Hiperpotasemi Nedir ?
Hiperpotasemi (hiperkalemi), plazma potasyum düzeyinin 5.0 mmol/L’nin üzerine çıkmasıdır. Toplam vücut potasyumu artmış olabilir, ancak sıklıkla normaldir.
Hiperpotasemi hafif (5.0-5.5 mmol/L), orta derecede (5.5-6.0 mmol/L) veya şiddetli (>6.0 mmol/L) olabilir. Hastanede yatan hastaların % 1-10’unda hiperpotasemi saptandığı ve hiperpotasemiye yüksek mortalite oranlarının eşlik ettiği bildirilmiştir.
Etyoloji
Hiperpotasemi gelişiminden esas olarak renal atılımın azalması sorumludur. Özellikle aşırı potasyum alımı olmak üzere diğer faktörler, daha çok katkıda bulunucu niteliktedir.
A) Yalancı hiperpotasemi
Kan örneğinin alınmasından hemen önce veya örnek alınması sırasında hücre dışına potasyum hareketine bağlı olarak plazma potasyumunda yapay bir yükselmeyi ifade eder. Yumruk sıkma, hemoliz, belirgin lökositoz veya trombositoz katkıda bulunan faktörler arasındadır. Altta yatan neden olmaksızın hiperpotasemi saptanan asemptomatik hastalarda, bu durumdan şüphelenilmelidir.
B) Gerçek hiperpotasemi
Artmış alıma veya azalmış renal atılıma bağlı pozitif potasyum dengesine veya hücre dışına potasyum kaymasına bağlı olarak gelişebilir.
- Hücre dışına potasyum kayması: Toplam vücut potasyumu değişmemiştir. Organik anyonların birikimine bağlı olan hariç metabolik asidoz, insülin eksikliği, hipertonisite, b-bloker, digoksin ve süksinilkolin gibi ilaçlar, hiperpotasemik peryodik paralizi ve aşırı egzersiz hücre dışına potasyum kayması sonucu hiperpotasemiye yol açabilir. Plazma potasyum düzeyindeki artış genellikle 1 mmol/L’nin altındadır.
- Pozitif potasyum dengesi: En sık görülen hiperpotasemi nedenidir.
a) Artmış potasyum alımı: Tek başına hiperpotasemiye yol açması nadirdir. Aşırı dozlarda parenteral potasyum replasmanı sonucu iatrojenik olarak veya böbrek yetmezlikli hastalarda hiperpotasemi nedeni olabilir.
b) Azalmış renal potasyum atılımı: Bozulmuş renal potasyum sekresyonuna veya azalmış distal solüt sunumuna bağlı olarak gelişir ve hemen daima kronik hiperpotasemiye yol açar. Potasyum sekresyonunun azalması, bozulmuş sodyum geri emilimi veya artmış klor geri emilimine bağlı olabilir. Addison hastalığı veya konjenital adrenal enzim eksikliğine bağlı azalmış aldosteron sentezi, distal sodyum geri emilimini bozarak hiperpotasemiye yol açar. Renin-anjiotensin-aldosteron sistem aktivitesinin azalmasına ve renal asidifikasyon defektine bağlı olarak gelişen hiporeninemik hipoaldosteronizm (tip IV renal tübüler asidoz) hiperpotasemiye eğilimi arttıran önemli bir faktördür. Bu sorun, diyabetiklerde ve hafif böbrek yetmezlikli hastalarda da sık görülür. Oligürik akut böbrek hasarına sıklıkla hiperpotasemi eşlik eder. Rabdomiyoliz, hemoliz, tümör lizis sendromu gibi hücre yıkımı ile karakterize akut böbrek hasarlarında hiperpotasemi daha belirgindir. Kronik böbrek yetmezliğinde gelişen adaptif mekanizmalar nedeniyle (sekonder hiperaldosteronizm ve intestinal potasyum atılımının artması) glomerüler filtrasyon hızı 10-15 mL/dk’nın altına düşünceye kadar hiperpotasemi görülmez. Hiperpotaseminin sık nedenlerinden birisi de çeşitli ilaçlardır (Tablo 1).
Belirtiler
Hiperpotaseminin derecesine ve gelişim hızına bağlıdır. Belirtiler sıklıkla 6.5 mmol/L’nin üzerindeki konsantrasyonlarda ortaya çıkarsa da, plazma potasyumu ile klinik belirtiler arasında her zaman iyi bir korelasyon olmayabilir. Kronik hiperpotasemi sıklıkla daha az semptomatiktir. Hiperpotaseminin en ciddi etkisi kardiyak toksisitedir. En erken EKG değişikliği T dalgasında sivrileşmedir. Hiperpotasemi şiddetlendikçe bunu PR intervalinde uzama, QRS kompleksinde genişleme, atrio-ventriküler iletim gecikmesi ve P dalgalarının kaybı izler. QRS kompleksinde ilerleyici genişleme ve T dalgasıyla birleşmesi sonucu bir sinus dalgası oluşur. Terminal olay genellikle ventriküler fibrilasyon ve asistoldür. Hiperpotasemi hücre membranını parsiyel olarak depolarize ederek membran eksitabilitesini bozar. Gelişen kas güçsüzlüğü flask paraliziye kadar ilerleyebilir. Solunum kasları etkilenirse hipoventilasyon ve solunum durması gelişebilir. Hiperpotasemi renal amonyak oluşumunu ve Henle kulpunda NH4+ geri emilimini inhibe eder. Bu durum metabolik asidoza yol açar ve hücre dışına potasyum kayması hiperpotasemiyi daha da şiddetlendirir.
Ayırıcı Tanı
Hiperpotasemiye tanısal yaklaşım Şekil 4’da verilmiştir. Hiperpotasemiye neden olabilecek belirgin bir faktörün saptanamadığı olgularda yalancı hiperpotasemi akla gelmeli ve ölçüm yinelenmelidir. En sık nedenlerden birisi olduğundan, kullanılan ilaçlar ısrarla sorgulanmalı, diyet uyumu ve potasyum tuzu kullanımı gözden geçirilmelidir. Glomerüler filtrasyon hızı, idrarla potasyum atılımı, renin ve aldosteron düzeylerinin belirlenmesi ve diğer spesifik incelemeler etyolojik nedenin saptanmasında yol gösterici olur.
Kaynak:
http://nefroloji.medicine.ankara.edu.tr/ Dr. Kenan Ateş
Sağlık Haberleri
-
Uyku apnesi nedir?
-
Narkolepsi Nedir?
-
Çiçek Aşısının Keşfi: Tarihte Bir Dönüm Noktası ve Küresel Sağlık Başarısı
-
Çocukluk Döneminin Meydana Getirdiği Sık Görülen Hastalıklar ve Önleyici Sağlık Tedbirleri
-
Salgınların İzinde: Tarihin Dönüm Noktaları ve İnsanlığın Mücadelesi
-
"Kızamık Aşısının Keşfi: Hastalığın Kontrolünde Bir Dönüm Noktası"
-
Siyah Ve Yeşil Çay İçmenin Sağlığımıza Faydaları
-
Beyin ölümü ne anlama geliyor? Bilim, yaşamın sonunu nasıl tanımlıyor?
-
Virüsler hücreler arası iletişimi bozarak bağışıklık sistemini atlatıyor
-
Bağırsak bakterilerinin kilo almayla ilişkisi var mı?
-
Maymun çiçeği virüsü
-
Akciğer Kanseri
-
Kleefstra sendromu del(9q34)
-
Subtelomerik mikrodelesyon sendromları
-
Langer-Giedion Sendromu - Trikorinofalangeal sendrom