HALK SAĞLIĞI VE ÇEVRE DENETİMİ
Çevre : Çevre canlıların gelişmesini sağlayan ve onları sürekli olarak etkileri altında bulunduran fiziksel, kimyasal, biyolojik ve toplumsal faktörlerin bütünüdür.
Ekosistem: Dünyada mevcut tüm canlı topluluklara ve bunların içinde yaşadıkları fizikokimyasal ortamı kapsayan bütüne denir.
Sağlık: Sağlık; kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde, birinci aşamadaki sağlık ocakları, bireylerin bu tanım içine giren tüm sorunlarıyla ilgilenmektedir.
Ekoloji : Organizma ile çevresi arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalına ekoloji denir. Çevre bilimi olarak da tanımlanır.
Çevre Kirliliği: Çevre kirliliği ise insanı ve diğer canlıları olumsuz yönde etkileyecek ve/veya yok edecek çevre koşullarıdır.
Çevre Sağlığı
Çevre sağlığı, bir canlının yaşamını sürdürmek için içinde bulunduğu ortamda ihtiyaçlar piramidi içerisinde etkileşime girdiği her türlü faktörün istenmeyen etkilerinin engellenmesi amaçlı fikir ve faaliyetlerdir.
Sağlık, bir canlının ruhen, bedenen ve sosyal olarak tam bir iyilik hali olarak tanımlanmıştır. Çevre sağlığı tanımı ise, öznel çevre yerine, varlığa yüklenerek onun, çevresel etkenlere karşı korunması hali ve çevresel etkenlerin ona entegre edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Demek ki çevre sağlığı; Varlığın, olumsuz olarak tarif edilen her türlü çevresel etkene karşı korunması ve onunla çevresel etkenleri belirlenen kriterlere uyumlu olarak bir arada tutma hizmetidir.
Çevresel Kirlilik Etmenleri
1-Hava Kirliliği
2-Toprak Kirliliği
3-Su Kirliliği
4-Gürültü Kirliliği
Sağlığın korunması için bir yandan kişiye yönelik koruyucu hekimlik yöntemlerini uygularken (kişi direncini arttırmak için yeterli ve dengeli beslenme, aşılama, sağlık eğitimi, erken tanı ve tedavi) bir başka önemli nokta da çevreye yönelik koruyucu uygulamalardır.
Bunlar;
1. Hastalık etkenlerinin oluşumunu önlemek;
a) Kanser yapıcı maddeleri kontrol altına almak ve kullanılmasını önlemek,
b) Olumsuz fizik etmenlerini en aza indirmek (radyasyon),
c) Sosyal çevrede olumsuz koşulları ortaya çıkarmak (AIDS, Verem vb.) ve kontrol altına almak.
2. Hastalık sebeplerini çevre sağlığı bakımından zararsız hale getirmek, çevresel sağlık sakıncalarını en aza indirmek;
a)Atıkların kontrolü yönünde gerekli her türlü tedbirlerin alınması,
b)kanalizasyon sistemlerinin bütün konut alanlarını kapsaması, düzenli çalışması ve arıtma tesisleri ile sonlanması
c)çöplerin uygun biçimde toplanması, uygun alanlarda depolanması ve bertaraf edilmesi,
d)endüstriyel atıklar için toplama-arıtma tesisleri kurulması
3. Hastalıkların yayılmasını önlemek;
a. Kirli suların arıtılması (dezenfeksiyon),
b. Besinlerin arıtılması (pastörizasyon),
c. Hastalık taşıyıcı karasinek, sivrisinek gibi haşerelerle mücadele,
d. Hastalık aracı olan hayvanlar ile savaş (veba, kuduz vb.),
4. Sağlık yönünden risk altında olan kişi, grup ya da kitlelerin eğitimi vb. Hızlı kentleşmeyle birlikte artan kentli nüfusun birinci basamak sağlık hizmeti talebini karşılayacak etkin bir model geliştirilerek etkin bir sağlık sistemi kurulmalıdır. Çevresel risk faktörlerinin azaltılması için sektörler arasında işbirliği programları geliştirilmeli yerel yönetimler tarafından çevre sağlığı hizmetleri yeterince güçlendirilmelidir. Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi; sebep-sonuç ilişkileri bakımından dikkate alındığında, kirlenen ve bozulan ekolojik çevre şartlarının toplum sağlığı sorunlarının temelini oluşturduğu görülmektedir. Bu nedenlerle sosyal ve ekolojik çevrenin korunması, düzenlenmesi ve geliştirilmesi tüm sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesinde hayati önem taşımaktadır.
Çevre Sağlığı Denetimleri
Uluslararası Sağlık Tüzüğü ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümleri çerçevesi dahilinde çevresel denetimler yapılmalıdır.
Su Denetimi
a) Suların Fiziksel kontrolünü yapılması,
b)şebeke suyunun her gün değişik noktalarından bakiye klor ölçümünün yapılması,
c) Şebeke suyundan, dışarıdan getirilen içme ve kullanma sularından, kaynak suyundan ve kuyu suyundan periyodik olarak Bakteriyolojik ve Kimyasal analizler için su numunesi alıp analizlerini yaptırmak ve takibinin yapılması,
d) Su depolarının temizliğini kontrol ederek dezenfeksiyon işleminin yapılması ve uygulamaların takip edilmesi,
e)Karasular içerisinde deniz suyu kontrolleri yapmak ,numune alarak analizlerini yaptırmak ve takibini yapmak,
Gıda ve Gıda Madesi Üretim Yerlerinin Denetimi,
a) Gıda maddelerinin,
1- Fiziksel kontrolünü yapmak,
2- Bakteriyolojik ve kimyasal analizler için gıda maddelerinden numune alıp analizlerini yaptırmak ve takibini yapmak,
a) Gıda imal yerlerinin kontrolünü yapmak,
b) Gıda satış ve kamu sağlığının korunması ile ilgili diğer yerlerin kontrolünü yapmak,
c) Portör kontrolünü yapmak,
1- Belgesi olmayan kontrolü
2- Gaita kültürü alınan kontrolü
3- Akciğer grafisi çekilen kontrolü
d) Görev sahalarında yer alan Sıhhi ve Gayri sıhhi Müesseselerin ruhsat durumunun kontrolünü yapmak,
1- Ruhsat durumunun kontrolünü,
2- Ruhsatını nereden aldığının kontrolünü
Hava Kirlilik Değerlerinin Denetimi
a)Düzenli olarak ölçümlerin yapılnması
b)Elde edilen verilerin duyurulması ve gerekli önlemlerin alınması
Diğer Çevresel Denetimler
a)Toprak Kirliliği Değerlerinin ölçülmesi
b)Çevresel Gürültü Kirliliği değerlerinin ölçülmesi
Diğer Yandan Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan Çevre Sağlığı Denetimi ve Denetçileri Hakkında Yönetmelik hükümlerine istinaden denetim elemanları aşağıda belirtilen tesis çeşitlerine göre Bakanlıkça hazırlanmış olan formlara göre aşağıda belirtilen işyerlerini denetlemekle yükümlüdürler.
a) İçilebilir nitelikteki su üreten işletmeler,
b) İçme ve kullanma suyu şebeke sistemleri,
c) Termal amaçlı kullanılan işletmeler, kaplıcalar,
d) Müstakil veya tesisler bünyesinde bulunan açık ve kapalı yüzme havuzları,
e) Sıhhi müesseselerden;
1) Otel, motel, pansiyon, konukevi, kamping gibi barınma ve konaklama tesisleri,
2) Berber ve kuaför gibi yerler,
3) Sinema, tiyatro, düğün salonu, lunapark, sirk, açık ve kapalı spor tesisleri gibi eğlence ve gösteri yerleri,
4) Hamam, sauna gibi tesisleri,
f) Metro, otobüs, servis araçları ve dolmuş gibi toplu taşıma araçları,
g) Açık alanlardan
1) Helalar,
2) Umumi helalar,
3) Park ve bahçeler,
4) Mezarlıklar,
5) Gübrelikler,
h) İnsanların ikametine mahsus meskenler,
ı) Gayri sıhhi müesseselerden;
1) Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, yakıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretim, depolama ve satış yerleri,
2) Pestisit ve toksik kimyasalların üretim, depolama ve satış yerleri,
3) Atıkların depolama ve tasfiye tesisleri,
4) Yukarıda 1, 2 ve 3 numaralarda belirtilen gayri sıhhi müesseselerin dışında kalan gayri sıhhi müesseseleri,
j) Çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek diğer müesseseler.
Çevre Eğitimi
Toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilgilendirmek, bilinçlendirmek, olumlu ve kalıcı davranış değişiklikleri kazandırmak ve sorunların çözümünde fertlerin aktif katılımlarını sağlamak çevre eğitiminin temel hedefleridir.
Çevre ile ilgili konularda aktif katılım sağlayacak, olumsuzluklara karşı tepki oluşturacak, bireysel çıkarların toplumsal çıkarlardan ayrı düşünülemeyeceği gerçeğini kavratacak bir eğitim yöntemi uygulanmalıdır.
Çevre eğitimi yalnız bilgi vermek ve sorumluluk hissi oluşturmakla kalmamalı, insan davranışını da etkilemelidir. Bunun için eğitim çalışmalarında işitsel ve görsel materyaller ile uygulamaya ağırlık verilmelidir.
Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konularında gösterilen çabaların amacı, insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşamalarının sağlanmasıdır. Bunu sağlayacak olan da insanın kendisidir. Çünkü çevreye zarar veren de, çevreyi koruyan ve geliştiren de insandır. Günümüzde çevre bilinci sağlıklı bir çevrede yaşamayı, temel insan haklarından biri olarak kabul etmektedir. Bu ise ancak kaliteli bir eğitimle mümkündür.
İnsan ve çevre arasındaki etkileşimin vazgeçilmez nitelikte oluşu, çevre kavramının günümüzde kazandığı boyutlar, çevrenin ulusal düzeyde olduğu kadar, uluslararası düzeyde de yeni yaklaşımlarla ele alınması gereğini ortaya çıkarmıştır.
Anayasamızın 56. Maddesinde "Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip- tir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın ödevidir" denilmektedir. Bu doğrultuda çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi konusunda devlete ve vatandaşlara çeşitli görevler düşmektedir. Ülkemizde bugün ortaya çıkan sorunların ana nedenlerinden birisi. bilgi edinme ve bilinçlenmede karşılaşılan eksikliklerdir. Çevre bilincine sahip olmayan bir insan, yaşadığı dünyayı kendisinden sonra başkalarının da kullanacağını idrak edemez.
Kaynaklar
www.cevreorman.gov.tr
www.sağlik.gov.tr
www.tr.net
Ekoloji
-
Ekosistem hizmetleri
-
Biyoremediasyon Nedir ? Biyoremediasyon Teknikleri Nelerdir ?
-
Enerji Bağımsızlığı Nedir ?
-
İklim Araştırmaları
-
Sera Etkisi - Atmosferdeki karbondioksitin sera gazı etkisindeki yeri nedir?
-
CO2 Salımları
-
İklim Bilimi - İklimi Nasıl Değiştiriyoruz
-
Ağır Metallerin Sağlık Üzerine Etkileri
-
Küresel Isınmanın Sonuçları
-
Asit Yağmurlarının Çevre Üzerine Etkileri
-
Tür Çeşitliliğinin Korunması
-
Biyolojik Mücadele Kavramı
-
Atık Suların Kullanım Alanları
-
Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır? Kaynak: Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır?
-
Canlı Türlerinin Yok Olmasının Doğal Dengeye Etkisi