Genler Ve Genetik Kalıtım

Genler, protein üretimi için talimatLar içeren kromozomlarda bulunan DNA segmentleridir. Credit: Office of Biological and Environmental Research of the U.S. Department of Energy Office of Science

Bilim adamları, insanların 25.000 kadar gene sahip olduğunu tahmin ediyor. Genler birden fazla formda bulunur. Bu alternatif formlara alel denir ve belirli bir özellik için tipik olarak iki allel vardır. Allel'ler ebeveynlerden yavrulara geçirilebilecek farklı özellikleri belirler. Genlerin aktarıldığı süreç Gregor Mendel tarafından keşfedildi ve Mendel'in ayrışma yasası olarak bilinen formüle göre formüle edildi.

Gen Transkripsiyonu

Genler, spesifik proteinlerin üretimi için nükleik asitlerdeki genetik kodları veya nükleotid baz dizilerini içerir. DNA içinde yer alan bilgiler doğrudan proteinlere dönüştürülmez, ancak önce DNA transkripsiyonu adı verilen bir işlemde transkribe edilmelidir. Bu süreç hücrelerimizin çekirdeğinde gerçekleşir.

Transkripsiyon faktörleri, bir genin açılıp kapanmadığını belirleyen özel proteinlerdir. Hücrede hangi genlerin ifade edildiğini belirlediklerinden, transkripsiyon faktörleri hücre farklılaşması için önemlidir. Örneğin bir kırmızı kan hücresinde eksprese edilen genler, bir seks hücresinde eksprese edilenlerden farklıdır .

Genotip

Bir allel babadan diğeri de anneden miras alınır. Alleller bireyin genotipini veya gen kompozisyonunu belirler. Genotipin allel kombinasyonu, ifade edilen özellikleri veya fenotipi belirler . Örneğin düz bir saç çizgisinin fenotipini üreten bir genotip, V şekilli bir saç çizgisi ile sonuçlanan genotipten farklıdır.

Genetik miras

Genler eşeysiz üreme ve eşeyli üreme sonucu oluşmaktadır. Eşeysiz üremede, ortaya çıkan organizmalar tek bir ebeveyn ile genetik olarak aynıdır. Bu türden çoğaltma örnekleri tomurcuklanma, rejenerasyon ve partenogenezdir.

Cinsel reprodüksiyon, ayrı bir birey oluşturacak şekilde erkek ve dişi gametlerden alınan genlerin özelliklerini içerir. Bu yavrularda sergilenen özellikler birbirinden bağımsız olarak aktarılır ve çeşitli tiplerde kalıtımın sonucu olabilir.

Tüm özellikler tek bir gen tarafından belirlenmez. Bazı özellikler birden fazla gen tarafından belirlenir ve bu nedenle poligenik özellikler olarak bilinir. Bazı genler cinsiyet kromozomları üzerinde bulunur ve cinsiyete bağlı genler olarak adlandırılır. Hemofili ve renk körlüğü dahil olmak üzere anormal seks bağlantılı genlerin neden olduğu bir dizi bozukluk vardır.

Genetik çeşitlilik

Genetik varyasyon, bir popülasyondaki organizmalarda ortaya çıkan genlerde bir değişikliktir. Bu varyasyon tipik olarak DNA mutasyonu, gen akışı (bir popülasyondan diğerine genlerin hareketi) ve cinsel üreme yoluyla gerçekleşir. Kararsız ortamlarda, genetik çeşitliliğe sahip popülasyonlar, tipik olarak, değişen durumlara genetik çeşitlilik içermeyenlerden daha iyi uyum sağlayabilmektedir.

Gen mutasyonları

Bir gen mutasyonu, DNA'daki nükleotid dizisinde bir değişikliktir. Bu değişiklik, tek bir nükleotit çiftini veya bir kromozomun daha büyük bölümlerini etkileyebilir. Değişen gen segmenti sekansları, çoğunlukla işleyen proteinler ile sonuçlanır.

Bazı mutasyonlar hastalığa neden olabilirken, diğerlerinin bir birey üzerinde olumsuz bir etkisi olmayabilir hatta faydası olabilir. Yine de, diğer mutasyonlar, çukurlar, çiller ve çok renkli gözler gibi benzersiz özelliklerle sonuçlanabilir.

Gen mutasyonları genellikle çevresel faktörlerin (kimyasallar, radyasyon, ultraviyole ışık) veya hücre bölünmesi sırasında meydana gelen hataların (mitoz ve mayozoz) sonucudur.

Kaynak: https://www.thoughtco.com/genes-373456

Çeviren ve Derleyen: Hatice Yüsra Nahya

#genler #genetik #kalıtım