Zeytin sineği ( Bactrocera oleae )
Regnum; Animalia
Phylum; Arthropoda
Classis; İnsecta
Subclassis; Pterygota
Ordo; Diptera
Familya; Trypetidae
Subfamilya; Dacinae
Tribe; Dacini
Genus; Bactrocera
Species; oleae
Bactrocera oleae ( Zeytin Sineği )
Tanımı ve Yaşayışı
Ergin 4-6 mm boyunda, parlak kahve ve bal renklidir. Zeytin sineği, çoğunlukla kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde veya zeytinlik ve fundalıklarda ergin halinde geçirir.
Zeytin sineği, çoğunlukla kışı toprağın 2-5 cm derinliğinde pupa halinde veya zeytinlik ve fundalıklarda ergin halinde geçirir. Erginler, toprak sıcaklığının 10 0C'yi bulmasından itibaren, ender olarak nisan başlarında, genel olarak hazirandan itibaren topraktan çıkmaya başlarlar. Meyvelerin yumurta konulmaya elverişli hale gelmeye başladığı haziran sonlarında çiftleşen dişiler, öncelikle iri, parlak ve yağlanmaya başlamış zeytin meyvelerine yumurtasını, yumurta koyma borusu ile açmış olduğu V şeklindeki yarığa bırakır. Bir dişi, bir zeytin meyvesine ancak tek bir yumurta bırakabilir. Yoğunluğun yüksek olduğu yerlerde bir zeytin meyvesine farklı dişilerce 7-9 adet yumurta bırakılabilir. Yumurta konan yer bir gün sonra koyu kahverengine dönüşür, buna "vuruk" denir. Bir dişi 200-250 yumurta koyabilir. Yumurtadan çıkan larva meyve etinde galeriler açarak beslenir. Üç larva dönemini tamamlayarak olgun larva haline gelir. Olgun larva meyvenin yüzeyine gelir, meyve zarını kemirerek inceltir, 2-3 mm geri çekilerek pupa olur ve daha sonra buradan ergin çıkar. Son döl larvaları, toprakta pupa olurlar. Ege'de 4-5; Marmara'da 3-4; Güney Anadolu'da 2-5; Karadeniz Bölgesinde 3-4 döl vermektedir. Bir dölün gelişme süresi 30-40 gün kadardır.
Zeytin sineği ergini Erginler, toprak sıcaklığının 10 C’yi bulmasından itibaren, ender olarak nisan
başlarında, genel olarak hazirandan itibaren topraktan çıkmaya başlarlar. Yumurta koyma olgunluğuna gelmek için, bir süre civardaki tatlı maddelerle beslenirler. Meyvelerin yumurta konulmaya elverişli hale gelmeye başladığı haziran sonlarında çiftleşen dişiler, öncelikle iri, parlak ve yağlanmaya başlamış zeytin meyvelerine yumurtalarını bırakır. Bir dişi bir zeytin meyvesine ancak tek bir yumurta bırakabilir. Yoğunluğun yüksek olduğu yerlerde bir zeytin meyvesine farklı dişilerce 7-9 adet yumurta bırakılabilir. Yumurta konan yer, bir gün sonra koyu kahverengine dönüşür,
buna’’vuruk’’ denir. Bir dişi hayatı boyunca 200- 250 yumurta koyabilir. Yazın yumurta açılma süresi 18 oC’de 2 gündür. Bu süre sonbaharda 6-10 güne kadar uzar.
Yumurtadan çıkan larva meyve etinde galeriler açarak beslenir. Larva gelişme süresi 15-16 gündür.
Zarar Şekli Zeytin sineği larva döneminde ve meyve etinde zararlı olur. Larva gelişme süresin de
çekirdek etrafında galeriler açarak beslenir.
Böylece meyvelerin çürüyerek dökülmesine, yağ miktarının azalmasına, kısmen de yağda asitliğin yükselmesine neden olur. Özellikle sofralık zeytinlerde zararı daha büyük önem taşımaktadır. Zarar oranı normal yıllarda %15-30, salgın yıllarda ise %100’e kadar ulaşabilmektedir.
Mücadelesi Kültürel Önlemler
Pupaların yok edilmesi için kış aylarında toprak sürülmelidir. Zarar periyodu boyunca 3-4 günde bir, kurtlu zeytinler toplanarak zeytinlikten uzaklaştırılır.
Zeytin sineğinin sonbahardaki yoğun zararını önlemek için erken hasat yapılmalıdır.
Biyolojik Mücadele
Ege ve Akdeniz bölgelerinde yapılmış çalışmalarda, Zeytin sineğinin pek çok doğal düşmanı saptanmıştır. Ancak bunlar, doğada zararlıyı tek başına kontrol altına alacak yoğunluk ve etkinlikte değildir. Bu yüzden özellikle yağlık çeşitlerde yapılacak ilaçlamalarda doğal dengeye daha az zararlı olan
bitki koruma ürünleri seçilmelidir.
Biyoteknolojik Mücadele
Kitlesel tuzaklama metodu kullanılarak Zeytin sineği populasyonunun yüksek olmadığı alanlarda (en az 5 ha) Zeytin sineği ile başarılı bir şekilde mücadele etmek mümkün olmaktadır.
Kimyasal Mücadele İlaçlama Zamanı
Ergin çıkış zamanları iklim, toprak karakteri, çeşit vb. etkenlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bölge farklılıkları dikkate alınarak , meyvelerin yumurta koyma olgunluğuna geldiği dönemde vuruk sayımları yapılarak, yeterli vuruk ve tuzaklarda yakalanan Zeytin sineği ergin sayısında artış görülmesi halinde ilaçlamaya geçilmelidir. Bu nedenle tuzakların haziran ayının ilk yarısından itibaren asılması gerekmektedir.
Vuruk sayımları haftada 1-2 kez, ağaçların güney-doğu kısımlarındaki parlak, yağlanmaya başlamış, flüoresans sarı renkteki en az 1000’er meyvede yapılarak vuruk yüzdesi belirlenir.
Yapılan sayımlar sonucunda salamuralık çeşitlerde %1 vuruk, yağlık çeşitlerde ise %6-8 vuruk saptandığında, yer aletleri ile zehirli yem kısmi dal ilaçlaması veya kaplama ilaçlama yapılmalıdır.
DOĞAL DÜŞMANLARI
•Ülkemizde saptanan Zeytin sineği parazitoidleri aşağıda verilmiştir:
•Aprostocetus epicharmus Walk.(Hym.:Chalcididae)
•Cyrtoptyx dacicida Masi.(Hym.:Pteromalidae)
•Cyrtoptyx latipes Rond.(Hym.:Pteromalidae)
•Eurytoma parvula(Thom.)(Hym.:Eurytomidae)
•E. strigrifrons(Thom.)(Hym.:Eurytomidae)
•E. tibialis Boh.(Hym.: Eurytomidae)
•Eupelmus urozonus Dalm.(Hym.:Eupelmidae)
•Metaphycus silvestrii Sug.(Hym.:Encyrtidae)
•Opius concolor Szelp.(Hym.:Braconidae)
•Pnigalio mediterraneus(Fer. and Del.)(Hym.:Eulophidae)
•Zaglyptus multicolor Grav.(Hym.:Ichneumonidae)
BİYOLOJİ ÖDEV YARDIM
-
Mercanlar ve Mercan resifleri hakkında bilgi
-
Kulak Nedir? Kulağın Yapısı ve Görevleri Nelerdir?
-
Göz nedir ? Gözün görevleri nelerdir ? Canlılarda göz ve görme organı
-
Boğaz nedir ? Boğazın kısımları nelerdir ?
-
Omurga, columna vertebralis nedir ? Görevleri nelerdir ?
-
Doğal gübreler nelerdir
-
Kimyasal (yapay) gübreler nelerdir
-
Kortizol Nedir
-
Semantik Nedir ?
-
Karasal Ve Sucul Biyomların Özellikleri Nelerdir ?
-
Kaç çeşit biyom vardır
-
Bitki Ve Hayvanların Yeryüzündeki Dağılımını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
-
Bitkisel dokular hakkında bilgi
-
Ekosistemde besin zinciri ve besin ağının önemi nedir ?
-
Genetik Algoritmalar