ENDÜSTRİYEL MİKROBİYOLOJİ NEDİR
Bazı temel besin maddelerinin hazırlanmasından başlayarak fermentasyon yoluyla antibiyotik, vitamin, alkol, enzim ve diğer bazı kimyasal maddelerin elde edilmesine, atık maddelerin değerlendirilmesine, mikrobiyal gübrelemeye, çevre kirliliğinin çözümüne kadar geniş bir alanı ilgilendiren “endüstriyel mikrobiyoloji” son yıllarda mikrobiyoloji anabilim dalının en çok ve hızlı gelişen konusu olmuştur.
Mikroorganizmalar kullanılarak yapılan çalışmalar ve elde edilen ürünler ekonomi, endüstri, tarım, beslenme ve sağlık konularını ilgilendirmektedir. Mikroorganizmalar yüzyılımızın ortalarına kadar yalnızca yaptıkları enfeksiyon hastalıkları yönünden incelenmişler, daha sonraları bazı yararlı biyokimyasal aktiviteleri saptanmış ve bu konudaki araştırmalara büyük önem verilmiştir. Böylece Mikrobiyoloji bilim dalında “Tıbbi Mikrobiyoloji” ve “Endüstriyel Mikrobiyoloji” ana konularında birçok araştırma ve keşif yapılmıştır.
İnsanlar çok eski çağlardan beri ekmek, peynir, şarap, bira gibi besin ürünlerinin eldesinde bilinçsizde olsa mikroorganizmalardan yararalanmışlardır. Bugün, Endüstriyel Mikrobiyolojinin çalışma alanı çok geniş boyutlara ulaşarak fermentasyon yolu ile çeşitli antibiyotikler, vitaminler, aminoasitler, organik asitler, besinler, alkoller, enzimler elde edilebilmektedir. Ayrıca atık maddelerden yararlı ürünlerin elde edilmesinde, çevre kirliliğinin önlenmesinde de mikroorganizmalardan yararlanılmaktadır.
Endüstriyel mikrobiyolojide başarı, yüksek verimli mikroorganizmaların kullanılması ile mümkün olduğundan, tesadüfen veya genetik çalışmalarla elde edilen verimli mikroorganizmalar kültür koleksiyonlarında muhafaza edilmektedir.
Yüksek verimli, pahalı olmayan ürün eldesi, ancak biyomühendislik bilgileriyle yürütülen ve kültür koleksiyonlarından sağlanan standart mikroorganizmaların kullanıldığı fermentasyon çalışmaları ile mümkün olmaktadır. Mikroorganizma kültür koleksiyonları ile endüstriyel mikrobiyoloji ve biyomühendislik çalışmaları birlikte yürütülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda çok yararlı ürünler elde etmek mümkündür. Ülkemizin bu tip çalışmalara ihtiyacı vardır ve son yıllarda bu konuya eğilerek, çalışmalar yoğunlaşmıştır. Üniversitelerde biyoteknoloji anabilim dalları açılmıştır. Örneğin çevre mikrobiyolojisi laboratuvarında çeşitli atıkların mikroorganizmalar aracılığıyla arıtılması çalışmaları, çeşitli üretim laboratuvarında farklı mikrobiyal kaynaklardan çeşitli enzimlerin ve hormanların üretimi çalışmaları gerçekleşmiştir.
Dünyamızda yaşayan mikroorganizmalarda yaşayan diğer canlılar gibi canlı veya cansız ortamlarda yaşamlarını sürdürürler. Mikrobiyoloji, mikroorganizmaların bulundukları ortam ve metabolik aktiviteleri gözönüne alınarak çeşitli bölümlere ayrılır. Bunlar,
• Tıbbi mikrobiyoloji
• Veteriner mikrobiyolojisi
• Tarım mikrobiyolojisi
• Besin mikrobiyolojisi
• Deniz mikrobiyolojisi
• Endüstriyel mikrobiyolojidir.
Mikroorganizmaların insanlarla ilişkisi ve insanlara verdiği zarardan Tıbbi mikrobiyoloji; hayvanlarla ilişkisi ve hayvanlara verdiği zarardan Veteriner mikrobiyolojisi; bitkilerle ilişkisi ve bitkilere verdiği zarardan Tarım mikrobiyolojisi bahseder. Endüstriyel mikrobiyoloji ise, mikroorganizmaların ve ürünlerinin endüstriyel alanlarda kullanılarak, insanlara yararlı hale getirilmesi ile ilgili konulardan bahseder. Çok geniş çalışma alanı olan endüstriyel mikrobiyoloji mikrobiyolojinin ekonomik yönü olan her konuyla ilgilenir.
Endüstriyel mikrobiyolojinin uygulaması ve kavramalarının anlaşılması mikrobiyolojinin diğer konularıyla yakın ilişkisi ile mümkün olmaktadır. Mikrobiyal fizyoloji, sitoloji, genetik, enzimoloji, besin ve süt mikrobiyolojisi, immünoloji endüstriyel mikrobiyolojinin çalışma alanlarına girer. Mikrobiyoloji içinde olmayan organik ve anorganik kimya, fizikokimya, biyokimya, mühendislik, ekonomi, pazarlama ve patent hukuku endüstriyel mikrobiyoloji için önemli diğer konulardır.
Endüstriyel mikrobiyolojinin tarihçesinden bahsedersek, çok eski çağlara kadar gitmeliyiz. Alkollü içeceklerin elde edilmesi bu konudaki ilk buluşlardır. Yine ekmek, peynir, yoğurt yapımı hep bu tarihçeye girmektedir. Fermentasyon endüstriyel mikrobiyolojinin tarihçesi için önemlidir. Pasteur fermentasyonu mikroorganizmaların oksijen yokluğunda üremeleri için gerekli enerjiyi sağlayan anaerop reaksiyonlar olarak tanımlamıştır.
1675 Yılında Anton van Leeuwenhoek kendi tasarladığı mikroskopla mikroorganizmaları keşfetmesiyle mikrobiyoloji bilim dalı başlamış oldu. Endüstriyel mikrobiyolojinin başlangıcıda esas bu tarihte olmuştur. Belki Leeuwenhoek üzümlerin nasıl şarap olduğunu veya sütün nasıl peynire dönüştüğünü mikroorganizmalara bağlayamadı ama çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük canlıların olduğunu keşfetti.
1684 Yılında asetik asidin bazı bakteriler üzerinde zararlı etkisi olduğu ve bazılarına ise etki etmediği bulunmuştur.
1837 Yılında Theodore schwan alkolik fermentasyon ile şekerin alkol ve CO2’e dönüşmesinin canlı organizmalarla (mayalarla) olabileceğini sunmuştur.
1860 Yılında Pasteur laktik asit fermentasyonunu canlı mikroorganizmaların yaptığını bildirmiştir.
1897 Yılında Buchner parçalanmış maya hücrelerinin sıvısından koyarak baklettiği şeker çöeltisinin fermentasyon sonunda alkole dönüştüğünü saptayarak fermentasyonda bir enzimin rol oynadığını göstermiştir. Ayrıca bu enzime zimaz adını vermiştir.
1929 Yılında Alexander Fleming’in Penisilini bulması daha sonra streptomisin, kloramfenikol, tetrasiklin grubu antibiyotiklerin bulunması ve 1942’den sonraki yıllarda fermentasyon yoluyla antibiyotik elde edilmesi büyük bir ilaç endüstrisinin kurulmasına yol açmıştır.
Türkiye’de 1886 yılında Abdülhamit döneminde Avrupaya öğrenci gönderilerek oradaki çalışmaların öğrenilmesi sağlanmıştır. 1891-93 yıllarında ilk bakteriyoloji dersleri Türkiye’de verilmeye başlanmıştır. 1893 yılında ilk bakteriyoloji laboratuvarı kutrularak inceleme ve araştırmalara başlandı.
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp