Anopheles (Anopheles) maculipennis Meigen, 1818

Sıtma etkenlerinin önemli taşıyıcısı, yayıcısı ve bulaştırıcısıdır. İri ya da ufak boyda, koyu ya da açık renkte olabilmektedir.

Erginin başının iki yanında birer demet koyu kahverenginde uzun pul demeti vardır. Başın üzerinde ise öne doğru sarkan oldukça uzun beyazımsı pullar ve kıllar bulunur.
Gövdede sırtın ön kıyısı boyunca beyazımsı pullar bulunur. Sırtın orta parçasının orta kısmında sarımsı renkte geniş ve öne doğru daralan, boyuna bir şerit vardır.
Kanatlar kahverengi pullarla örtülüdür. Kanat üzerindeki pullar dört ayrı yerde yığılma yaparak dört tane koyu kahverengi benek oluşturur (Lewis, 1939).
Bacaklar kahverengi olup baldırın aşağı kesimi ile diz bölgesi çok parlak, ayaklar ise koyu renktedir. Karın kahverengi, karın bölütlerinin yanlarında oldukça açık renkte benekler görülür (Horsfall, 1955; Marshall, 1938; Merdivenci, 1984; Jetten and Takken, 1994).

Yumurta uzun olup, yanlarının orta 1/3 kesiminde yüzgeçler vardır. Dışkabukta koyu ve açık renkte noktalar ve şeritler vardır .

Biyolojisi

Larvaları her çeşit durgun veya yavaş akan tatlı sularda gelişebilmektedirler. Larvaların yaşayabildikleri durgun sular, büyük, küçük, derin ya da sığ olabilirler. Ayrıca, güneşli-güneşsiz, pirinç tarlaları, bataklık, meralar üreme ve gelişme habitatları arasındadır. Larvalar ince su yosunlarının ya da değişik su bitkilerinin bol olduğu bu sularda rahatça yaşar ve gelişirler. Sıcak bölgelerde biraz tuzlu olan sularda da bulunabilirler. Yazın kurak aylarında en küçük su birikintisinde bile larvaları görmek mümkündür.
Ergin olarak sıcak barınaklarda seyrek olarak da kırsal alanda ve yabanıl hayvan yuvalarında kışlarlar.

Gelişmeleri için en düşük sıcaklık 1OcC'dir. Bir dişi ülkemiz koşullarında 2-4 kez döl verebilmektedir. Genellikle insan topluluklarının yerleşme yerlerinde ya da buralara yakın yerlerde kümelenirler. En çok evcil hayvanlardan, daha az olarak insanlardan kan emerler.

Coğrafi yayılışı

Tür, Dünya'nın kuzey yarısında Palearktik iklim bölgesinde geniş bir yayılış gösterir. Kuzeydoğu Çin, Rusya'nın büyük bir bölümü, Moğolistan, Orta Asya, Kuzey Afganistan, Güneybatı Asya, Kuzey Afrika ve Basra Körfezi'nin çevresinde geniş bir yayılımı vardır (Horstall, 1955; Parrish, 1959; Postiglione et al., 1973; Merdivenci, 1984; Terek and Brazda, 1986; Terteryan and Mirumyan, 1989; Zarechnaya et al., 1989; Tovornik, 1990; Zaim and Saebi, 1991).
Avrupa'da, Norveç, İsveç, İngiltere, Hollanda, Belçika, Almanya, Polonya, Fransa (özellikle Korsika), İsviçre, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, İspanya, İtalya (sadece Sardunya'da bir kayıt vardır), Arnavutluk, Yugoslavya, Yunanistan, Rusya'nın Avrupa kısmı ve Türkiye'de yaygındır {Jaenson, 1986)

Türe ait varyasyonlar ve populasyonlar özellikle kıyı şeritlerimiz olmak üzere, Türkiye'nin hemen hemen her bölgesinde bulunabilir. Ülkemizde 2300 m yüksekliğe kadar yayılmıştır.

Bu yayın birinci basamak sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık personelinin eğitiminde kullanılmak üzere T.C. Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaşı Daire Başkanlığı ve Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü işbirliği ile hazırlanmış ve bastırılmıştır. Bütün hakları Sağlık Bakanlığı’na aittir. Kaynak gösterilmeksizin yayınlarda kullanılamaz, alıntı yapılamaz.

Kaynak:

Sıtma Vektörünün Biyo-Ekolojisi Mücadele Organizasyonu ve Yöntemleri Birinci Basım: 3500 adet EKİM 1998- ANKARA

Yrd.Doç.Dr. Bülent ALTEN

Doç. Dr. Selim S. ÇAĞLAR

#anopheles #(anopheles) #maculipennis #meigen