Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

FLOEMDE ORGANİK MADDE TAŞINIMI

---

Bu taşınım da iki ayrı mekanizmadan söz edilir.

Kitle akımı :

Bu görüşe göre organik maddelerin sentezlendiği doku ile taşınacağı doku arasında mevcut olan osmotik basınç farkı gradiyentine bağlı olarak organik maddeler hareket ederler. Aşağıdaki şekildeki modelde de görüleceği üzere A ve B kapları birbirlerine bağlıdırlar. Bu iki kap içerisine yerleştirilen yine A ve B osmometreleri birbirlerine boru ile bağlanmıştır. B osmometresine çok yoğun şeker çözeltisi eklendiğinde B kabından hızla su alacak( buradaki su saf sudur) dolayısıyla turgor basıncının etkisiyle B’deki şeker çözeltisi A’ya akmaya başlayacaktır ve A kabından yine az yoğun olduğu yere doğru hareket edecektir. Bu modeli bitkide uyguladığımızda B osmometresi yapraklar A osmometresi kökler olsun. Yaprakta sentezlenen şeker osmotik değeri arttıracağından hızla su alacak, turgor basıncının etkisiyle de diğer hücrelere gövdeye köke taşınacaktır. Buradaki boruların görevini floem gerçekleştirecektir. Organik maddeler bu yolla genelde depo yerlerine taşınırlar (depo kök, yumru, meyva vs.).

Protoplazma hareketleri :

Hücrelerde rotasyon ve sirkülasyon diye adlandırılan protoplazmik hareketlerin etkisiyle gerçekleşen organik madde akımıdır. Bu aktivite genç kalburlu boru elemanlarınca yapılabilen bir aktivitedir.

Madensel Tuzların Kullanılması

Çeşitli tuz iyonlarının bitkiler tarafından alınması onların mutlaka metabolik faaliyetlerde kullanılacağı anlamına gelmez. Alınan tuzların bir kısmı ksilem elemanları ile fotosentez merkezlerine ulaşır ve kullanılır. Bir kısmı da bitkinin gerekli bölgelerinde oluşan depo proteinleri, Ca okzalat, glikozit, enzim, vitamin gibi moleküllerin yapısına girerler. Bazı hallerde absorbe edilen iyonlar hiç metabolizmada kullanılmaz. Sadece hücre vakuolünde toplanarak hücrenin osmotik potansiyelinin artmasını sağlarlar. Bazı tuz iyonları da protoplazmanın asitliğine etki ederler.

Madensel tuzların bitki yaşamında oynadıkları rolleri iki şekilde düşünebiliriz.

a) Genel roller
b) Özel roller

Bitki bünyesine giren madensel tuzlar genel olarak aşağıdaki rolleri üstlenirler.
a) Hücre çeperi ve protoplazmanın yapısına girerler (S, P, Ca, Mg)
b) Bitki hücrelerinin osmotik basıncını arttırırlar.
c) Hücrenin pH değişimlerine sebep olurlar.
d) Zar permeablitesini etkilerler (Ca++, Mg++, Fe+++, Al+++yavaşlatır. K+, Na+ ise azaltır).
e) Yüksek konsantrasyonda zehir etkisi yaparlar.
f) Antigonistik etki yaparlar (iyon antigonizmi) Ör: 0, 015 mm CuCl2 çözeltisinde günde 3,5 mm uzayan hardal kökleri, ortama CaCl2 ilave edilince 10, 5 mm uzayabilmektedirler. Bu duruma Ca++’ un Cu++ iyonları üzerindeki antigonist etkiden kaynaklanmaktadır (Yani bakırın zehir etkisi Ca++ tarafından kırılmaktadır).
g) Metabolik faaliyetlerde katalitik etki yaparlar. Fe++, Cu++, ve Zn++ bazı enzimlerin prostetik grubunu oluştururlar. Mn, Mg, Ca aktivitör moleküllerdir.

Tuz absorbsiyonunu etkileyen etmenler:
a) Sıcaklık: Sıcaklık artışı tuz absorbsiyonunu hızlandırmaktadır. Ancak sıcaklığın 40oC’ nin üstüne çıkması ket vurucu etki yapar.
b) Hidrojen iyonu konsantrasyonu: Düşük pH’ da H+ iyonları katyonların alınmasını engellemektedir. Buna karşın anyonların alınımını arttırmaktadır. Bunun nedeni H+ iyonlarının alınım sırasında katyonlarda rekabet etmesindendir. Yüksek pH değerlerinde ise, OH- iyonları nitrat ve fosfat iyonları gibi anyonlarla rekabet etmektedir.
c) Işığın dolaylı etkisi: Stomaların açılması ve fotosentezde O2 üretilmesi tuz alınımını arttırır. d) İyonların karşılıklı etkisi: İyonların taşıyıcılara bağlanması iyon rekabeti doğurur. Ca, K’ u etkiler.

---