Neisseria gonorrhoeae Enfeksiyonu
Gonore, erkekte genellikle üretrit, prostatit, epididimit, üretral darlık gibi genitoüriner enfeksiyonlara yol açan, kadında çoğunlukla asemptomatik olsa da endoservisit, salpenjit, endometrit, tubo-ovaryan apse, dış gebelik, PIH gibi ciddi sorunlara yol açan, cinsel temasla bulaşan bir hastalıktır. Etkeni sadece insanlarda patojen olan Neisseria gonorrhoeae‟dir. Ayrıca cinsel davranışlara bağlı olarak farenjit, proktit ile de karşımıza çıkabilir. Gebelikte spontan düşük, erken membran rüptürü, prematüre doğum gibi komplikasyonlara; enfekte anneden doğan bebeklerde gonokokkal konjonktivite neden olabilir. Çocuklarda izole edilmesi cinsel istismar göstergesidir (1,2,3,4,5,6).
Gonorenin kesin tanısı mikrobiyolojik inceleme ile konur. Laboratuvarda Gram boyama, kültür, hızlı antijen testleri, NAH testleri ve NAAT gibi yöntemlerden yararlanılabilirse de yöntemlerin hepsi tanıda aynı değere sahip değildir (1,3,5,6). Bu UMS belgesi, gonorenin kesin tanısı için geçerli yöntemlere dair prosedürleri kapsamaktadır. Belgenin amacı ise; hasta yönetiminde ve bildirime esas doğru ve güvenilir sonuçların elde edilebilmesi için, yöntemlerin seçiminde, tanıdaki yerlerinin değerlendirilmesinde ve doğru uygulanmalarında kullanılacak süreçleri vermektir.
N.gonorrhoeae’nin neden olduğu gonore cinsel yolla bulaşan ve genellikle alt genital sistem olmak üzere çeşitli mukoz membranları tutan bir hastalıktır. Cinsel temasla bulaşan bakteriyel enfeksiyonlar arasında ikinci sıklıkla görülmektedir. Özellikle ergenlik ve genç erişkinlik döneminde görülür (1,2,3,5,6).
Erkekte sıklıkla belirti verir ve en sık üretral akıntı ve dizüri şikayetine neden olur. Kadında vajinal akıntı, cinsel ilişki sonrası kanama görülse de %80 belirtisizdir. Erkekte genellikle üretrit, prostatit, epididimit gibi genitoüriner enfeksiyonlara ve üretral darlık, kısırlık gibi sonuçlara yol açar. Kadında endoservisit, salpenjit, endometrit, tubo-ovaryan apse, dış gebelik, kısırlık, PIH gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Ayrıca erkeklerle cinsel ilişkide bulunan erkeklerde ve kadınlarda cinsel davranışlara bağlı olarak farenjit, proktit ile de karşımıza çıkabilir (1,2,3,5,6).
Gonore, gebelikte spontan düşük, erken membran rüptürü, prematüre doğum gibi komplikasyonlara da neden olur. Erişkinde otoinokülasyon ile veya enfekte anneden doğan bebeklerde gonokokkal konjonktivit (oftalmia neonatorum) oluşabilir. Tarihte körlüklere neden olmuştur. Doğumda göze %0.5‟lik eritromisin içeren merhem sürülmesi doğumsal konjonktiviti önlemek için kullanılır (1,2,4,6).
Mukozal enfeksiyonların %1‟inden azında immün kompleks oluşumuna bağlı yaygın gonokokkal enfeksiyon görülebilir. Septik artrit ve vaskülitik deri lezyonlarıyla ortaya çıkar. Çocuklarda gonore tespit edilmesi cinsel istismar göstergesidir, tanıda çok dikkatli olmak gerekir (1,5,6).
N. gonorrhoeae gram negatif diplokoktur. Hareketsizdirler. Oksidaz ve katalaz pozitiftir. Karbonhidratlardan fermentasyonla değil oksidasyonla asit oluştururlar. Sadece glikoza etki eder. Güç üreyen bir bakteridir. Çikolata agar gibi zengin besiyerinde, nemli ve %3-7 CO2‟li ortamda 35-37°C‟de 48-72 saatte ürer (1,5,6).
Dış ortam şartlarına son derece dayanıksız bir bakteri olan N. gonorrhoeae sadece insanda patojendir. Belirti vermese de bireyde N. gonorrhoeae saptanırsa, kesinlikle patojen kabul edilir (1,5,6).
Gonorenin kesin tanısı mikrobiyolojik inceleme ile konur. Laboratuvarda Gram boyama, kültür, hızlı antijen testleri, NAH testleri ve NAAT gibi yöntemlerden yararlanılabilirse de yöntemlerin hepsi tanıda aynı değere sahip değildir. Ayrıca hasta başı hızlı testler de kullanıma girmiştir (6,7,8).
Üretra erkeklerde primer enfeksiyon bölgesidir ve tanıda en sık kullanılan örnek üretral akıntıdır; ancak N. gonorrhoeae rektum, orofarinks, konjonktiva, epididim gibi bölgelerde de enfeksiyona neden olabildiği için klinisyen farklı örnekleri laboratuvara gönderebilir. Ġlk-akım idrar da değerli bir tanı örneğidir (4).
Kadınlarda gonokok enfeksiyonun primer bölgesi ise endoservikstir; ancak organizma ayrıca üretra, rektum, orofarinks, konjonktiva ve Bartholin bezlerinin kanallarından elde edilebilir. Vajinal sürüntü kadınlardaki enfeksiyonun tanısı için geçerli bir örnek olarak kabul edilmemektedir ancak ergenlik öncesi kızların gonore tanısı için değerli bir örnek olabilir. Kadınlarda ilerleyen genital enfeksiyon pelvik inflamatuvar hastalığa (PIH) ve nadiren de perihepatite yol açabilir (4).
Tanıda klinik örneklerden olabildiğince hem mikroskopik incelemeler hem de kültür yapılmalıdır.
Üretral akıntıdan yapılan Gram boyamada bol PNL ve hücre içi gram negatif diplokokların görülmesi önemli bir bulgudur ve erkek olgularda kesin tanı koydurur. Kadınlarda endoservikal bölge florasının benzer bakterileri nedeniyle pozitif yaymalar olası tanı bulgusudur ve kültür ile doğrulanmalıdır (5,6).
Kültürler çikolata agar ve seçici MTM gibi besiyerlerine ekilir, CO2‟li etüv veya mumlu jarda, 35°C‟de, 48-72 saat inkübe edilir. Besiyerlerinde üreyen gram negatif diplokoklar incelenir. Oksidaz pozitif ve süperokzol test pozitif olanlar kültür doğrulama testlerine (karbonhidratlara etki testleri ve Mueller Hinton agar gibi temel besiyerlerine ekim) alınır. N. gonorrhoeae temel besiyerlerinde üreyemez. Glikoza etki ederken, maltoz, sukroz, früktoz ve laktoza etkimez. Ayrıca gerekirse kromojenik enzim substrat testleri, DFA, NAH, NAAT, MALDI – TOF MS, DNA sekanslama gibi yöntemlerden biriyle daha doğrulama yapılır (1,5,6,8,9,10).
N. gonorrhoeae‟nin laboratuvar incelemeleri kapsamında, rutinde, antibiyotik duyarlılık testi yapılmaz. Tedavide önceleri penisilin, tetrasiklin, spektinomisin ve kinolonlar kullanılırken, direnç gelişimi nedeniyle bugün sadece tek doz seftriakson ve sefiksim reçete edilmektedir. Hastaların cinsel partnerleri de tedavi edilmelidir (2). Tedaviye dirençli izolatlar için antibiyotik duyarlılık testleri genellikle yeterli imkanlara sahip üniversite veya eğitim araştırma hastaneleri tarafından yapılabilir (1,5,6,8).
Kaynak:
1 Elias J, Frosch M, Vogel U. Neisseria. In: Versalovic J (ed in chief). Manual of Clinical Microbiology. 10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011. p.559-573
2 Workowski KA, Berman S. (CDC). Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2010. MMWR Recomm Rep 2010 Dec 17;59(RR-12):1-110
3 Swaygard H, Sena AC, Cohen MS, et al. Diagnosis of gonococcal infections. UpToDate, Nov 2012. http://www.uptodate.com/contents/diagnosis-of-gonococcalinfections? source=search_result&search=neisseria+diagnosis&selectedTitle=71%7E150 (son erişim tarihi: 20.12.2013)
4 Dunne WM. Neisseria gonorrhoeae cultures. In: Garcia LS (ed in chief). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 3rd ed. ASM Press, Washington D.C. 2010, p. 3.9.3.1- 3.9.3.13
5 Forbes BA, Sahm DF, Weissfeld AS. Neisseria and Moraxella catarrhalis. In: Bailey & Scott’s Diagnostic Microbiology. 12th ed., Mosby Elsevier Press, St. Louis, MO. 2007, p. 447-453
6 Winn Jr W, Allen S, Janda W, Konemann E, Procop G, Schreckenberger P, Woods G. Neisseria species and Moraxaella catarrhalis. In: Koneman’s Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology. 6th ed., Lippincott Williams and Wilkins; Philadelphia, PA: c2006, p.566-622
7 Mayor MT, Roett MA, Uduhiri KA. Diagnosis and management of gonococcal infections. Am Fam Physician 2012;86(10):931-8
8 Health Protection Agency. Identification of Neisseria species. National Standart Method NSM BSOP ID6 Issuex. 2007. http://www.hpa-standartmethods.org.uk/pdf (son erişim tarihi: 18.12.2013)
9 Leber AL. Amplification-based methods. In: Garcia LS (editor in chief). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 3rd ed., ASM Press, Washington D.C. 2010, p. 12.2.3.1- 12.2.3.11
10 Novak-Weekley S. Nucleic acid probe-based methods. In: Garcia LS (editor in chief). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 3rd ed., ASM Press, Washington D.C. 2010, p. 12.2.2.1- 12.2.2.6
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 21 / 23 Bakteriyoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / B-MT-17 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp