Mozaik Evrim ve Mozaik Türler Nelerdir
Evrime karşı olanların tarihi, hemen hemen evrimsel biyolojinin tarihi kadar eskidir. Evrime karşıt olanların iddiaları, çok nadir bazı örnekler haricinde, neredeyse son 150 yılıdr hiçbir şekilde değişmemiştir. Bunun çok basit bir nedeni vardır: evrim karşıtlığının sahip olduğu iddialar, bilime değil, insanların olası ilkin şüphelerine dayanmaktadır. Bu şüpheler esasında son derece haklıdır, çünkü sadece "evrim karşıtlarının" aklına değil, bilim insanlarının da aklına gelmiştir. Ancak sorun şuradan kaynaklanmaktadır: son 150 yıl içerisinde, bu primitif olarak adlandıracağımız ilkel ve olgunlaşmamış şüpheler, bilim tarafından açıklanmış ve çözülmüştür. Bu, yeni şüpheler ve meraklar doğurmuştur ve bu şekilde bilim ilerleyişini sürdürmüştür. Ne yazık ki çeşitli programlar, yazılar ve kaynaklardan görüldüğü gibi, bilim 21. yüzyılın içerisinde hızla ilerlemesine rağmen evrime karşı olan kitleler halen 19. yüzyılda tıkanıp kalmış ve ileri gideceklerine sanki giderek geriye gitmektedirler. Argümanları hiç değişmemiş, asla güncellenmemiş ve giderek daha da karanlıklaşarak, art niyetler perdesi arkasında boğulmuştur. Günümüzde, bu bilim dışı tutumları nedeniyle evrim karşıtlarının neredeyse tamamı bilim camiasının dışında kalmış, bilim her onlara kulak asmaya çalıştığında, bu kitlelerin şahsi inançlarına dayanarak yaptıkları bilim dışı açıklamalar yüzünden yarı yolda kalmış ve giderek kendi köşelerine itilmişlerdir. Bu şekilde devam ettiği sürece, bilimin vazgeçilmezi ve en güçlü açıklamalarından biri haline gelmiş olan evrime hiçbir zaman farklı bir bakış getiremeyecekler ve kademeli olarak elenerek yok olmaya muhtaç olacaktırlar.
Bu kadar uzun bir girizgahı, Mozaik Evrim ile ilgili bir yazıda neden yaptık? Çünkü bahsettiğimiz üzere, her ne kadar argümanlarının %99'una yakını son 150 yılda hiçbir şekilde değişmemiş ve gelişmemiş olmasına rağmen, çok nadir bazı durumlarda, modern bilimin bilgilerini çarpıtmak suretiyle karanlık ideolojilerini savunmayı sürdürmüşlerdir. Bu modern keşiflerden biri de, mozaik evrim konusudur.
Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.
Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.
Mozaik türler genellikle büyük canlı grupları arasındaki geçişleri temsil ederler ve dolayısıyla bilim düşmanlarının "ara geçiş türü" olarak nitelemeye çalıştıkları, mitolojik yaratıklara benzerler. Esasında türler arası geçişleri görmek için mozaik türlere bakmaya gerek yoktur. Ele alacağınız her bir tür ve bu türün geçmişi, genleri, fiziksel özellikleri, fizyolojisi, anatomisi, morfolojisi, davranışları ve diğer tüm özelliklerinin değişimi, size evrimsel değişimi gösterecektir. Ancak mozaik türlerde bu daha bariz olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü mozaik türlerin belli yapı ve fonksiyonları, vücudun geneline göre daha fazla veya daha az evrimleşmiş olabilir.
Cambridge Üniversitesi tarafından basılan Omurgalı Evrimindeki Şablonlar ve Süreçler başlıklı kitabında R. L. Carroll mozaik evrimi şu şekilde tanımlamaktadır:
"Tür içerisinde ve türler arasındaki karakterlerin farklı hızlardaki evrimine mozaik evrim denmektedir."
Aynı kitapta, mozaik evrimin, evrimsel biyolojinin makroevrimsel değişimlerine çok net örnekler olduğundan bahsedilmektedir.
Mozaik evrim, türlerin değişimi açısından çok önemli bilgiler verdiği gibi, evrimsel tarihin köşebaşı olaylarında da kendine yer bulmaktadır. Örneğin Nature dergisinde yayımlanan bir makale, memelilerin beyinlerinde de mozaik evrimin örnekleri olduğu, bazı parçaların diğerlerinden daha hızlı ya da daha yavaş evrimleşerek geliştiğini göstermektedir. Günümüzde evrimsel biyolojiden elde edilen bu bilgi sayesinde, türlerin birbirleriyle olan ilişkisini ve beynimizin kendi içerisindeki sinirsel bağlantılarının ve gelişiminin özelliklerini çok daha net olarak algılayabilmeye başladık. Yayımlanan makalede Dr. Robert Barton ve Dr. Paul Harvey, şu sözlere yer vermektedir:
"Bu makalede, mozaik değişimlerin beyin yapılarının evriminde önemli bir faktör olduğunu karşılaştırmalı veriler dahilinde analiz ediyoruz. Bazı beyin yapıları, beynin geri kalanından bağımsız olarak, tek başlarına ciddi anatomik ve fonksiyonel evrimler geçirmişlerdir. Bu, hem basit beyin alt birimleri, hem de beynin daha hassas fonksiyonel yapıları için geçerlidir. Dolayısıyla, mozaik evrimin beynin karmaşık yapıları arasındaki ilişkilerin oluşumunda önemli bir rol oynadığını görmekteyiz."
Evrim karşıtları, mozaik evrim kavramını bir defa dahi okumamış olduklarını gösterir biçimde, evrimin bu kadar net bir örneğini kullanarak, az sonra bahsedeceğimiz evrimsel geçiş örneklerinin "evrimsel bir değişim göstermediğini ve sadece mozaik canlılar olduklarını" iddia etmektedirler. Bu, oldukça komik ve hoş bir hatadır. Evrimin bu kadar içinden olan bir örneği, başka türlü izah edemedikleri çok net evrimsel geçiş örneklerini "çürütmek" için kullanmak, gerçekten baş döndürücü bir yaklaşımdır.
Mozaik evrim üzerinde en yoğun olarak duran araştırmacı, 2002 yılında kaybettiğimiz ünlü evrimsel biyolog Stephen Jay Gould'dur. Dawkins ve benzeri "neodarwinist" veya "adaptasyoncu evrimci" olarak tanımlanan evrimsel biyoloji ekolüne karşı olan Gould, türlerin her zaman yavaş ve kademeli bir evrimden geçmek zorunda olmadıklarını, kimi zaman meydana gelen ani değişimler etkisi altında türlerin de çok hızlı bir biçimde evrimleşebileceklerini iddia etmiştir. Günümüzde, türlerin kademeli evrimi daha yaygın olarak kabul edilen ve daha yoğun verilere sahip olan bir evrim türü olsa da, Gould'un bu yaklaşımı sayesinde birçok yeni evrimsel mekanizmanın önemi anlaşılmış ve birçok yeni evrimsel kavram geliştirilebilmiştir.
Bunlardan biri olan allomorfizm, organların, yapıların ve fonksiyonların birbirlerinden farklı hızlarda gelişmesi ve olgunlaşması demektir. Yani burada evrimsel bir değişimden değil, bir bireyin doğumundan itibaren meydana gelen değişimlerin toplamı olan, gelişimden bahsetmekteyiz. Heterokronik olarak, yani birbirlerinden farklı zamanlarda olgunlaşan bu yapıların, bu farklı olgunlaşmalarına neden olan genlerindeki değişimlerin, uzun vadede önemli evrimsel sıçramalara neden olabileceği düşünülmektedir.
Örneğin büyümeyi ve gelişmeyi kontrol eden bu genlerde meydana gelecek mutasyonlar, bireylerin normalde olacağından daha yavaş veya daha hızlı olgunlaşmalarına neden olabilir, bu da popülasyon içerisindeki gen dağılımını çok hızlı bir biçimde etkileyerek, birkaç nesilde önemli evrimsel değişimlere neden olabilir. Bu şekilde olan evrime, sıçramalı evrim adını veriyoruz.
evrimagaci.org
Evrim
-
Evrim nedir? Evrim süreci nasıl işler?
-
Atların Evriminde Parmaklar ve Toynak...
-
Mikro evrim nedir
-
Yumuşakçaların evrimi
-
Bitki Evrimi 5/5: Çayır İmparatorluğu
-
Bitki Evrimi 4/5: Çiçeklerin ve Tohumların Öyküsü
-
Evrim düşüncesinin tarihi
-
Bitki Evrimi 3/5: Kömür Çağı
-
Bitki Evrimi 2/5: Ormanların Doğuşu
-
Bitki Evrimi 1/5: Karaya İlk Çıkanlar
-
Mutasyon, Evrimsel Sürecin Hammaddesidir!
-
Evogram Nedir ?
-
Yeni Genetik Kombinasyonların Oluşumu ve Evrimin Türleri Değiştirme Mekanizması
-
Evrim'i Tetikleyen Mekanizmalar Nelerdir?
-
Darwin ve Doğal Seleksiyon