Görsel Adaptasyona Yeni Bir Bakış: Yılan Gözü
Yılanlar, avlarını gündüz ya da gece vakitlerinde avlayabilecek bir görüşe sahiptirler.
Örneğin, gündüz vakitlerinde avlanan yılanların, ultraviyole ışığı filtreleyerek ve görüşlerini keskinleştirerek güneş gözlüğü görevi gören göz lensleri vardır, buna karşın gece vakitlerinde avlanan yılanlar ise karanlıkta görebilmelerini sağlayan ultraviyole ışık geçişine müsaade eden lenslere sahiptirler.
Molecular Biology and Evolution‘da yayımlanan ve yılanlardaki lensler ve görsel pigment genlerine odaklanan yeni bir çalışma; yılanlardaki ultraviyole (UV) filtreleri ve avlanma metodları arasındaki ilişkiye dair yeni bakış açıları geliştirdi.
Yılanların, oldukça çeşitlilik gösteren bir çubuk ve koni setlerine (retinada bulunan hayvanların ışığı saptamak için kullandıkları özelleşmiş hücreler) sahip oldukları bilim insanları tarafından uzunca bir süreden beri biliniyordu. Fakat şimdiye kadar, omurgalılardaki (sırt kemiğine sahip hayvanlar) birçok modern görüş çalışması memelilere, kuşlara ve balıklara konsantre olmuştu.
Farklı renkler görebilmek için, hayvanlar, ışığın farklı dalga boylarına duyarlı koni ve çubuk hücrelerindeki görsel pigmentleri kullanılarlar. Araştırmacılar 69 farklı yılan türünü içeren geniş bir genom araştırmasının verilerini kullanarak pigment üretiminden sorumlu genleri incelediler. Buldukları ise, genler türden türe farklılık gösterdikçe pigmentlerin moleküler yapısı ve absorbe edilen ışığın dalga boyu da değişkenlik gösteriyordu.
Araştırmada, birçok yılanın üç görsel pigmente sahip olduğu ve gündüz ışığında iki renkli olma eğilimi gösterdikleri –yani birçok insanın görebildiği üç renkten ziyade iki adet ana rengi görebildikleri– bulgusuna ulaşıldı.
Öte yandan, yılanın görsel pigment genlerinin, yılanların, evrimleştiği çeşitli yaşam biçimlerine uygun olabilmek adına pigmentlerinin duyarlı olduğu ışığın dalga boylarındaki birçok değişimi de içeren büyük ölçüde bir adaptasyonu da gerçekleştirdiği sonucuna ulaşıldı.
Bu çalışmada incelenen birçok yılan UV ışığa duyarlıydılar ve bu da yılanların düşük ışık koşullarında da görebilmelerini mümkün kılıyordu. Retinaya ulaşan ve pigmentler tarafından absorbe edilen ışık, ilk olarak gözdeki lenslerden geçiyor. UV ışığa duyarlı görsel pigmente sahip yılanlar dolayısıyla da UV ışığın içeri geçişine müsade eden lenslere sahiptiler.
Ancak, araştırmada, gündüz vakitlerinde avlanan yılanların ise, örneğin bir ağaç yılanı olan Chrysopelea ornata ve Montpelier yılanı Malpolon monspessulanus, UV ışığını engelleyen lensleri olduğu bulgusuna erişildi. Bu lensler gözün zarar görmesini engellemesinin yanı sıra, tıpkı kayakçıların mavi ışığı kesip kontrastı geliştirmek için kullandıkları sarı gözlüklerde olduğu gibi görüşün de keskinleşmesine yardımcı oluyor.
Dahası, UV-filtreleyen lenslere sahip yılanlar retinalarındaki pigmentleri ayarlıyor, böylelikle de uzun dalga boylarını absorbe edebilirken, kısa UV ışığa artık hassaslık göstermiyor.
İncelenen bütün gece avlanan türlerin (örneğin, Arizona elegans) UV ışığı filtrelemeyen lenslere sahip oldukları görüldü. Ancak UV filtreleme lensleri olmayan bazı yılan türleri gündüz vakitlerinde de aktif olabiliyorlar, araştırmacılar bu yılanların belki de çok keskin görüşe ihtiyaç duymadıklarını ya da parlak ışığın en az olduğu bölgelerde yaşıyor olabilecekleri tahmininde bulunuyorlar.
Pigmentlerin yılanlarda nasıl evrimleştiğinin analiz edilmesiyle, bu yeni araştırmada, yaşayan bütün yılanların son atasının UV ışığa hassas bir görüşe sahip olduğu sonucuna ulaşıldı. Araştırmacılar, yılanların atasal doğasının tartışmalı olduğunu, ancak görüşten elde edilen delillerin bu atanın karadaki düşük ışık koşullarına adapte bir yaşam sürdüğü fikriyle tutarlı olduğunu ileri sürüyorlar.
Kaynaklar ve İleri Okuma:
– Bruno F. Simões, Filipa L. Sampaio, Ronald H. Douglas, Ullasa Kodandaramaiah, Nicholas R. Casewell, Robert A. Harrison, Nathan S. Hart, Julian C. Partridge, David M. Hunt, and David J. Gower. Visual pigments, ocular filters and the evolution of snake vision. Molecular Biology and Evolution, 2016 DOI: 10.1093/molbev/msw148
– Molecular Biology and Evolution (Oxford University Press). “Snake eyes: New insights into visual adaptations.” EurekAlert. http://www.eurekalert.org/pub_releases/2016-08/mbae-sen081616.php (accessed August 22, 2016).
http://bilimfili.com/gorsel-adaptasyona-yeni-bir-bakis-yilan-gozu/
Zooloji Haberleri
-
Komodo Dişleri, Theropod Dinozorların Dişleriyle Çok Benziyor
-
Biyologlar yeni kaplan böceği türünü ortaya çıkarıyor: Eunota houstoniana
-
Bilim insanları yeni bir geko türünü ortaya çıkardı
-
CT taramalarında ortaya çıkan tuhaf yılan benzeri solucanların sırları
-
Dev kaplumbağalar yok edildikten 600 yıl sonra Madagaskar'a geri döndü
-
Hindistan kaplanları iklim ve insan baskısı arttıkça yükseklere tırmanıyor
-
Kitlesel Yok Oluşlardan Kurtulan Memeliler, ‘Genel Yiyici’ Değildi
-
Avrupa’da Bilinen Son Timsah 4,5 Milyon Yıl Önce Yaşamıştı
-
Ağaç kesimi ve iklim değişikliği dağ kuşlarını tehdit ediyor
-
Biyologlar, istilacı, etobur kurbağaların artık Georgia'da ürediğini söylüyor
-
Myanmar'da yeni bir çukur engereği türü keşfedildi.
-
Çin'de yeni bir iguana türü keşfedildi
-
Dev Dinozor Leşleri, Yırtıcılar İçin Önemli Bir Besin Kaynağıydı
-
Yarasalar 50 Milyon Yıl Önce de Ekolokasyon Kullanıyordu
-
Anadolu parsı aylar sonra yeniden görüntülendi