Gen İfadesi Nedir?
Gen ifadesi, DNA’daki yönergelerin işlevsel bir ürüne, örneğin bir proteine dönüştürülme sürecidir.
* DNA’da depolanan bilgi, proteinlerin veya başka moleküllerin yapılması için yönergelere dönüştürüldüğünde, bu olaya “genin ifade edilmesi” ya da kısaca “gen ifadesi” denir.
* Gen ifadesi, bir hücrenin değişen çevresine yanıt vermesine olanak tanıyan sıkı düzenlenmiş bir süreçtir.
* Hem proteinlerin ne zaman üretileceğini kontrol eden bir aç-kapa düğmesi olarak, hem de üretilen proteinlerin miktarını arttırıp azaltan bir hacim kontrolü olarak görev yapar.
* Protein yapımına ilişkin iki önemli adım vardır: Yazım ve çevrim.
Yazım (Transkripsiyon)
* Yazım, bir gendeki DNA’nın, “haberci (mesajcı) RNA” yani mRNA olarak adlandırılan bir RNA yazısı üretmek için kopyalanmasıdır.
* Bu işlem, hücrenin çekirdeğinde mevcut olan bazları kullanarak mRNA’yı oluşturan bir enzim olan “RNA polimeraz” tarafından gerçekleştirilir.
* RNA, yapısal ve özelliksel olarak DNA’nın kimyasal bir benzeridir; fakat sadece bir tane baz iplikçiği vardır. Ayrıca Timin bazının yerine de RNA’da Urasil bazı bulunur.
Çevrim (Translasyon)
* Çevrim, mRNA yazılmış mesajı DNA’dan alıp, hücrenin protein üretimhâneleri olan ribozomlara getirdikten sonra gerçekleşir.
* Ribozoma mRNA tarafından ulaştırılan mesaj, “aktarıcı (tansferci) RNA” yani tRNA tarafından okunur.
* Her seferinde mRNA’dan üçer harf (bir kodon) okunur.
* Her bir kodon, belirli bir amino asiti belirtir. Örneğin “GGU” kodonu, glisin adlı amino asitin şifresidir.
* Sadece 20 tane amino asit varken, 64 tane potansiyel kodon kombinasyonu olduğundan, aynı amino asit birden fazla kodon tarafından şifrelenebilir. Örneğin “GGU” ve “GGS” kodonlarının her ikisi de glisini kodlar.
* Her bir amino asit, özellikle kendi tRNA molekülüne bağlı olur.
* mRNA dizilimi okunduğunda, her bir tRNA molekülü kendi amino aisitini ribozoma gönderir ve mRNA molekülünde karşılık gelen kodona geçici olarak bağlar.
* tRNA bağlanınca, amino asitini salar ve komşu amino asitler birbirlerine tutunarak, polipeptit adı verilen uzun bir zincir oluşturur.
* Bu süreç, hedeflenen protein oluşturulana dek sürer.
* Proteinler, bir hücrenin etkin işlevlerinin çoğunu gerçekleştirir.
Kaynak: YourGenome.org, “What is gene expression?“
<http://www.yourgenome.org/facts/what-is-gene-expression>
BilimFili.com "Gen İfadesi Nedir?"
https://bilimfili.com/gen-ifadesi-nedir/
Genetik
-
İnsanlarda Kaç Kromozom Vardır?
-
Sık görülen mikrodelesyon sendromları nelerdir?
-
Bilim insanları kromozomları nasıl inceler?
-
Arkea'da Kromozomlar ve DNA Replikasyonu
-
DNA Onarım Mekanizmaları Nelerdir?
-
DNA hasarına neden olan etkenler nelerdir?
-
XYY Süper Erkek Sendromu - JACOB’S, Sendromu
-
Bitki doku kültürü çalışmaları ile haploid bitkiler elde edilebilir
-
Gram pozitif bakterilerden genomik DNA izolasyon protokolü
-
E. coli bakterisinden genomik DNA izolasyon protokolü
-
DNA’nın Keşfi
-
İnsan Genom Projesi Nedir ? Amaçları Nelerdir ?
-
Genomik mikrodizilimlerle ikilenme teşhisi yöntemi
-
Gen duplikasyonu ve amplifikasyonu nedir?
-
DNA ile RNA Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir