Parlayan mantarlar ve Biyolüminesans
Çürüyen ağaçların içinde ve ağaç kabuklarında yetişen bazı mantar türleri vardır ki bu mantarlar, ormanlarda gece karanlık ortamlarda tüm gece boyunca yeşil ışık yayarlar.
Bu işlem nasıl gerçekleşir ? Aslında bu işlem kimyasal bir reaksiyon esnasında kimyasal enerjinin ışık enerjisine dönüştürülerek ışık üretilmesi ve ışık yayılması olayıdır.
Buna da Biyolüminesans adı verilir.
Biyolüminesans olayının iki amacı vardır.
- Birincisi, böcekleri ışık sayesinde kendine çeker ve bu sayede sporlarını çevreye çok kolay bir şekilde yayarak çoğalmalarını sağlar.
- İkincisi, ise potansiyel mantar yiyenlere yani mantar tüketicilerine karşı kendisine dokunmamaları konusunda uyarı göndermiş olur.
Bu mantarların gece yaydığı ışığın rengi yeşil ve oldukça parlaktır. Bazen öylesine parlaktır ki yanın oturup bir kitabı bile okuyabilirsiniz. Bu ışıma ( Yeşil ışık ) Lusiferaz adı verilen özel bir oksidatif enzimin sonucudur.
Aslında biyolüminesans, canlı bir organizma tarafından kimyasal bir reaksiyon esnasında kimyasal enerjinin ışık enerjisine dönüştürülerek ışık üretilmesi ve ışık yayılmasıdır.
Biyolüminesans bir çeşit lüminesanstır ya da “soğuk ışık yayılımı; Işığın %20 den azı termal radyasyona neden olur. Bu floresans, fosforesans veya ışıgın geri yansıtılması ile karıştırılmamalıdır. Derin deniz canlılarının yüzde doksanı biyolüminesans yapmaktadır. Çoğu deniz canlısı suda en güçlü olan mavi ve yeşil dalga boylarında ışık yayar. Deniz canlıları dışında biyolüminesans pek görülmez fakat daha çeşitli renkler görülür. En iyi bilinen kara biyolüminesansını ateşböceği ve Yeni Zelanda parlak kurtları yapar bütün bu sayılan örneklerin yanı sıra bazı mantar türlerindede görülür. Başka böcekler, larvalar, kurtlar, eklem bacaklılar ve hatta mantarların biyolüminesans yaptığı belirlenmiştir.
Fotoğrafta : Mantarların gündüz ve gece çekilmiş iki ayrı görümtüsü verilmiş.
Dört ana biyolüminesansın evrimleşme teorisi vardır;
- Kamuflaj
- Çekicilik
- Uzaklaştırma
- İletişi
Kamuflaj
Cookiecutter köpek balıkları biyolüminesansı kamuflaj için kullanırlar, ama vucutlarının alt kısımları karanlık kalır tuna ve uskumru balıkları gibi yırtıcı balıklara küçük bir balıkmış gibi görünür. Küçük balık sandıkları ava gittiklerinde köpek balığı tarafından ısırılırlar.
Çekicilik
Fener balığı gibi derin deniz balıkları avlarının dikkatini çekmek için biyolüminesans kullanırlar. Başından sarkan uzantı ile küçük balıkları saldırabileceği yakınlığa çeker. Dinoflagellalar ilginç bir yol kullanırlar. Bir yırtıcı plankton fark ettiğinde ışık yayar ve daha büyük yırtıcıları çeker dinoflagellanın peşindeki avcının aklını karışıtırır. Eşlerin çekimi içinde Biyolüminesans kullanılır. Çifleşme döneminde ateş böcekleri karınlarından periyodik olarak ışık yayarlar. Feromon olarak deniz canlılarından küçük bir kabuklu ostracod lar kullanır. Bal mantarı sporlarını yaymak için böcekleri çekmek için biyolüminesans yapar.
Uzaklaştırma
Bazı mürekkep balıkları ve kabuklular Biyolüminesanslı kimyasal karışımları mürekkep gibi yayarlar. Ve bu yolla mürekkep balığı ve kabuklu avcının aklını karıştırıp kaçabilir .
İletişim
Biyolüminesans bakteriler arası iletişimde önemli bir role sahiptir.
Kaynak :
- Wikipedia
Çeviren ve Derleyen : Yavuz AYDIN
BİYOLOJİ HABERLERİ
-
Amonyum, Dünya’da Yaşamın Ortaya Çıkmasını Sağladı
-
16 Nisan, 'Dünya Biyologlar Günü'
-
Protonların Aşamalı Değişimi, ATP Sentaz Enzimi ve Mitokondriyum
-
Biyoloji Kongre Sponsorluğu
-
Dünya'da Yaşamın Nasıl Başladığının Sırrı...
-
Kazdağları Yaban Mantarları Eğitim Festivali
-
Işığın Değişmesi İle Algler
-
Trikotilomani Nedir
-
Araştırma üniversitelerinin listesi belli oldu. İşte 10 araştırma üniversitesi
-
Bilim İnsanları Tarafından Yapılan Yeni Çalışmada “Hücre İçi Saati” Bulundu
-
UCLA biyologları yaşlanmayı yavaşlatıyor, meyve sineklerinin ömrünü uzatıyor
-
Bilim insanları betalain sentezlemeyi başarmışlar. Betalain üretmenin bize faydaları nelerdir ?
-
Beyin Tanıdık Yüzleri Nasıl Ayırt Ediyor
-
Hakkâri Sat Dağlarında İki Yeni Buzul Gölü Keşfedildi
-
Her Nöron 1000’den Fazla Mutasyon Taşıyor Olabilir