Ayın Fotğrafı Mayıs Böceği Açık Bilim

Mayısböceği, dünyanın hemen her yerinde çok sık rastlanan, Ephemeroptera takımından gelen Palaeoptera grubundan bir böcek. Aynı grupta yer alan yusufçuklarla da yakın akraba olan bu böcek, hayatının büyük bir kısmını nimfa olarak tatlı su birikintilerinde geçiriyor. Suda geçirdiği bir yıla yakın sürenin ardından, erişkin haline dönen mayısböceklerinin ömrü çok kısa. Alt türe göre değişiklik göstermekle birlikte, erişkin hale geldikten sonra birkaç saatle birkaç gün arası yaşıyorlar. Zaten mayısböceğinin ait olduğu takımın adı olan Ephemeroptera, Yunanca ephemeros (kısa ömürlü) ve pteron (kanat) kelimelerinin birleşiminden oluşmuş. Dünyada her yerde yaygın olarak bulunan mayısböceklerinin, yaklaşık 2500 türü var.

Erkek mayısböceği, ve kısacık yaşantısında dişileri kolayca bulmasını sağlayacak şekilde evrimleşmiş 7 adet gözü. ( Fotoğraf: Cüneyt Özdaş)

Nimfa evresinde suda yaşayan mayısböcekleri, kayalara tutunarak suda sürüklenen besinleri yiyorlar. Kısa ömürlü erişkin hale geçtiklerinde ağız fonksiyonu gören organlarını kaybediyorlar. Çünkü kısacık yetişkin yaşamları boyunca tek bir hedefleri var: üremek.

Resme dikkat ederseniz, mayısböceğinin en ilginç özelliklerinden biri de gözleri. Böceğin kafasının neredeyse tamamı göz olarak görev yapan bir grup organdan oluşmuş. Erkek Mayısböceklerinde, göz işlevi gören 7 yapı mevcut: 3 basit göz, 2 birleşik göz, 2 türbinat göz.

Mayısböcekleri, nesillerini devam ettirebilmek için hayatta kaldıkları kısa süre içinde hızla eş bulup üremek zorundalar. Bu nedenle erkek mayısböcekleri, .ok da işlerine yaramayan yemek yeme organlarından kurtulup, yerine dişileri daha kolay bulmalarını ve avcılardan kurtulmalarını sağlayan karmaşık bir göz yapısı geliştirecek şekilde evrimleşmişler. Yandaki yakın çekim fotoğrafta, bir erkek mayısböceğinin ağzından kalan yeri kaplayacak şekilde evrilmiş 7 adet gözünü daha yakından görebilirsiniz. ( Yüksek çözünürlük için tıklayın.) Başın üzerinde gördüğünüz çanaka antene benzer yapılar, mayısböceği erkeklerine özgü türbinat gözler. Dişi böceklerde türbinat göz bulunmuyor.

Aşırı gelişmiş gözleri saysinde, havada uçuşan dişi mayısböceklerini bulan erkek böcekler, dişileri yakalamak için evrimleşmiş olan uzun ön bacakları ile dişilere tutunarak çiftleşiyorlar. Dişi mayısböcekleri, su birikintilerinin üzerinden alçaktan uçarak yumurtalarını suya bırakıyorlar, ve genelde yumurtalarını bırakır bırakmaz da suyun üzerinde ölüyorlar. Suya düşen yumurtalardan çıkan nimfalar, zamanı gelip kanatlanarak eş bulacakları günü beklemeye koyuluyorlar.

Kaynaklar:

Mayfly. Agrilife Extension. Texas A&M University
Mayfly. Wikipedia.

“Ayın Fotoğrafı” bölümümüze kendi çekmiş olduğunuz fotoğrafları gönderebilirsiniz. [email protected] adresinize fotoğrafınızın yüksek çözünürlüklü bir kopyasıyla birlikte, kimlik bilgilerinizi ve fotoğrafınızın öyküsü ya da fotoğrafın içerdiği öğelerin ve nesnelerin açıklamasını yollayabilirsiniz. Seçilen fotoğraflar her ay Açık Bilim’de yayınlanacaktır.

Yazar hakkında: Işıl Arıcan

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olduktan sonra ABD'de Sağlık Yönetimi üzerine yüksek lisans yaptı. Halen ABD'de tıbbi bilişim ve proje yönetimi üzerine danışmanlık yapıyor. Çeşitli bilim dışı iddiaları ve hurafeleri inceleyen Yalansavar isimli blogun kurucusu ve yazarıdır.

http://www.acikbilim.com/2012/09/video-fotograf/ayin-fotografi-mayisbocegi.html

#ayın #fotğrafı #mayıs #böceği #açık #bilim