Domates Yetiştirilirken Dikkat Edilecek Hususlar
İpe Alma: Sırık domates çeşitleri dikine büyüyemeyen bitkiler olduklarından dik büyüyebilmeleri için askıya alınmaları gerekir. İpe alma işlemi gecikince fideler sağasola yatar, kırılır ve ileri dönemlerde verimden düşer.
Domates bitkilerinde gövde ve büyüme noktaları oldukça gevrek dokulardır. İpe alma ve sarma işlemlerinde bunların yaralanmamasına dikkat edilmelidir.
İpe almanın yararları şöyle sıralanabilir:
Işığı gören bitki yüzeyinin artmasını sağlar.
Her türlü bakım işleri daha kolay olur.
Üründe kaliteyi artırır.
Hastalık ve zararlı kontrolü kolaylaşır.
Birim alana dikilen bitki sayısı artacağından verim artar.
Askıya alma şöyle yapılır:
Fideler yerlerine dikildikten sonra sıra üzeri boyunca yerden bir ip çekilir. Askı ipinin bir ucu yerdeki ipe, diğer ucu yukarıdaki tele bağlanır ve bitki bu ipe sardırılır. İkinci bir yöntem ise, dip kısmından ileride bitkiyi boğmayacak şekilde genişçe olmak şartıyla bir düğüm atılır ve diğer ucu özel askı çengeline veya tepedeki tele bağlanır. Askı teline bağlamanın ileride bitki tel boyuna ulaştığında aşağıya kaydırma veya tepede yer değiştirmede kolaylık sağlama gibi avantajları vardır.
Malçlama: Toprağın fiziksel özelliklerini (sıcaklık, nem vb.) artırmak için toprak yüzeyinin ince bir tabakayla kaplanmasına malçlama denir. Çam pürü, bitki sapları, saman balyaları, torf gibi maddeler malç materyali olarak kullanılabilir
Malçlamanın faydalarını şöyle sıralayabiliriz:
Malçlama toprak yüzeyinde buharlaşmayı önlediği için sulamaya daha az ihtiyaç duyulur.
Toprak sıcaklığı 3-5 0C daha fazla olduğundan kuvvetli büyümeyi teşvik etmektedir.
Yabancı otların kontrolünde faydalıdır
Fidelerin yerlerine dikimi, donlar geçtikten sonra yapılmalı,
*Toprağın tavlı olmasına dikkat edilmeli,
* Domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve sıra üzeri bırakılacak aralıklar çeşidin sırık veya yer çeşidi oluşuna, büyüme ve yayılma kuvvetine, toprak şartlarına ve yapılacak bakım işlerinin elle veya makineli olarak yapılmasına göre Ülkemiz şartlarında sıra araları yer domateslerinde 80-125 cm, sırık çeşitlerinde 75 cm, sıra üzeri mesafeler ise yer çeşitlerinde 60 cm, sırık çeşitlerinde ise 50 cm olarak bırakılmalıdır. Yetiştiriciler fideleri doğu-batı yönünde hazırlanan masuraların güney kısımlarına, kuzey-güney yönünde hazırlanan masuraların doğu taraflarına ve masuraların boyun noktalarına dikmelidir.
* Dikim sabahın erken saatlerinde veya akşam serinliğinde yapılmalıdır. Sıcak saatlerde dikim yapmamalıdır.
*Dikimde fidelerin ilk yapraklarının toprak üstünde kalmasına dikkat edilir ve kök boğazı 1-1,5 cm toprakla örtülür ve toprakla bastırılmalıdır. Hemen can suyu verilmelidir.değişir
Domates seçici olmamakla beraber süzek, humus ve organik maddece zengin, su tutma kabiliyeti iyi, tınlı topraklardan hoşlanır.Kumlu-tınlı topraklarda erkencilik gösterir. Killi ağır topraklarda bitki gelişmesi daha yavaş ancak bitki sürekli olarak gelişip yeni sürgünler meydana getirdiğinden verim daha yüksek olur.Domates pH 5.5-7 olan topraklarda daha iyi yetişir. pH 5’ten aşağı düştüğü ortamlarda kireç uygulaması yapmak gerekir.
Fazla su, bitkilerin gövdelerinde kalınlaşmaya ve yapraklarında genişlemeye neden olur. Böyle bitkilerde verim ve meyve kalitesi düştüğü gibi, hastalıklara dayanıklılıkta azalır. Hava neminin düşük olduğu durumlarda sulamanın arttırılması, hava neminin yüksek olduğu durumlarda ise sulamanın azaltılması daha olumlu sonuçverir.
Aynı alanda art arda domates veya aynı familyadan olan biber ve patlıcanın yetiştiriciliği yapılmamalıdır. Bunların üst üste tarımı yapılması halinde; aynı bölgede ki, aynı besin maddelerini tüketecekleri için toprağın zayıf düşmesine neden olurlar. Ayrıca hastalık ve zararlıların artmasına da yol açar. 3-5 yıllık münavebe programı uygulanabilir. Araya baklagil bitkileri veya hububat ekimi yapılmalıdır. Bu bitkilerin ekilmesi ile topraktaki organik maddenin ve azot miktarının artması sağlanır
Sezon boyunca toprağa yakın yapraklar zaman içinde sararacak solacaktır. Bu tamamen normaldir. Bu yapraklar kurudukça ve soldukça toplayın ve bitkiden uzaklaştırın. Bitki hem görsel olarak temiz ve sağlıklı gözükecek hem de hastalıklara yuva olan ölü yapraklardan kurtulmuş olacaksınız
Uç (tepe) alma: Uç alma domates bitkisinde büyümeyi durdurmak için yapılır. Tepesi alınan bitkilerde meyve irileşmesi ile çabuk olgunlaşma sağlanır. Tek mahsul ve
ilkbaharda hasat haziran ayı ortası veya sonunda biter. Bu
yetiştiricilikler için tepe alınması hasada son verilecek
tarihten 8-10 hafta önce yapılır. Nisan ayı ortalarında tepe alındığında haziran ayı sonlarına kadar hasat devam eder. Hasat süresi uzatılmak istenirse tepe alma daha sonraki bir tarihte de yapılabilir. Tepe almak için tespit edilen tarihte bitkinin en üst salkımından sonraki iki yaprak bırakılarak bitkinin büyüme noktası elin baş ve işaret parmaklarının tırnakları ile kesilerek köreltilir. Tepe alma sırasında bitki aşağıdan yukarıya doğru kontrol edilerek ne kadar koltuk varsa temizlenir. Aksi halde ikinci budamaya ihtiyaç olabilir. En son çiçek salkımının üzerinde iki yaprak bırakılması tek mahsul ve ilkbahar yetiştiriciliği için önemlidir. Bırakılan yapraklar çiçek salkımını yüksek ışık ve ısıya karşı örtü olarak döllenme için iyi bir ortam sağlar. Sonbahar yetiştiriciliğinde hasada şubat ayı başlarında ve ortalarında son verileceğinden aralık ayının ilk haftasında tepe alınarak büyüme durdurulur. Şubat ayının ortalarında hasada son verilir. Sonbahar domates yetiştiriciliği için en üst salkımdan sonra iki yaprak bırakılması önemli değildir. Çünkü bu aylarda şartlar değişir. Isı ve ışık şiddeti azalır.
Budama:
Askıya alınmış sırık domateslerinde budama yapmak gerekir. Budama koltuk alma ve uç alma olmak üzere iki şekilde uygulanır.Ayrıca boyunun uzaması için alttan dört dalın alınmasıgerekmekte
Koltuk Alma: Domateslerde bitki gövdesi ile ana yaprakların birleştiği koltuk denilen kısımlarda meydana gelen sürgünlerin alınmasına koltuk alma denir.BU İŞLEM MAKASLA YAPILACAKSA MAKASIN STERİL OLMASINA DİKKAT EDİLMELİDİR.ELLE YAPILMASI TAVSİYE EDİLİR
Çiçek (salkım) budaması, elde edilecek meyvelerin verim ve kalitesinin daha yüksek olmasını sağlamak amacıyla salkımda açan çiçeklerin bir kısmının meyve tutumu asamasından önce koparılması islemidir. Böylece meyve kalitesi arttırılmıs olur. Salkımdaki en son açan çiçekten baslanarak budama yapılır
Domatese başta beyaz sinek olmak üzere pek çok zararlı musallat olur. Yaprakların bozulmasına bitkinin sağlığını hızla kaybetmesine verim düşüklüğüne neden olurlar. Oysa domatesle birlikte kolaylıkla yetiştirebileceğiniz bir türTagetes çiçeği, mucize bir şekilde bu zararlıların domatese gelmesine engel olur. Tagates - Fransız Marigold ya da Fransız Kadife çiçeği, sadece domatese gelen beyaz sineği engellemez aynı zamanda çiçek saplarını yiyen domates kurdu, salatalık böceği gibi zararlılarıda domatesin yanında salatalıktan da uzak tutar.İşte gerçek organik tarım denilen, sağlıklı sebze meyve yetiştiriciliği bu şekilde yapılır. Bu sayede zararlı kimyasal ilaçlar kullanmadan, tamamen doğal yollarla tabiatı dengede tutarsınız. Domatesinizi fidelerken bu mucize bitkiyi de birlikte fidelemeyi ihmal etmeyin. Birlikte dikin, ilaçsız sağlıklı domatesler tüketin.
Nurdan Coşkun
BİYOLOJİ ÖDEV YARDIM
-
Mercanlar ve Mercan resifleri hakkında bilgi
-
Kulak Nedir? Kulağın Yapısı ve Görevleri Nelerdir?
-
Göz nedir ? Gözün görevleri nelerdir ? Canlılarda göz ve görme organı
-
Boğaz nedir ? Boğazın kısımları nelerdir ?
-
Omurga, columna vertebralis nedir ? Görevleri nelerdir ?
-
Doğal gübreler nelerdir
-
Kimyasal (yapay) gübreler nelerdir
-
Kortizol Nedir
-
Semantik Nedir ?
-
Karasal Ve Sucul Biyomların Özellikleri Nelerdir ?
-
Kaç çeşit biyom vardır
-
Bitki Ve Hayvanların Yeryüzündeki Dağılımını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
-
Bitkisel dokular hakkında bilgi
-
Ekosistemde besin zinciri ve besin ağının önemi nedir ?
-
Genetik Algoritmalar