Açlık Kan Şekeri Testi (Glukoz) Normal Değeri Nedir ? AKŞ Testi Nasıl yapılır?
Sinonimleri: Açlık kan şekeri, glisemi, AKŞ
Diyabet; pankreasın, kan şekerini düzenleyen bir hormon olan insülini yeterli üretemediği ya da üretilen insülinin kullanımında bozukluk sonucu oluşan kandaki şeker düzeyinin yükselmesiyle gelişen süreğen (kronik) bir hastalıktır.
Besinler, vücudun başlıca yakıtı olan glukoza (şeker) dönüşmek üzere bağırsaklarımızda parçalanırlar. Daha sonra bu
glukoz bağırsaklardan kana geçer ve kandaki şeker düzeyi yükselmeye başlar.
Sağlıklı bireylerde kana geçen glukoz, vücutta kan şekerini düzenleyen ve insülin adı verilen hormon yardımıyla hücrelerin içine taşınır. İnsülin hormonu eksikliği ya da kullanım bozukluğu var ise şeker hücrenin içine taşınamayacağı için, glukoz kanda artarak şeker hastalığı denilen kan şekeri yükselmesi (hiperglisemi) gelişmiş olur. (3)
Bu testin yapılım amacı: Diabetes mellitus hastalığının teşhisi ve tedavisinin takibi amacıyla kullanılır.(2)
Kan Şekeri vücudu dolaşan kan aracılığıyla tüm hücrelerin kullanımına sunulan enerji verici bir maddedir. Karbonhidratların sindirimi sonucunda kan dolaşımına katılan kan şekerinin (glikoz) düzeyine; glisemi, normal sınırlardaki glisemiye normoglisemi, normal sınırlarının altındaki glisemiye hipoglisemi, normal sınırlarının üstündeki glisemiye hiperglisemi denir.
Açlık halinde ölçülen kandaki glikoz (şeker) düzeyine açlık kan şekeri denir. Belirli hastalıkların takibinde, son derece önemli bir kriterdir. Düşük ya da yüksek olması sağlık sorunlarına neden olabilir. Kedi ve köpeklerde diabetes mellitusun tanı ve tedavisinde önemi vardır. Ayrıca hipertirodizm veya şiddetli karaciğer hastalıkları gibi glikoz toleransının anormal olduğu durumlarda da kandaki düzeyi önemlidir. Kan glikozu, ruminantların metabolik profillerinin tayininde de kullanılır.
Yapılan incelemeler çeşitli hormonların karbonhidrat metabolizması üzerine etkili olduklarını ortaya koymuştur. İnsülin hormonu, kan glikoz konsantrasyonunun düzenlenmesinde önemli rol oynar. İnsülin hiperglisemiye yanıt olarak, pankreastan direk kan içine salgılanır. İnsülin salgılanmasına, glikozun dışında amino asitler, serbest yağ asitleri, keton cisimleri ve glukagon hormonuyla neden olur. Epinefrin ve norepinefrin hormonları insülin salgılanmasını engeller.
İnsülin glikoz, glikojen kullanılmasının ve protein sentezinin, yağ sentezinin artmasına neden olarak metabolizmada önemli rol oynayan karaciğer, kas ve yağ dokusu üzerine etki eden bir anabolik hormondur. İnsülin salgılanması kan glikozu tarafından ayarlanır aynı zamanda insülin kan glikoz konsantrasyonunu düzenler.
Kandaki glikoz konsantrayonunun azalması halinde (hipoglisemi) insülin salgılanması azalır. Glikoz konsantrasyonunun artması insülin salgılanmasını arttırır.
İnsülin eksikliği sonunda meydana gelen hiperglisemi ve glikozüri dokular tarafından glikozun kullanılması ve taşınmasında insülin hormonunun etkisinin bir görünümüdür. İnsülin, normal koşullardan fazla miktarda bulunursa glikoz hücre içine girer ve fosfatlanır çünkü insülin glikokinaz aktivitesini de arttırır.
Ön hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu ve ACTH (adrenokortikotrop hormon) insüline zıt etki göstererek kan glikozunu yükseltme eğilimindedirler. Büyüme hormonu, yağ dokusundan serbest yağ asitlerini serbest hale geçirerek glikozun bu doku tarafından kullanılmasını inhibe eder.
ACTH böbreküstü bezi kabuğu hormonlarının salgılanmasını artırarak glikoz düzeyi üzerine etkili olur. Böbrek üstü bezi kabuğu hormonlarından glukokottikoidler glukoneojenere yol açar. Ayrıca glikozun ekstrahepatik dokular içinde kullanılışını inhibe ederler. Böbrek üstü bezi medulla kısmından salgılanan epinefrin, hem karaciğerde hem de kasta glikojenin parçalanmasını stimüle eder (uyarır).
Pankreastan sentezlenen glukagon hormonunun salgılanışını hipoglisemi stimüle eder, karaciğerde glikojen yıkımını artırarak kan glikoz düzeyini yükseltir.
Kan glikoz düzeyi beslenme durumuna, hormon düzeyine ve türlere göre değişiklik gösterir. Ruminantlarda kan glikoz düzeyi ruminant olmayanlara göre düşüktür, kanatlılarda ise memelilere göre yüksek konsantrasyondadır. (1)
Metot: Glikoz oksidaz ( Spektrofotometrik Töntem)
Prensip: Glukoz oksidaz enzimi, suda erimiş moleküler oksijeni kullanarak glukozdan glukonik asit ve hidrojen peroksit (H2O2) oluşturur. Oluşan hidrojen peroksit, (H2O2 ) fenol ve ampiron gibi maddelerle peroksidaz enzimi varlığında reaksiyona girerek renkli bir kompleks oluşturur. Rengin şiddeti, ortamdaki glukoz miktarı ile doğru orantılıdır.
Reaktifler
- 1M Sodyum Hidroksit (NaOH)
- 0.5 M Çinko Sülfat (ZnSO4)
- Enzim- renk ayıracı (glikoz oksidaz enzimi)
- Glikoz standardı (%100 mg)
Teknik
- İki tüp alınır ve içlerine 3- 6 ml distile su konur.
- Tüpün birisine 0,4 ml kan veya serum konur.
- Diğer tüpe standart çözeltisi konur ve karıştırılır.
- Üzerlerine 0,5 ml 1M NaOH konur ve karıştırılır.
- Sonra 0,5 ml 0.5 M ZnSO4 konur ve karıştırılır.
- Beş dakika 2000 - 3000 rpm‟de santrifüj edilir.
- Üç temiz tüp alınır; test, standart ve kör olarak işaretlenir.
- Test tüpüne 0,1 ml süpernatant (kan veya serumdan elde edilen berrak kısım) konur.
- Standart tüpüne 0,1 ml standarttan, köre de 0,1 ml distile su konur.
- Üç tüpe de 5'er ml enzim ayıracı ilave edilir.
- 37°C'lik su banyosuna konur ve 15 dakika bekletilir.
- Sonra 5 dakika bekletilerek oda ısısına gelmesi beklenir.
- Kör ile sıfır ayarı yapılarak test ve standart tüplerin optik dansiteleri 415 nm'de okunur (1).
Bir çok kaynakta normal değerler aşağıdaki şekilde verilmektedir.
Normal açlık kan şekeri: 70-99 mg/dl
Açlık kan şekeri düşüklüğü: 70 mg/dl’nin altı
Gizli şeker: 100 to 125 mg/dl
Şeker hastalığı: 126 mg/dl ve üzeri
Tokluk Kanşekeri Sağlıklı kişilerde 2. saatte 140 mg/dl nin altında olmalıdır.
Açlık plazma glukoz konsantrasyonunun 100–125 mg/dL arasında olması. (Bozulmuş açlık glukozu olarak adlandırılır.)
İki saatlik OGTT’de sonucun 140–199 mg/dL arasında bulunması. (Glukoz tolerans bozukluğu olarak adlandırılır.) (2)
Hamileliğin 24–28. haftaları arasında uygulanan, 75 gram glukoz ile 2 saatlik yükleme testi sonuçlarının yorumlanması sırasında aşağıdaki kriterler kullanılır.
Açlık ≥92 mg/dL
1. saat ≥180 mg/dL
2. saat ≥153 mg/dL
UYARI
Testleriniz için referans aralıklar size verilen laboratuvar raporunda bulunabilir. Bu değerler genellikle test sonuçlarının sağında bulunur. Laboratuvar raporunuz yoksa, referans aralığını almak için sağlık uzmanınıza veya test (ler) i gerçekleştiren laboratuvara danışın.
Laboratuvar test sonuçları kendi başına anlamlı değildir. Referans aralıklar, sağlıklı bir insan için beklenen değerlerdir. Bazen "normal" değerler olarak da adlandırılırlar. Test sonuçlarınızı referans değerler ile karşılaştırarak, siz ve sağlık uzmanınız, test sonuçlarınızdan herhangi birinin beklenen değerler aralığının dışında olup olmadığını görebilir. Beklenen aralıklar dışındaki değerler, olası koşulları veya hastalıkları tanımlamaya yardımcı olacak ipuçlarını sağlayabilir.
Laboratuvar testleri, test ekipmanı, kimyasal reaktifler ve tekniklerdeki farklılıklardan dolayı laboratuvardan laboratuvara değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle bu sitede çok az referans aralığı verilmiştir. Sonuçlarınızın "normal sınırlar içinde" olup olmadığını değerlendirmek için testinizi gerçekleştiren laboratuvar tarafından verilen aralık değerlerini kullanmanız ve doktorunuza danışmanız gerekmektedir.
Kaynaklar:
1- Kanda Biyokimyasal Testler MEB. 2015 Ankara
2- http://www.gvntip.com/panel/r_dosya/glukoz.pdf
3- Koç E, Güler S, Aslan D. Diyabet Şeker Hastalığı. HUTF Halk Sağlığı A.D. Toplum Eğitim sunumları Erişim 20.11.2015 http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/diger/topluma_yonelik.php
ANALİZLER
-
Hemoglobin elektroforezi nedir?
-
Homosistein testi nedir?
-
Hematokrit testi nedir?
-
Analiz - Tahlil Test Kısaltmaları
-
Albumin Testi Nedir ? Ne için Yapılır?
-
Kanda Sodyum Tatini Nasıl Yapılır ? Normal değerleri nelerdir ?
-
Açlık Kan Şekeri Testi (Glukoz) Normal Değeri Nedir ? AKŞ Testi Nasıl yapılır?
-
Aktive Protein C Rezistansı Testi Nedir? Aktive Protein C Rezistansı Ne İçin Yaptırılır
-
Protein S Aktivitesi Testi Nedir? Protein S Aktivitesi Ne İçin Yaptırılır.
-
Protein C Aktivitesi Testi Nedir? Protein C Aktivitesi Ne İçin Yaptırılır.
-
Antitrombin III Testi - Anti-Thrombin III Testi
-
Fibrinojen - Faktör 1 Testi Nedir? Normal Değerleri Nelerdir? Nasıl Yapılır?
-
Trombin Zamanı Testi, TT, Trombin pıhtılaşma zamanı Testi Nedir
-
aPTT Testi - Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı Testi Nedir ? Nasıl Yapılır ?
-
Protrombin Zamanı Testi Nedir? Nasıl Yapılır ?