Anadolu Diyagonali

Anadolu'nun biyoçeşitliliğini anlamamız açısından önemli olan biyocoğrafi özelliklerden biri de Anadolu diyagonalidir

(Görsel 1; kalın siyah çizgi diyagonalin orta hat pozisyonunu gösterir). Diyagonal, İran-Anadolu biyoçeşitlilik sıcak noktasının batı bölümünü içeren Anadolu'nun iç kısmını

(Görsel 1; kırmızı çizgi ile sınırlanan kısım) farklı faunistik ve floristik komünitelere sahip iki bölgeye ayırır: iç Anadolu, çoğunlukla < 1500 m, ve doğu Anadolu, çoğunlukla > 1500 m. Yani, bir biyocoğrafi sınır veya bariyerdir! Örneğin, Türkiye'nin 1200 endemik bitki türünün çoğu, bu sınırın sadece batı veya doğusunda yaşar.

Peki, Anadolu diyagonali etkinliğini çevresel bir bariyer olmasına mı borçludur? Yani, hızlı bir çevresel/iklimsel değişimin olduğu bir hat mıdır? Bu soru, bu paylaşımdaki çalışmanın(1; Görsel 2) ana sorusudur.

Evet, Anadolu diyagonali, ani bir çevresel/iklimsel gradiyent ile ilişkilidir (özellikle sıcaklık mevsimselliği; bkz. Görsel 3) ve önemli bir çevresel bariyerdir. Bu sonuç, populasyon ve taksonların diyagonalin diğer tarafına çoğunlukla! çevresel olmayan etkenlerden (dispersal ve rekabet gibi biyotik etkileşimler) ziyade çevresel etkenler (biyoiklimsel niş/uyum) nedeniyle geçemediğini ileri sürer. Ancak diyagonalin özellikle dispersal yeteneği düşük taksonlar için (ayrıca) fiziksel bir bariyer olduğu gerçeğini dışlamaz!

Bu vesileyle, özellikle uzun süreli arazi odaklı ekolojik çalışmaların önemine dikkat çekmiş olayım. Çünkü coğrafyamızda neredeyse yok seviyesinde bu çalışmalar!

(1) The Anatolian diagonal revisited: Testing the ecological basis of a biogeographic boundary http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09397140.2016.1226544

Doç.Dr. Hakan Gür

Facebook Grup: Anadolu Biyocoğrafyası

#anadolu #diyagonali