Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

EVRİM KURAMI ve TEORİLERİ 2

---

"Çoğumuz kuantum kuramını ya da Einstein'ın Özel görelilik ve Genel görelilik kuramlarını anlamayız; ama anlamamamız bu kuramlara karşı çıkmamızı gerektirmez!"Einsteincılığın" tersine,Darwincilik konusunda bilgisi olan olmayan ahkam kesiyor. Sanırım Darwinciliğin bir sorunu da, Jacques Monod'nun dediği gibi,herkesin bu kuramı anladığını zannetmesi."

Richard Dawkins(Kör Saatçi,s:III)

Evrim sözcüğü (temelde) değişikliği ifade eder. Evrim,biyolojik bir gerçektir;en geniş anlamı ile organizmaların zaman süreci içinde değişen ortama gösterdikleri fiziksel tepki olarak da tanımlanabilir."

Güven Arsebük (BTD Temmuz 1995, 332.sayı)



"Evrim kuramı biyolojinin tek birleştirici kuramıdır. Bugün evrim kuramı olmadan biyolojideki birçok olay birbiri ile ilgisi olmayan,ilginç fakat pek fazla anlam taşımayan bilgiler yığını olacaktır."

Aykut Kence (TÜBA Bilimsel Toplantılar Serisi:2)

"İnsan denen canlıyı ele aldığımız zaman onun bir Homo erectus(dik yürüyen),bir Homo faber(alet yapan),bir Homo lingua(konuşan/dili olan),bir Homo symbolicus(soyutlayabilen),bir Homo curiosus(araştıran) ve bir Homo sapiens (akıl sahibi) olduğunu görüyoruz. Bunların tümü insana özgü. İlginç olan ve özellikle vurgulanması gereken husus, insan dışında hiç bir primatın bunları,hatta bunlardan birini bile gerçekleştiremediği gerçeğidir... İnsan,bütün bu özelliklere sadece kendisince geliştirilen,yalnızca onda olan bir özellik,yani "kültür" sayesinde ulaşabilmiştir. Kültür nedir? Kültürün çok çeşitli tanımları arasında, tarih öncesi dönem arkeolojisi(prehistorya) uğraşanlarca yaygın olarak benimsenenlerden birine göre "kültür,doğanın tüm oluşturduklarına karşı,insan tarafından meydana getirilen her şeydir." Kültürün kalıtımsal ve/veya içgüdüsel olmadığı,aksine edinsel olduğu ve zaman içinde tek tek her insanın,çevresinde yaşayan diğer bireylerden öğrendiği davranış ve tepki eğilimleri olduğu vurgulanmalıdır. Başka bir deyişle de kültürde devamlılık,kuşaktan kuşağa geçme,kısacası süreklilik esastır."

Güven Arsebük, BTD Temmuz 1995, 332.sayı

"Bunun da ötesinde,okuyucuyu Darwinci dünya görüşünün yalnızca doğru olduğuna değil,varoluşumuzun gizemini çözebilecek bilinen tek kuram olduğuna inandırmak istiyorum."

Richard Dawkins (Kör Saatçi,s:II)

Evrim kuramı,19.yy ortasında Darwin'in ortaya koyduğu,ama 20.yy boyunca da gelişip güçlenen bir kuram. Elbette her kuram gibi,evrim kuramı da bir dogmalar yığınından farklıdır, yanlışlanan ve doğrulanan boyutları vardır. Doğanın incelenmesi ve fosil kalıntılar, 65 milyon yıl önce dinazorların varolduğunu apaçık gösteriyor. Bilimin düşmanları yalnız geri ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de evrim kuramına türlü saldırılar yönelterek bilimsel düşünmeyi zehirlemeye çalışıyorlar. Richard Dawkins şöyle diyor:"Her canlı bedenin ve organın yayılmış olduğu 'tasarımları' yalnız doğal ayıklama pratik olarak açıklayabiliyor. Evrim bilgisi,güncel ilişkilerde tam tamına yararlı olmayabilir. Herhangi bir şekilde yaşayabilir ve Darwin'in adını hiç duymadan ölebilirsiniz. Ama eğer ölmeden önce,yaşamda niçin en önemli yeri tuttuğunuzu anlamak isterseniz o zaman Darwincilik öğrenmeniz gereken konulardan biridir."

Bu bölümde evrim kuramını tüm boyutlarıyla ele almaya çalışacağım. Bölümler konunun uzmanlarının imzalarını taşıyacak. Ben,zaman zaman araya girmekle yetineceğim.

İnsaoğlunun tarihi ne zaman başladı? İnsan ne zaman insan oldu?

Bundan 2 milyon yıl önce "ön insan " denen çeşitli tipte insan ortaya çıkmış. Modern insan tipinin ortaya çıkışı ise İsadan Önce (İ.Ö.) beş yüz bin yıl önce de modern insanın ortaya çıktığını söyleyebiliriz . İnsanın tarihi, homo sapiens denen modern insanın ortaya çıkışıyla başlıyor.

Homo sapiens türünün temsilcileriyle bizler arasında 25 bin kuşak var. Mağara duvarlarına resim yapan atalarımızla aramızdaki uzaklık, 2 bin kuşak kadar. Kro-manyon adamı denen atalarımız, ilk olarak Avrupa' da görülmüştür, ama büyük olasılıkla bundan 40 bin yıl önce Doğu' dan gelmiştir. Başlangıçta Avrupa üniversiteleri inanılmaz bir bağnazlıkla ilk yerleşme bölgesinin Avrupa olduğunu varsaydı. Ama Pekin ve Java adamlarının bulunmasıyla birlikte kaynağın Doğu olduğu kabul edildi. Bunlar İ.Ö. 40 bin' den 10 bine dek mağara duvarlarını boyamış, kemikler oymuş; hatta 30 bin yıl kadar önce kireç taşından heykelcikler yapmış. Bunlarda göğüs ve kalça baskınmış.

(İnsan Yapısı ve Yaşamı s:21)

İnsan, önce ağaçtan indi. Aslında bu, tehlikeli bir adımdı. Çevik hareket eden et yiyiciler ve ot yiyiciler, kim bilir kaç insan adayını canından etti? Ama toprağa inişle birlikte onun yetenekleri ortaya çıkacaktı. El ve kolun kullanışlı olması ve ağaç tepelerinde gelişmiş olan bir çok özellik ona yeni hünerler kazandıracaktı. Alet kullanmaktan alet yapma aşamasına geçmesi, sopa ve taşları şekillendirmesi savunmayı ve avcılığı doğurdu.

Peki uygarlık nerede ne zaman ortaya çıktı?

Ortadoğu' da: Dünyanın en eski uygarlığı, Dicle ve Fırat ırmaklarının aşağı kıvrımları boyunca Basra Körfezi'ne dek uzanan düz alüvyon ovası üzerinde uzanan Sümer'lerde doğdu. Sümer toprakları, her yıl yenilenen ırmak milinden oluşuyordu. Buradan bol ürün alınabilmesi için yeni tarım teknikleri bulunmalıydı. Ortadoğu'nun ormanlık tepeleri kışın yeterince yağış alıyordu,ama güneyde durumu farklıydı; oralar çok kuraktı. Öyleyse ırmak sularından yararlanmalıydı. Bu da sulama kanalları ile olurdu. Sulama kanallarının açılması, setlerin yapımı ve korunması binlerce kişinin çalışmasını, sıkı bir toplumsal disiplini gerektiriyordu. Halkın çoğunluğunun emeğinin harekete geçirilmesi, seçkin bir yönetici tabakasını gerektirdi.

İ.Ö 4 000 yıllarındayız. Dicle-Fırat Vadisi' nin aşağı bölgelerinde ilk yerleşimler oluyor. Sümer yazılı kayıtlarına göre bin yıl içinde Sümer Uygarlığı doğdu. Teknik gelişmeler, başlangıçta son derece hızlıydı. Tunç metalürjisi, çarkta yapılmış çömlek kaplar, tekerlekli araçlar, suda yüzen tekneler, heykeltraşlık, anıtsal yapılar ve belki de hepsinden önemlisi karasaban, hemen hemen aynı anda görülüyor. Yünlülerin dokunup boyanması ve tapınak hizmetlerinin tantanalı yapısı, Sümer Uygarlığının başlarına dayansa gerek. Bunlardan başka, ölçme sanatları, o zamana dek benzeri görülmemiş bir önem ve kesinlik kazandı. Kanalların, bentlerin ve ovada yapay dağlar gibi yükselen anıtsal tapınakların yapılması, kesin ölçmeleri ve dikkatli planlamaları gerektirdi.

Tarım yılının düzeni, ekimin dikimin ne zaman yapılacağının bilinmesine bağlı olduğu için, zamanın ölçülmesi çok daha yaşamsal bir önem taşıyordu. Ayın büyümesi ve küçülmesi, zamanın geçişinin en göze çarpan göstergesiydi. Ne var ki ayın döngüleri sonunda güneş yılıyla tam olarak çakışmıyordu; bu nedenle rahipler güvenilir bir takvimin yaratılabilmesinden önce, hem güneşin hem de ayın devinimlerini gözlemleyip, ölçüp ilişkilendirmek zorunda kaldılar. Böyle bir takvimin yürütülmesi, gerçekten, rahiplerin ilk tarımcılara sundukları en önemli hizmet olmuştur. Bir takvimi yürütmek için gereken bilgi ise, rahiplerin toplumda sahip oldukları üstünlüğün önemli bir dayanağını oluşturmuştur. Sıradan çiftçiler, bu kimselerin mevsimlerin gelişini önceden bilebilmelerinin, onların tanrılarla özel ilişkilerinin belirtisi olduğunu ve bu nedenle kendilerine gösterilen itaati hak ettiklerini düşünmüş olabilirler. Sulama işlerinin örgütlendirilmesi, özel önderlikleri bu hareketin doğurduğu tüm teknik ve toplumsal sonuçlarıyla birlikte geniş ölçüde mevsimlerin gelişini önceden görebilme yeteneklerine dayanan rahiplerin yönetimi altında başlamış olmalı.

(McNeill, Dünya Tarihi s: 29-30)

---