır.Bu hormon böbrek türlerinden suyun geri emilimini artırır.

b.)Oksitosin:
...Dişilerde rahim kaslarının kasılmasını sağlayarak doğum sancısının gerçekleşmesinde etkili olur.
...Doğumdan sonraki dönemlerde süt bezlerinden sütün kolayca salınmasını sağlar.

---